Het gaat om een enkel gebouw maar staat in het Middeleeuwse ’s-Hertogenbosch bekend onder verschillende namen: Geefhuis, Armhuis, Aalmoezeniershuis of het Spint. Vanuit het majestueuze pand aan de Hinthamerstraat 72 in Den Bosch, waar je nu je boeken leent, kloppen vanaf de late Middeleeuwen namelijk armen aan voor ondersteuning, verpleging en voeding.
illustratie: afdeling Erfgoed ’s-Hertogenbosch
Het contrast kan haast niet groter zijn: van de huidige imposante gevel in de Bossche binnenstad naar een Middeleeuwse tafel voor giften voor bedelaars. Er is in die tussenliggende eeuwen dan ook veel veranderd. Want de traditie om armlastigen te ondersteunen, gaat bijna gelijk op met de bouw van St. Jan. Eerst vanuit het portaal en de kerk zelf, later vanuit een ander gebouw. Dat van de Tafel van de Heilige Geest, het Heilige Geesthuis, in de volksmond al snel het ‘Geefhuis’.
Stadsbrand
Tijdens een grote stadsbrand in 1419 wordt een groot deel van de houten binnenstad in de as gelegd. 112 Inwoners komen om, en het Geefhuis brandt af. Een jaar later wordt het herbouwd en een deel daarvan staat er nu nog: het gedeelte van de bibliotheek dat grenst aan de St. Josephstraat. Belangrijk, want een aanzienlijk deel van stadsbevolking is in die tijden afhankelijk van de giften van het Geefhuis.
Bij deze ‘voedselbank’ staan mensen in de rij voor vooral roggebrood. Met Kerstmis en Pasen voor wat varkensvlees en in de vastentijd erwten, haring en eieren. Vlak voor de winter worden er ook stof voor kleren en schoenen uitgegeven. Om daarvoor in aanmerking te komen, moet je in Den Bosch geboren zijn of er minstens vijftien jaar hebben gewoond.
Later – in de Franse tijd, vanaf 1795 – worden oude mensen en vondelingen opgevangen. Ruim een decennium later gaan de te vondeling gelegde baby’s gaan naar een andere opvangcentrum en verandert het Geefhuis in een tehuis uitsluitend voor ‘Oude Mannen en Vrouwen’. De vrouwen aan de ene kant, de mannen aan de andere. Geen uitzondering voor echtparen: ook die mogen elkaar alleen maar op de binnenplaats ontmoeten.
Rijksmonument
De naam van het tehuis ondergaat nog enkele wijzigingen: in St. Annagesticht en later Huize St. Leonardus (van de Zusters van Barmhartigheid). Tussen 1970 en 1974 vindt er een grootscheepse restauratie plaats, en wordt het pand ingericht tot bibliotheek. In 1989 krijgt het pand het stempel rijksmonument. Dat maakt de boeken niets uit, de bieb blijft er gehuisvest en past zich aan aan de 21ste eeuw, inclusief studie- en werkplekken, exposities en culturele evenementen.
Illustratie van Erfgoed 's-Hertogenbosch (met dank aan Anne Verwaaij)
