Roosendaal was tijdens het hoogtepunt van de Westbrabantse turfnijverheid in de zestiende eeuw een belangrijke overslaghaven voor het transport van turf vanuit de veenderijen naar Holland, Zeeland en Vlaanderen.
Een volgeladen turfschip
Daarna trad een periode van economisch verval in, waar pas in de loop van de negentiende eeuw verandering in kwam. In 1849 beschikte de haven van Roosendaal over 28 zeilschepen voor de binnenvaart met een totaal van 1159 ton. Er werd dat jaar 427 keer aangelegd in de haven, vooral door schepen van de eigen vloot: 387 keer.
dat verantwoordelijk was voor de gang van zaken op de rivier, had meer oog voor de belangen van de landbouw dan voor de belangen van de scheepvaart.
Het waterpeil werd zo laag mogelijk gehouden, gezeild mocht er niet worden, alleen trekvaart was toegestaan. Ook toen de stoomvaart zijn intrede deed, slaagde de ingelanden van het Heemraadschap er lang in die op de Vliet tegen te houden. Pas in 1908 werd stoomvaart voor het eerst toegestaan.
Suikerfabriek De Ram (coll. West-Brabants Archief)
Havenzicht
Inmiddels zorgde de toenemende drukte op de Vliet, de groei in omvang van de schepen en de behoefte om steeds sneller te varen voor problemen, met name voor de industrie die zich na 1850 langs de Roosendaalse haven had gevestigd, zoals de drie suikerfabrieken. De klachten leidden kort voor de Eerste Wereldoorlog tot ingrijpende maatregelen: bochtafsnijdig in de rivier, de aanleg van nieuwe sluizen, en de bouw van een zwaaikom in de Roosendaalse haven voor schepen langer dan 26 m. In de jaren dertig werden in werkverschaffingsprojecten de havenkaden verhard en verbeterd.
Het graven van de nieuwe haven (coll. West-Brabnats Archief)
Al had het Roosendaalse gemeentebestuur reeds in 1911 pogingen gedaan om via een kanaal een verbinding te realiseren tussen Vliet en Mark, het heeft uiteindelijk tot 1983 moeten duren, voorat het Mark-Vlietkanaal geopend kon worden. Daarmee heeft Roosendaal nu een uitstekende verbinding met het Volkerak, waardoor de stad ook bereikbaar is voor schepen van 1.300 ton (vaarwegklasse IV).
De nieuwe haven
​De Roosendaalse haven bestaat uit een langshaven en een insteekhaven, Schipbeek en in het verlengde daarvan Halsegat geheten. De insteekhaven ligt vlakbij het NS-station op het bedrijventerrein Borchwerf-Noord. Langs de insteekhaven zijn enkele watergebonden bedrijven gevestigd. De langshaven heeft op dit moment vooral een recreatieve functie.
PKF
De trimodaliteit van deze haven werkt aantrekkelijk voor havengebonden bedrijven, onder andere DHL Logistics, De Rooij Logistics en PKF (kisten en pallets).
Interessante informatie! Al vanaf ongeveer 3-jarige leeftijd ging ik, als we op familiebezoek waren in Roosendaal (m'n grootouders woonden op de hoek van de Kaai aan de haven, en er tegenover m'n oom en tante), samen met m'n vader op zondagochtend, na het ontbijt even langs de haven wandelen. Naar de schepen kijken. Ik had ook familie in de binnenvaart, maar hun schepen waren te groot (lang) om de haven van Roosendaal te kunnen bereiken. Ik geloof dat tot ergens in de jaren zeventig de maximale afmetingen, schepen van het Kempenaarstype waren, zoals de tankers van B.P. die wel vaker bij het tank-depot van Broerman lagen te lossen. Dan langs de suikerfabriek (hoe lekker rook het niet als het campagne was) en dan over de brug weer terug langs de andere oever, via het Zwaaigat. Het Zwaaigat... daar stonden vroeger cafeetjes heb ik gehoord. Soms liepen ter plaatse onbekende opvarenden van schepen na de nodige biertjes en borreltjes pardoes het Zwaaigat in. Meestal met goede afloop, én weer nuchter. Dan langs de gastanks en we waren weer bij oma van de kruidenierswinkel van den Bogart voor het warme eten.
Jo Keepers
zei op 4 september 2023 om 11:15
Even een reactie op het verhaal van Robert Kuijpers .Ik ben al heel lang aan het zoeken naar mensen die nog meer weten over het Zwaaigat,Ik heb daar vlakbij gewoond.Daar is ook een paard in het water terecht gekomen,PLM. het jaar 1947 1948.Mijn oudste broer heeft daar de schuld van gekregen.
In de Bredasche krant van 3 augustus 1948 stond een artikel dat door een verkeerde manoeuvre er 5 paarden die op de kade liepen in de haven terecht zijn gekomen. Met lange stokken werden ze naar het Zwaaigat geduwd.
Ik weet niet Jo, of dit ook het verhaal is dat je je herinnert. Zo niet, probeer dan eens www.westbrabantsarchief.nl te benaderen. Hier valt Roosendaal onder.
Mvg.
