Hooidonkse watermolen

De oorsprong van de molen mag dan in nevelen gehuld zijn, we weten zeker, dat hij omstreeks 1300 eigendom was van het klooster van Hooidonk, een priorij van de reguliere kanunnikessen van Augustinus, gesticht in 1146. Dit klooster had twee molenijzers in het wapen. Daarom vermoeden we de aanwezigheid van een oudere molen.

Na een brand in 1564 werd de molen geheel herbouwd en uitgebreid: aan de graanmolen werd een volmolen toegevoegd, waar wollen stoffen “gevolt” ofwel vervilt werden. In 1650, na het einde van de Tachtigjarige Oorlog, werd de molen als kerkelijk goed in beslag genomen en stelden de Staten-Generaal een rentmeester aan. In die tweede helft van de 17e eeuw waren de molenaars van Hooidonk in een felle concurrentiestrijd verwikkeld met de molens van Opwetten en Wolfswinkel. Een van de Nederwettense molenaars lokte zijn klanten zelfs met een pint bier voor ieder die bij hem zijn graan liet malen.

In de 18e eeuw werd de molen uitgebreid met een schorsmolen ten behoeve van de leerlooierij. In 1816 had molenaar Van Stekelenburg één knecht op de graan- en twee op de schorsmolen in dienst. In 1831 werd een volmolen aan het bedrijf toegevoegd; later werd in dit gebouw een olie- en houtzaagmolen gevestigd.

Omdat hij bij hoog water niet kon malen (wat in de Dommel regelmatig voorkwam), liet molenaar Raaijmakers omstreeks 1926 een dieselmotor plaatsen. De oliemolen is in 1935 verwijderd, de houtzaagmolen in 1954, waarna in het gebouw een mechanische maalderij werd geplaatst. Tot 1979 heeft men hier graan voor veevoer en bakkersmeel gemalen.

In 1983 werd het molencomplex gerestaureerd. Plannen voor een eventueel restaurant gingen niet door. Het gebouw waarin vroeger de olie- en houtzaagmolen stonden, dient sinds 1997 als woning. In 1999 is de graanmolen weer in bruikbare staat gebracht, maar er wordt alleen nog bij uitzondering gemalen. De molenstuw, die een eindje stroomopwaarts van de molen ligt, fungeert sinds 2005 als waterkrachtcentrale. Hij levert voldoende elektriciteit voor ongeveer 40 huishoudens.

Noot van de redactie: De illustraties bij dit verhaal werden aangepast op 17 maart 2021 naar aanleiuding van de onderstaande reacties en correcties (waarvoor dank). Twee foto's bleken niet de Hooidonkse watermolen te tonen. De eerste foto werd vervangen, een tweede werd verwijderd.

Bekijk ook

Watermolens in Brabant

Water in Brabant