Stelling: Weinig dingen gebeuren op het juiste tijdstip, en de rest gebeurt helemaal niet; de gewetensvolle geschiedschrijver verbetert deze fouten

De geschiedenis aanpassen is geschiedvervalsing. Maar wat nu als je herinnering van een bepaald voorval in het verleden afwijkt van wat anderen zich herinneren van dit voorval? Ik heb dat herhaaldelijk meegemaakt. Mijn familieverhalen laat ik in veel gevallen voor publicatie lezen door mijn oudste zus, mijn echtgenote of iemand die er in vroeger jaren ook bij betrokken was. De lezer raadt het al: er blijken meerdere versies mogelijk te zijn. Soms herinner ik mij dan de versie van een van de meelezers en verander vervolgens de tekst op bepaalde punten. Geen moment komt dan het idee boven “ maar dat is nu toch geschiedvervalsing”. Maar verhalen blijven ook met enige regelmaat ongewijzigd. Mijn herinnering blijft dan de basis voor wat ik schrijf en beschrijf. Ik heb dan wel zoveel mogelijk feiten verzameld die mijn gelijk onderbouwen. Het is een gegeven dat herinneringen worden ingekleurd door emotie. Het historisch verhaal kan dan mooier of minder mooi worden herinnerd. Je daar bewust van zijn helpt de schrijver om niet in de val van geschiedvervalsing te stappen. Maar…..schrijven blijft mensenwerk!

Natuurlijk wordt een verhaal gekleurd. Ook als je je aan bronnen houdt, want ook degene die dat opschreef heeft zijn eigen kijk, gewoontes en (als dat van toepassing is) administratieve regels. Vergelijk het met de algoritmen die onze kijk blijken te versterken.
Bronnenkritiek is dus altijd belangrijk. En natuurlijk zoek je in de bronnen naar ondersteuning van je verhaal. Al zegt wetenschapsfilosoof Karl Popper, dat je vooral ook de bronnen die je verhaal ontkrachten niet uit het oog moet verliezen. Als je de stelling "Alle zwanen zijn wit" wilt onderbouwen moet je dus juist op zoek naar zwarte zwanen...

Wie of wat bepaalt of een geschiedschrijver gewetensvol zal zijn? Daarover kunnen meningen ook verschillen. Vanuit welke cultuur, vanuit welke geloofsovertuiging, vanuit welke politiek of ideologisch standpunt of welke onbewuste vooringenomenheid, zuiver gevoel voor (on)rechtvaardigheid, al dan niet aandacht voor 'moeilijke' historie, enz. is er geschreven .... én wordt er gelezen?

Dat lijkt mij ook, Helena. Iedere schrijver - en ook ieder lezer trouwens - heeft zijn eigen 'bril' op. Dat de geschiedenis objectief zou kunnen worden beschreven wordt allang niet meer onderschreven in de historische wereld.

Herinneren en de herinnering van nu kan veel verschillen.
Ik beschreef mijn herinnering van op dit ogenblik, maar was
anders dan ik destijds zwart op wit geschreven had.

Ook dat werkt zo, Rini. Ons geheugen kleurt herinneringen in. Daar hebben we in februari al eens een stelling over in dit forum gezet

Over de vraag of je de geschiedenis mag verbeteren, heb ik een roman geschreven. De uitspraak van Herodotus, de stelling hierboven, is het uitgangspunt van mijn boek. Ik raad iedereen aan, die in de dilemma's van geschiedschrijving is geïnteresseerd, om mijn roman Kruisslagers te lezen. Lezers noemen het een intrigerend boek dat ze raakt.

Ik heb het boek in eigen beheer uitgegeven. Je kunt de roman Kruisslagers kopen door een mail met je bestelling en adres te sturen naar johanvanderpols@hotmail.com. Het boek kost 20 euro (exclusief verzendkosten).

Een stukje tekst uit de roman Kruisslagers: "Ik ben een zoon van Herodotus, afstammeling van deze grote historicus. Hij is mijn geestelijk vader. Gedreven door nieuwe inzichten ga ik de fouten van de geschiedenis rechtzetten. Mutatis mutandis: nadat veranderd is wat veranderd moet worden, zet ik de punt. "