Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Nederland Algemeen Kiesrecht kreeg. Voor 1919 was het niet vanzelfsprekend dat vrouwen kiesrecht zouden krijgen. Na een strijd van bijna 40 jaar mochten ook vrouwen het stemhokje in.
Op 10 juli 1919 werd door de eerste kamer het initiatiefvoorstel-Marchant over het Algemeen kiesrecht aangenomen. Vrouwen kregen daardoor het recht om te stemmen voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten en gemeenteraden. Vrouwen konden nu, net als mannen, vanaf 1 januari 1920 hun stem uitbrengen. Bij de grondwetsherziening in 1917 hadden ze al het recht gekregen zich verkiesbaar te stellen.
De eerste vrouwelijke gemeenteraadsleden
Al in 1919, nog voor ze zelf mochten stemmen, werden de eerste vrouwen in de gemeenteraad van diverse gemeenten gekozen. Na de invoering van het kiesrecht voor vrouwen heeft het lang geduurd voordat het aantal vrouwen in de gemeenteraden op een behoorlijk niveau kwam. In 1962 bedroeg het percentage vrouwelijke raadsleden nog maar 4 procent. In 2017 was dit opgelopen naar 28,3 procent.
Irma Jacobs-Bosse
In 1970 kreeg de Gemeente Etten-Leur haar eerste twee vrouwelijke raadsleden. Voor de lijst Jacobs kwam I.(Irma) Th. Jacobs-Bosse in de raad. Tijdens deze raadsperiode veranderde de naam van de lijst in Appèl. Voor de lijst Middengroepen werd L. (Leny) van Bezooijen-Seldenthuis als raadslid gekozen. In die tijd vond men de geloofsachtergrond nog belangrijk want bij de verkiezingsuitslagen in de krant werd deze nog vermeld. R.K. bij mevrouw Jacobs-Bosse en N.H. bij mevrouw Van Bezooijen-Seldenthuis.
Leny van Bezooijen
In de notulen van de eerste raadsvergadering, na deze verkiezing, staat te lezen wat burgemeester Oderkerk hierover te zeggen had: “Het is volgens spreker de eerste maal in zijn haast 25-jarige ambtsperiode, dat hij mag spreken ook tegen dames-raadsleden. Dat er thans enkele dames in de raad vertegenwoordigd zijn, vindt spreker een gelukkige ontwikkeling, die behalve modern is evenzeer en vooral een besluitvorming kan bevorderen, die op een meer alzijdige inspraak is gebaseerd”.
De eerste vrouwelijke wethouder
Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 2 september 1919 werden ook de eerste twee vrouwelijke wethouders in Nederland gekozen. Die eer viel te beurt aan de gemeenten Oostzaan en Valkenburg.
Annemiek van Vugt
De gemeente Etten-Leur kreeg pas in 1985 haar eerste vrouwelijke wethouder. A. (Annemiek) M.E. van Vugt-Toonen was al op haar 27ste fractieleider voor de PvdA in de gemeenteraad van Etten-Leur. In juni 1985 werd ze door de raad tot eerste vrouwelijke wethouder van de gemeente gekozen. Ruim zes jaar bekleedde zij deze functie. Daarna was zij van 1991 tot 1998 burgemeester van Warnsveld en van maart 1998 tot oktober 2004 burgemeester van Culemborg.
De eerste vrouwelijke burgemeester
Hoewel burgemeesters niet gekozen worden maar door de Kroon benoemd worden, is het interessant om eens te kijken hoe het de laatste 100 jaar met de benoeming van vrouwelijke burgemeesters is gegaan. De eerste vrouwelijke burgemeester in Nederland werd in 1945 benoemd in de gemeente Oost-West- en Middelbeers. Truus Smulders-Beliën volgde haar man op die in de oorlog was omgekomen. Lange tijd zou zij de eerste vrouwelijke burgemeester zijn.
Heleen van Rijnbach
Etten-Leur kreeg in 2008 haar eerste vrouwelijke burgemeester H. (Heleen) van Rijnbach – de Groot. Daarvoor was zij van 1997 tot 2000 burgemeester van Rozendaal (Gelderland) geweest en 2000 tot 2008 in Bunnik (Utrecht). Op 1 januari 2019 telde Nederland 355 gemeenten. In augustus van dit jaar bekleden 101 vrouwen (28%) de burgemeesterspost. Nog nooit telde ons land zoveel vrouwelijke burgemeesters. Heleen van Rijnbach-de Groot
Bronnen: West-Brabants Archief, Raadsverslagen Etten-Leur Website Raadsleden.nl geraadpleegd op 16 oktober 2019 Website BHIC geraadpleegd op 17 oktober 2019 Website Parlement.com geraadpleegd op 16 oktober 2019
Illustraties:
- affiche via Wikipedia.org
- foto's van Lenie van Bezooijen en Annemiek van Vugt via WBA negatieven van Thom van Amsterdam
Op 10 juli 1919 werd door de eerste kamer het initiatiefvoorstel-Marchant over het Algemeen kiesrecht aangenomen. Vrouwen kregen daardoor het recht om te stemmen voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten en gemeenteraden. Vrouwen konden nu, net als mannen, vanaf 1 januari 1920 hun stem uitbrengen. Bij de grondwetsherziening in 1917 hadden ze al het recht gekregen zich verkiesbaar te stellen.
