De kop van dit verhaal start met een bekende kreet uit mijn jeugd (in de zestiger en zeventiger jaren). Nou, vergeet het maar. Er wordt door veel gezinnen veel aan de deur gekocht (en afgeleverd).
Bakkersknecht in Reek (BHIC, Beeldcollectie Ton Cruijssen nr. BCL3769)
Ik herinner mij een groot aantal personen (knechten, venters) die bij mijn ouders hun waren afleveren. Eerst maar even een rijtje van leveranciers die jarenlang bijna dagelijks of wekelijks aan onze deur bellen. Met hen had met name mijn moeder een vriendschappelijke klant-leveranciersrelatie:
De bakkersknecht van bakker Jordens. Hij kwam dagelijks rond een vast tijdstip met zijn bruine bakkerskar aanfietsen. Later werd het een zware transportfiets met een grote vierkante mand vol broden die aan het stuur was gemonteerd. Betalen? Eind van de week. Er werd op de pof geleverd. Een aangeboden bakje koffie werd zelden door hem afgeslagen. Een fijne vent!
De slagersknecht. Ook hij kwam aanfietsen met een grote rieten mand. Ik zag hem ook in november als hij een geslacht varken in onze keuken kwam portioneren voor de diepvriezer. Een vakman dus!
De melkventer van de melkcoöperatie Sint Jan. Met zijn door een paard getrokken melkkar stopt hij voor bijna elke deur. Op basis van het briefje op de deur vult hij de flessenmand. De melkflessen hebben gekleurde aluminium doppen (blauw, rood, geel, goud, groen etc.). Je weet precies welk product onder welke kleur is verpakt. De melkman noteert de afleveringen met potlood in een pof-boekje. Afrekenen “ergens volgende week.”
Melkventerswagen - al zonder paard - van Sint Jan (BHIC, fotonr. 1219-012427)
De groente- en aardappelboer uit Hedel stopt regelmatig voor ons huis. Meerdere huisvrouwen uit de straat kopen hun verse groenten aan de groentekar. Hier is het: handje contantje. Niks op de pof kopen dus.
Kolensjouwer Jan Muller en zijn zus in Grave (foto: Jean Smeets. BHIC fotonr. 1907-000750)
De kolenboer komt in het najaar met een platte vrachtwagen aanrijden. De zwart geklede sjouwers lopen met de zware zakken kolen via de voordeur binnen. Via de keukendeur liepen zij de tuin in naar het schuurtje waar de zware zakken nootjes 4 (een halve mud is ongeveer 50 kg) in een speciale kolenopslag werden leeggeschud. De koop was vooraf al telefonisch gesloten. Betalen bij levering! Heel bijzonder: het huis blijft keurig schoon!
De komst van de meteropnemers van de PNEM, het gas- en provinciaal waterbedrijf worden vooraf aangekondigd. De kokosmat en het houten luik bij de voordeur worden verwijderd en het gas- en waterverbruik kan worden afgelezen. De elektriciteitsmeter hangt in de kelderkast onder de trap. Voor je het weet is de meteropnemer vertrokken. De jaarrekening volgt enkele weken later.
De scharensliep herinner ik mij nog goed. De messen van ons luxe bestek zijn slechts 1x buiten de deur geweest om op straat te worden geslepen. Ook hier was een vakman en geen bedrieger actief.
Bij de overburen komt het “pismenneke” flessen urine ophalen. Door “Moeders voor moeders” weten de overige straatbewoners al snel dat er gezinsuitbreiding op komst is.
De man van de leesmap is bij ons thuis populair. Hij komt altijd op donderdag de bruinkleurige map wisselen. De Donald Duck, Privé, Weekend, Libelle, Margriet en de (Nieuwe) Revue worden graag gelezen of doorgebladerd.
Aankopen aan de deur die minder in de smaak vallen zijn er ook. Ik zie het in twee gevallen nog helder voor mij:
Twee onbekende mannen met een aanhanger zwarte grond die tijdens lunchtijd aan de deur staan en aanbieden om onze voor- en achtertuin te fatsoeneren. Tot mijn verbazing gaat mijn vader in op een aanbod en de mannen vertrekken om tuinaarde en graszaad te gaan halen. Binnen de kortste keren zijn ze terug. Het gras wordt afgestoken en enkele aanhangwagens “zwarte” grond (van discutabele kwaliteit) worden over in onze voor- en achtertuin geharkt. Even later is uitgezaaid graszaad zichtbaar en wordt de grond mooi zwart van het vele water. Klaar is Kees (en z’n maat). Mag ik even afrekenen? Mijn vader schrikt zich een hoedje als hij de rekening inziet. Maar ja…..een slechte afspraak is ook een afspraak.
Een goed bespraakte colporteur van een 24-delige encyclopedie wordt binnen genodigd om enkele proefexemplaren te tonen. Inderdaad indrukwekkende afbeeldingen (zoals die van het het menselijk lichaam). Met drie kinderen die naar het middelbaar onderwijs gaan toch een must? Het koopcontract is snel gesloten. Elke maand wordt een deel geleverd. Ook de aanvullingen staan op enig moment op de plank. Een miskoop was het niet maar … er is binnen de familie nauwelijks gebruik van gemaakt. De 2e hands boekenmarkt heeft in 2004 en latere jaren geen cent over voor de hele serie. Toch een miskoop?
Anno 2023 is het een komen en gaan van pakketleveranciers, maaltijdbezorgers en studenten die energieleveranciers promoten. Ook nu zijn er weer mensen thuis die de deur openen. Alleen PostNL met haar postbezorgers (neen, geen PTT postbodes meer) loopt ongestoord de brievenbussen af. Zoals vijftig jaar geleden!
Marilou Nillesen
bhiczei op 10 maart 2023 om 17:53
Dag Aart, je verhaal maakt bij mij de herinnering los aan het feit dat de bakker nog bij ons aan de deur kwam (eind jaren zeventig). Eén keer per maand (?) betaalde mijn moeder en dan hing ze een brief aan de deur: 'Bakker, belt u even aan?', als teken dat rekening kon worden vereffend. Dan schreef hij altijd eerst 'Ja' op het briefje, voordat hij op de bel drukte. Dat vond ik als kind altijd erg grappig (nu nog eigenlijk ;)
Bedankt voor je leuke bijdrage!
Jan van den Dungen
zei op 13 juli 2023 om 11:30
Uiteraard herinner ik me uit mijn jeugd eveneens deze plaatselijke- maar ook rondtrekkende handelaren, welke laatste aan de deur kwamen om konijnenvellen, verkoop van pleisters, knopen en knoopsgaten of vlechtmanden en borstelwerk.
Maar vergeet niet, dat deze huis-aan-huisverkoop zo oud is als de mensheid. Nog maar enkele eeuwen geleden trokken hier vanuit de Kempen aan weerszijden van de grens rondtrekkende handelaren langs huizen om hun waren te slijten:
Ik doel hierbij op de Teuten. Er waren inkoop- en verkoopteuten. De eerste kochten meisjeshaar op voor de latere fabricage van pruiken, de zo genoemde haarteuten, anderen weer verkochten hun ellengoed, koperwaren of zelfs jam, de onderscheidene tafteuten koperteuten of geleiteuten. Ik spreek hier over de 16e tot de 20e eeuw.
Handelshuizen als Vroom en Dreesmann, Peek @ Cloppenburg, C&A, noem maar op, ontstonden begin 20e eeuw uit het potentieel van vooral Pruisische Teuten.
