Onder zijn vleugels nam Unox in 1979 de 'mannen van Zwan' over en nu zijn de rollen weer omgedraaid. "Het kan soms raar lopen”, constateert oud-fabrieksdirecteur Wim Dik nuchter. Want in 2018 heeft Unilever namelijk de historische Unox soep- en rookworstenfabriek in Oss weer verkocht aan concurrent Zwanenberg Food Group.
advertentie uit Het Vrije Volk, 1951
Unox en Zwan, twee pijlers onder de industriestad Oss, lijken niet mét maar ook zeker niet zonder elkaar te kunnen. Want waar in 1979 het merk Zwan eigendom is geworden van Unilever, heeft nu Zwanenberg weer Unox overgenomen.
Voor het begin van deze bijzondere geschiedenis moeten we terug naar de 19de eeuw, als de neven Arnold en Nathan van Zwanenberg in 1887 naar Oss komen. Met z’n tweeën leggen zij de basis voor het bedrijf Zwanenberg. Niet veel later wordt de kern gelegd voor de haat-liefdeverhouding met wat nu Unox is. Want een steenworp verderop begint Arnolds oudere halfbroer Hartog Hartog óók een vleesfabriek. De vete kan beginnen (en dat gebeurt dan ook).
Hoe dicht de fabrieken bij elkaar staan, zie je hier aan de schoorstenen: Zwanenberg (schoorsteen rechts), en de linker schoorsteen van Hartog. Ook over de hoogte van de schoorstenen ontstond uiteraard strijd...
foto uit 1947 KLM-Aerocarto
Jasje in tweeën
Er ontstaat een tweespalt in Oss: je werk voor de één of voor de ander. Dat zijn dan twee verschillende 'kampen', vertelt ook oud-fabrieksdirecteur Dik. “Als jouw familie bij Zwanenberg werkte, dan moest jij het niet in je hoofd halen om aan de slag te gaan bij “d’n Hartog”. Dat kon je wel doen, maar dan werd je jasje tijdens de kermis stiekem in tweeën gesneden. Dat vind ik bijzonder, zo'n mentaliteit; ik hou daar wel van."
Zwanenberg en Hartog zijn elkaars fanatieke concurrenten tot ze in 1970 fuseren tot de Unilever Vlees Groep (UVG). Dat is flink slikken voor Ossenaren die de straat tussen beide fabrieken niet voor niets het 'Concurrentiestraatje' noemen. En hoewel er ruim 25 jaar wordt samengewerkt, verkoopt Unilever in 1996 de Zwanenbergfabriek plús het merk aan het Almelose familiebedrijf Van der Laan. Die haalt in 2006 de productie weg uit Oss.
Elf jaar later keren ‘de mannen van Zwan’ weer terug te keren, en dan nog wel in de fabriek van Unox. "Bijzonder om die ontwikkeling na al die jaren van een afstand te kunnen aanschouwen. Dat had ik destijds niet kunnen bedenken", blikt Dik terug. “De geschiedenis van een dergelijke industrie is niet in beton gegoten dus het is afwachten hoe het nu weer verder gaat.”
krantenadvertentie Volkskrant 1976
Wil je weten hoe het komt dat Wim Dik de stad Oss voor altijd in zijn hart heeft gesloten?
In de jaren vijftig werd het Kerstpakket bij Philips Uden aan de plaatselijke Middenstand gegund. In de zestiger jaren door ‘Zwanenberg Oss Holland’ natuurlijk gevuld met hun eigen producten en verpakt in een doos met rood kleurige deksel waarop een witte zwaan afgebeeld en winterse taferelen.
De verpakking is na jaren nog steeds in gebruik, een gemakkelijke opbergdoos.
Dat klinkt alsof je de verpakking nu nog steeds gebruikt, Rini ;) Klopt dat ook?
Marilou Nillesen
bhiczei op 1 juli 2018 om 13:04
En inmiddels heeft Rini de foto doorgestuurd (zie hierboven). Dank Rini! Het is inderdaad een plaatje :)
Ger
zei op 10 april 2019 om 01:01
Ik werkte vroeger voor Lucas Aardenburg (familiebedrijf in Hoogeveen) Alles in blikken Unilever kocht dat familiebedrijf dat werd omgeschakeld naar een diepvriesproducent ( Iglo maaltijden ) De kerstpakketten die wij als werknemers kregen logen er echt niet om. Allemaal Unilever producten uit hun eigen fabrieken. Dat werd altijd luxe verpakt ( in een een grote rieten mand en dat soort dingen. )
Marilou Nillesen
bhiczei op 10 april 2019 om 13:59
Hallo Ger, wat leuk dat je hier dit berichtje achterlaat! In welke jaren heb je daar (ongeveer) gewerkt? En die kerstpakketten klinken goed! Ik neem aan dat daarna de voorraadkast wel weer voor een tijdje gevuld was? ;)
Ger
zei op 10 april 2019 om 14:58
In 1985 ben ik daar begonnen te werken, ik had een heel gevaarlijke baan in de offshore , dan kom je een vrouw tegen en dan moet je keuzes maken. Ik kreeg de kans om 2 jaar naar school te gaan op kosten van Unilever, dat was een bewuste keuze. Ik heb er geen dag spijt van gehad, het meeste van de kerstpakketten hebben we weg gegeven aan mensen die het minder hadden. Mijn ex haar broertje is verongelukt en ik sprak laatst nog
die vrouw, die gebruikt nog steeds die rieten mand als lectuurmap
Marilou Nillesen
bhiczei op 11 april 2019 om 09:44
Goedemorgen Ger, dank voor je aanvulling! Goed te lezen dat je er geen spijt van hebt gehad, en wat mooi om te lezen dat jullie het meeste van de kerstpakketten weggaven. Dat is de echte kerstgedachte!
Hoe dicht de fabrieken bij elkaar staan, zie je hier aan de schoorstenen: Zwanenberg (schoorsteen rechts), en de linker schoorsteen van Hartog. Ook over de hoogte van de schoorstenen ontstond uiteraard strijd... 
