Het verhaal dat een bezoek aan het Willibrordusputje in Oss je zou genezen van koorts en ziekten zorgt tijdenlang voor een constante stroom bedevaartgangers. De plek wordt ook in de 21ste eeuw nog altijd veel bezocht maar dan door wandelaars op zoek naar rust en natuur.
De waterput staat er nog wel. Of beter wéér wel, want de huidige is de vorige eeuw herbouwd. De oorspronkelijke put lag tientallen meters zuidelijker en is tot tweemaal toe opgegraven; in 1936 en 1950. In de jaren dertig kwam onder de stenen opbouw een zogeheten eikenhouten boomstamwaterput tevoorschijn, zo’n drie meter diep in de grond. Waarschijnlijk een erfenis van een verdwenen waterloop, een van de weinige oude beeklopen in dit deel van Brabant. Mogelijk hoorde de wel bij een veldkapel, zo wordt aangenomen. Maar verder onderzoek blijft dan uit.
Kapel
Nog geen twee decennia later wordt de eikenhouten put opnieuw vrij gelegd. De uitgeholde boomstam waarvan de bron is geslagen, doet onderzoekers primitief aan en dat leidt tot de suggestie dat het uit de vroege middeleeuwen zou kunnen komen: de periode waarin Willibrordus leefde. Andere onderzoekers denken eerder aan de tiende tot twaalfde eeuw. Die interpretatie (van onderzoeker Halbertsma) sluit beter aan bij historische bronnen waarin de 14de en 15de eeuw gesproken wordt van een Willibrorduskapel, die oorlogsgeweld in de 18de eeuw niet zou overleven.
Die kapel mag dan wel naar Willibrordus zijn vernoemd, maar deze apostel van de Lage Landen heeft Oss nooit aangedaan. Maar deze historische vergissing is lang als mooie mythe gekoesterd. Gelovigen kropen rond de put, de rozenkrans biddend, hopend op herstel. De mythe bleek zo sterk dat toen de oorspronkelijke en sterk vervallen put niet meer gehandhaafd kon blijven, er een nieuwe put werd aangelegd.
Monument
Ondanks dat het putje niet authentiek is, op de verkeerde plek is herbouwd en Willibrordus er nooit is geweest, staat het wel op de gemeentelijke monumentenlijst. Volgens de overlevering zou oud-wethouder en historicus H. van Xanten hierop hebben aangedrongen. “Da putje moet op de lijst”, zie hij en zo geschiedde. Of wie weet, is dit wel het begin van een nieuwe mythe.
De waterput staat er nog wel. Of beter wéér wel, want de huidige is de vorige eeuw herbouwd. De oorspronkelijke put lag tientallen meters zuidelijker en is tot tweemaal toe opgegraven; in 1936 en 1950. In de jaren dertig kwam onder de stenen opbouw een zogeheten eikenhouten boomstamwaterput tevoorschijn, zo’n drie meter diep in de grond. Waarschijnlijk een erfenis van een verdwenen waterloop, een van de weinige oude beeklopen in dit deel van Brabant. Mogelijk hoorde de wel bij een veldkapel, zo wordt aangenomen. Maar verder onderzoek blijft dan uit.
Die kapel mag dan wel naar Willibrordus zijn vernoemd, maar deze apostel van de Lage Landen heeft Oss nooit aangedaan. Maar deze historische vergissing is lang als mooie mythe gekoesterd. Gelovigen kropen rond de put, de rozenkrans biddend, hopend op herstel. De mythe bleek zo sterk dat toen de oorspronkelijke en sterk vervallen put niet meer gehandhaafd kon blijven, er een nieuwe put werd aangelegd.
