“De leerlooierijen gaan slecht; het leder is goedkoop, de huiden zijn duur; nog één zoo’n jaar, zou Van Son gezegd hebben, en hij moest zijne looierij sluiten”, noteert de Commissaris van de Koning Van Voorst tot Voorst over zijn bezoek aan Waspik in 1912. Het tekent het einde van een bloeiende periode van leerlooierijen in de Langstraat.
Terwijl het looien van leer – en het maken van schoenen – lange tijd dè economische basis heeft gevormd voor Waalwijk en omstreken, Waspik incluis. Al sinds eeuwen komen alle voorwaarden om deze ambachten te kunnen uitvoeren juist hier bijeen: genoeg koeien voor het leer, het riviertje de Loint zorgt voor stromend (en belangrijk, niet ijzerhoudend) water, eikenbomen volop voor het hout en veel goedkope arbeidskrachten aanwezig.
Hard werken, weinig loon
In de achttiende eeuw gaat het hele proces - van het looien van de huiden tot het maken van schoenen - met de hand. Het is hard en zwaar werk voor weinig loon maar in de Langstraat werkt desalniettemin een derde van de beroepsbevolking in deze tak. Tweede helft van de negentiende eeuw komen fabrieken in opkomst, met machines die het werk voor een deel overnemen. Zoals het stikken wat het handwerk enorm verlicht. Schoenen worden hierdoor ook beter en goedkoper en daardoor stijgt ook de vraag. In de slipstream van deze ontwikkeling profiteren uiteraard ook de leerlooiers.
Tegen het einde van de negentiende eeuw worden rond de 2,5 miljoen paar schoenen per jaar gefabriceerd in de Langstraat. Maar dan komt in het begin van de twintigste eeuw de klad erin. Commissaris van de Koningin Van Voorst tot Voorst constateert het bij zijn bezoeken aan de Langstraat en schrijft over de teloorgang van de leerlooierijen. Er komt meer buitenlandse concurrentie en ook een speciale schoenenwet in 1923 – die de import van schoenen aan banden legt – kan er niet voor zorgen dat gouden tijden voor deze industrie echt terugkeren.
Te duur
Voor de looierijen zijn het vooral de steeds scherpere milieueisen die ze de nek om doen want Nederlands leer wordt hierdoor te duur. De schoenenbranche fluctueert nog enigszins in de twintigste eeuw maar de lijn naar beneden kan niet meer worden gestopt. Van 16.000 mensen die in de jaren zestig nog in de schoenindustrie werken, zijn er in de jaren negentig nog 2.500 over. Van de productie is vrijwel niets meer over; er wordt in Waalwijk nog wel gehandeld in schoenen. Vanuit “goedkope lonen landen” worden de schoenen via Waalwijk verhandeld.
Weet je dat Olympisch kampioen open water zwemmen Maarten van der Weijden in een oude leerlooierij woont?
MARCEL VAN DAALEN
zei op 15 februari 2019 om 05:41
Voor mij een zeer interesant artikel omdat ik de historie van mijn over-overgrootvader onderzoek. Mijn overgrootvader is rond 1910 - 1920 naar Amsterdam verhuist waar hij een schoenenzaak runde. Daarvoor was hij met zijn ouders woonachtig in Besoijen en heb sterk het vermoeden dat zij in de leerlooijerij werkten. Helaas kan ik geen verdere info vinden zoals hun woonadres in Besoijen. Wie kan mij aan meer info helpen ?
Norah
zei op 15 februari 2019 om 10:22
Dit valt onder de bevolkingsregisters van Besoijen. Na te gaan via www.salha.nl
Mvg.
Hier kan men in de akten zelf het beroep van de persoon in kwestie herleiden.
En voor ik het vergeet, er bestaan ook nog -indexen van Amsterdam-, even googlen.
Marcel Daalen
zei op 20 februari 2019 om 21:57
Hallo Norah, 3 van 4 kende ik reeds en zijn onderzocht. Stadsarchief Amsterdam heb ik ook aardig doorgespit. In ieder geval bedankt voor je reactie. Gr. M.
Norah
zei op 21 februari 2019 om 12:00
Graag gedaan, Marcel.
Het volgende kan ook nog wel interessant voor je zijn: https://erstelinghe.blogspot.com Dit is een site van de heemkundevereniging Waalwijk en omgeving.
En www.delpher.nl oude krantenartikelen o.a.
Mvg.
Langstraat. Maar dan komt in het begin van de twintigste eeuw de klad erin. Commissaris van de Koningin Van Voorst tot Voorst constateert het bij zijn bezoeken aan de Langstraat en schrijft over de teloorgang van de leerlooierijen. Er komt meer buitenlandse concurrentie en ook een speciale schoenenwet in 1923 – die de import van schoenen aan banden legt – kan er niet voor zorgen dat gouden tijden voor deze industrie echt terugkeren. 
