Bijzonder Amerikaans bezoek bij herdenking van Operation Market Garden in Eerde

Donald Oliver Mills (op de portretfoto, daaronder de bemanning) kwam uit San Francisco en was de bommenrichter op een Amerikaanse B-17, die op 20 oktober 1943 na een bombardement op Düren in Duitsland werd neergeschoten boven Nederland. Van de overige 9 bemanningsleden werden er 4 krijgsgevangenen gemaakt. De overige vijf kwamen om het leven toen de B-17 ten slotte neerstortte in De Bilt.

Donald O. Mills, die samen met 4 andere leden van de  bemanning boven Brabant uit het toestel sprong, kwam terecht in een boom op De Kuilen in Eerde. Hij wist op miraculeuze wijze aan de toegesnelde Duitsers te ontsnappen, door zich in een bietenveld te verstoppen. Ze passeerden hem op enkele meters maar zagen hem niet. In zijn eentje, met minimale hulp van de Nederlanders, wist hij al lopend België bereiken. Pas in België kwam hij in contact met mensen van het verzet, die hem verder op weg hielpen naar zijn eindbestemming Gibraltar.

Op 20 december, precies 2 maanden nadat zijn hachelijke avontuur begon, keerde Donald terug bij zijn eenheid in Engeland. Hij werd teruggestuurd naar Amerika waar hij werd ingezet voor de training van vliegtuigbemanningen. Voor hem was het einde oorlog, over zijn traumatische ervaringen sprak hij nooit meer.

Uiteindelijk wist ik na een lange zoektocht contact te leggen met zijn zoon Don (74) uit Sacramento (Californië) en zijn dochter Diann (62) uit Austin (Texas). Vanaf het eerste moment ontstond er een intensief contact en hechte band met de ‘Mills kids’. Het feit dat hun vader na al die jaren nog niet vergeten was en dat er mensen in Nederland waren die 75 jaar na dato iets over zijn korte aanwezigheid konden vertellen, was ook voor hun een volkomen onverwacht geschenk uit de hemel.

Bij beide leefde de wens om zo snel mogelijk naar Nederland te komen en de plaatsen te bezoeken, waar hun vader was geweest, met name de plaats waar hij was geland. De 75ste herdenking van Operatie Market Garden was het moment voor hun beide om naar Nederland te komen. Nadat ze eerst in Magraten op het oorlogskerkhof de graven bezocht hadden van de ‘mates van hun vader’, die bij de B-17 crash omkwamen, leerden we de familie persoonlijk kennen in hun hotel in Uden. Een euforisch gevoel of we elkaar al jaren kenden…

Al snel gaven Don en Diann te kennen dat ze nog een grote wens hadden. Ze hadden de as van hun vader meegebracht, die ze uit wilden strooien op zijn ‘landing-site’ van weleer. Hun wens was om dit te doen in aanwezigheid van de twee mensen, die in dit verhaal zo belangrijk voor ze geweest waren. Op de eerste plaats Piet Vissers, de laatst nog levende ooggetuige die hun vader aan zijn witte parachute omlaag zag komen. Daarnaast was Piet degene, die me op het juiste spoor zette omdat hij zich de exacte datum van het gebeuren, 20 oktober 1943, nog exact wist te herinneren. Daarnaast stelde de familie Mills mijn aanwezigheid op prijs.

Daarna zijn we naar Eerde gereden met de as van Donald O. Mills en hebben we Piet opgehaald. Piet weet nog precies de plaats van de landing op de Kuilen en zelfs de boom aan te wijzen, waarin Mills uiteindelijk terecht kwam.  Donn en Diann hebben er bloemen gelegd ‘in memory of de vijf mates van hun vader‘, die hun leven gaven voor onze vrijheid: Sgt Aäron M. Becker, Sgt Alexander J. Guilianelli, Sgt Edward L. Lantron, Sgt Charles R. Randel en Sgt James A. Parker.

Vervolgens hebben ze samen bij de boom de as uitgestrooid van hun vader, voor beiden natuurlijk een erg emotionele gebeurtenis. Diann’s woorden waren ‘the circle is round’ waarna Don toevoegde: ‘It is a pity that your mother and my father could not meet each other. He would have been so proud!’ Ook voor Piet en mij een mooie en heel speciale afsluiting na die lange zoektocht, waarbij de parachutist uit mijn moeders herinnering een naam en gezicht had gekregen en zijn kinderen naar Eerde kwamen. Het onbeschrijfelijke gevoel dat twee mensen die je pas heel kort van te voren hebt leren kennen zich bloot geven en hun diepste gevoelens met je willen delen.

Daarna hebben we gezamenlijk een korte bezoek gebracht aan Leo van Dijk. Leo heeft die bewuste middag in 1943 een Amerikaan gezien op de kruising van de Eerdsebaan en de Corridor, die gevangen genomen was door de Duitsers. De Amerikaan was hoogst waarschijnlijk co-piloot Bud Surdez. Leo was hoogst vereerd en genoot van het Amerikaanse bezoek. Op 7 november is Leo (89) plotseling overleden.

De dagen daarna is samen met Don en Diann de vermoedelijke route gevolgd, die door hun vader werd afgelegd op zijn voettocht naar België. Na zijn veilige terugkeer in Engeland wist Donald zich tijdens zijn verhoren veel details van zijn vlucht door bezet gebied te herinneren. Met name de namen van plaatsen waar hij tijdens zijn vlucht geweest was. Ook het bezoek aan het Museum van de Vliegbasis Deelen en de rondrit, rond Arnhem, in een Amerikaans legervoertuig dat in 1944 in Normandië aan land kwam, heeft veel indruk gemaakt op onze Amerikaanse vrienden. In het museum werden we rondgeleid door Geert Starink, die de Amerikanen alles kon vertellen over de B17’s die tijdens WO2 vanuit Engeland hun levensgevaarlijke missies boven Duitsland vlogen. Met name de kleding en de outfit zoals die in het museum te zien zijn en door hun vader gedragen werden maakten diepe indruk.

Tijdens de herdenking van Operatie Market Garden in Eerde op 17 september is door zowel Don als Diann een toespraak gehouden en zijn er door hen bloemen gelegd  ‘In memory of all who did not return’. Bijzonder indrukwekkend en door vele aanwezigen werd menig traantje weggepinkt. Diann vertelde “Op zijn sterfbed vertelde mijn vader voor het eerst over zijn traumatische ervaringen toen hij boven Nederland werd neergeschoten. Hoe bang hij was toen de Duitsers op zoek naar hem waren en hem rakelings voorbij liepen. Zo waren zo dichtbij dat hij de modder van hun laarzen in zijn gezicht kreeg. Hoe alleen hij zich voelde en hoe hij zich al vluchtend steeds in sloten moest verbergen. Hij vertelde hoe hij door boeren en hun gezinnen geholpen werd. Ze gaven hem eten en onderdak, ondanks de enorme risico’s die ze liepen. Hij was de mensen die hem geholpen hadden niet vergeten en was ze tot op het einde van zijn leven dankbaar."

"Mijn vader was een heel sociale man. Wij waren niet rijk maar hij hielp en gaf altijd iets weg aan mensen, die het minder hadden dan wij. Ik denk dat hij daarmee ‘terugbetaalde’ wat hij andere mensen had aangedaan, als gevolg van zijn bombardementsvluchten boven Duitsland”. Don vertelde: “Mijn vader was intelligent en welbespraakt. Hij was politiek actief en verstond vele talen. We voelen ons voor altijd verbonden met Nederland, met name Eerde ‘the most American-minded village’ in Holland”.

 [Aanvulling 13-08-2020, Cor Vervoort]:

Ik heb nog wat verder onderzoek gedaan naar Donald O. Mills. In zijn Escape en Evasion report vertelde dat op zijn vlucht door Brabant hij op 21 oktober 1943 door een onbekende vrouw gewaarschuwd werd voor Russische militairen. Lange tijd is dit afgedaan als hoogst onwaarschijnlijk. De onbekende vrouw verstond hij niet, maar toch had hij haar uitstekend begrepen. Lees hier zijn verhaal.