“Strategisch bombarderen” is het gedurig bestoken van vijandelijke spoorlijnen, havens, arbeiderswoningen en industriële regio’s. Het idee daarachter is dat je de industriële en politieke infrastructuur van de vijand moet aanvallen, dat werkt beter dan je alleen richten op zuiver militaire doelen. In februari 1942 besloot men in dat kader over te gaan tot area bombing.
Zo werd in mei 1942 voor het eerst de stad Keulen gebombardeerd onder de codenaam Operation Millennium. Die aanval leidde nog tot relatief weinig doden (minder dan vijfhonderd). Daarom werden ingenieurs ingezet om brandbommen te ontwikkelen die zoveel mogelijk slachtoffers zouden maken. Dat lukte: in juli 1943 ontstond bij het bombardement op Hamburg (Operation Gomorrha) een grote vuurstorm die circa 40.000 mensen het leven kostte.
Inmiddels waren in de zomer van 1942 de Amerikanen neergestreken op bases in Engeland om van daaruit mee gaan doen aan de campagne van strategische bombardementen. Zij legden zich toe op 'precisie'-bombardementen die overdag werden uitgevoerd, terwijl de RAF bijna alleen maar nachtvluchten uitvoerde. Dat gebeurde aanvankelijk afzonderlijk van elkaar.
In januari 1943 kwamen de Amerikanen en de Britten tijdens een conferentie in Casablanca overeen dat Bomber Command gezamenlijke operaties tegen Duitsland zou gaan coördineren. Dit Combined Bomber Offensive had als voornaamste opdracht: “de voortschrijdende ontwrichting en vernietiging van het Duitse militaire, industriële en economische systeem en de ondermijning van het moreel van het Duitse volk tot het punt dat hun vermogen tot gewapend verzet noodlottig zal zijn verzwakt.”
Bij de start van dit gezamenlijke bombardementsoffensief in maart 1943 bestond de totale luchtvloot uit 669 zware RAF-bommenwerpers en 303 USAAF-toestellen. Vijf maanden lang (van maart-juli 1943) vielen ze het Ruhrgebied aan, een periode die bekend zou worden als de Battle of the Ruhr. De geallieerde produktie van gevechtsvliegtuigen draaide inmiddels op volle toeren en dat moest ook wel, want de verliezen waren aanzienlijk, wat onder de overlevende bemanningsleden ook weer de nodige mentale sporen naliet.
De totale verliezen onder de bemanningen van Bomber Command waren uitzonderlijk hoog: van de 125.000 bemanningsleden die tijdens de oorlog voor de RAF vlogen, sneuvelden er ruim 55.500 tijdens de acties (dat is 44,4%). Nog eens ruim 8.400 raakten gewond en bijna 10.000 werden krijgsgevangen gemaakt. De US Eighth Air Force, die daglichtaanvallen uitvoerde, telde in totaal 26.000 gesneuvelden en 23.000 mannen die in krijgsgevangenschap belandden. Het was de tol van een keiharde strijd op leven en dood, waarin de Luftwaffe en het Duitse afweergeschut uiterst succesvol waren, vooral in de eerste oorlogsjaren.
Bomber Command voerde in totaal bijna 365.000 operationele missies uit en dropte ruim een miljoen ton aan bommen, het merendeel daarvan in de laatste twaalf maanden van de oorlog. In Duitsland werden daarmee 131 steden vrijwel geheel verwoest, kwamen 500.000 burgers om en werden ruim zeven miljoen inwoners dakloos. Het kostte de geallieerden ook 8.325 bommenwerpers, waarvan er 444 in Noord-Brabant terecht kwamen.
Het Runnymede Memorial (Surrey) aan de Theems, opgericht ter nagedachtenis aan de 20.275 gesneuvelde RAF-bemanningsleden van wie geen graf bekend is.
De aanvankelijk hooggespannen verwachtingen van de militairen over de uitwerking van het luchtoffensief werden uiteindelijk niet waargemaakt. De zware bombardementen hebben de Duitse bevolking niet snel tot opgave gedwongen en de oorlogseconomie kwam niet volledig plat te liggen. Toch heeft het bommenoffensief wel degelijk een grote bijdrage geleverd aan de uiteindelijke geallieerde overwinning.
Het belangrijkste was dat de oorlog werd teruggebracht naar Duitsland. De psychologische uitwerking van de bombardementen was groot: Hitlers beloften over de Endsieg bleken duidelijk loos; propaganda en werkelijkheid botsten. De militairen aan het front maakten zich ernstig zorgen over het lot van hun familieleden in het vaderland en voelden zich machteloos. Zij vochten in Frankrijk, Italië of Rusland, maar konden hun vaderland niet verdedigen.
De schade die aan industrie, transport en infrastructuur werd toegebracht was reusachtig. De oorlogsproductie stagneerde. Fabrieken gingen ondergronds, wat veel tijd, energie en arbeid kostte die niet langer rechtstreeks aan de oorlogsinspanning ten goede kwam. Mijnbouw, industrie, treinverkeer, binnenscheepvaart, alles kwam uiteindelijk onder vuur en werd verwoest, verstoord of stilgelegd.
De betekenis van het geallieerde luchtoffensief voor het verloop van de oorlog is dat het Duitse vermogen om de oorlog voort te zetten onherstelbare schade werd toegebracht. De Luftwaffe moest zich grotendeels op de verdediging van het eigen land concentreren en kon niet elders worden ingezet. Zonder de ‘bommenoorlog’ had de oorlog in Europa veel langer geduurd.
Terug naar de Tijdlijn
Bronnen:
Website The National WWII Museum.
Wikipedia, lemma Bomber Command.
Website Imperial War Museums, RAF Bomber Command.
Website Bomber Command Memorial.
Website International Bomber Command Centre.
J.A. de Moor, bespreking van Rolf-Dieter Müller, Der Bombenkrieg, 1939-1945. (Ch. Links Verlag, 2004) in NRC 2005,
Foto's:
Hamburg na de vuurstorm, 1943. Fotograaf: F/O J. Dowd. Bron: Collecties Imperial War Museums, fotonr. CL 3400.
Het Runnymede Memorial. Bron: website Commonwealth War Graves Commission,
