Christus op zolder: een veilig gevoel

Het hout voor de kruisbalk bood Toon van Heeswijk aan. Het kwam van zijn windmolen op het buurtschap Hoenderbosch. Daarvan waren in 1955 de wieken verwijderd, omdat de gemeente Uden niet wilde ingaan op het voorstel van de molenaar om de kosten van een restauratie te delen. Daarom rest er nu alleen nog maar de molenromp.

Het hout kreeg nu na zes jaar een waardevolle bestemming: van wiekenkruis naar kruisbalk (zo wilde ik dit verhaal eerst noemen). Vader kreeg de opdracht de kruisbalk te maken. De kunstenaar vroeg hem om de voorzijde ruw te disselen. Vader had daar wel moeite mee, want hij leverde altijd ‘net’ werk. Op de achterkant van de voetzijde beitelde hij zijn initialen, R.d.G.

Na de plaatsing van het kruisbeeld maakte ik een aantal foto’s en daaruit deed Dorus een keus voor de 75 gulle gevers die het herstel mogelijk hadden gemaakt. Ik drukte in mijn doka handmatig de bestelling af en maakte van de totale serie opnieuw een opname.

De beeldhouwer had het corpus op de meest pijnlijke manier uitgebeeld, namelijk met de spijkers, die moesten verhinderen dat na de kruisiging het lichaam naar beneden zou vallen, door de pols. Op het stenen voetstuk stond vroeger de tekst: “Neem bij het heengaan van dit kruis, Gods lieve vrede mee naar huis”

Net als het wegkruis in Volkel, aan de T-kruising Brabantstraat-Zeelandsedijk, was dit een geschenk van Dr. Peters uit 1931, aldus A. Sanders, voorzitter van de heemkundekring. Bij een tussentijdse restauratie werd de kruisbalk in Uden vernieuwd en werden de spijkers in de handen geplaatst. Hierna raakte het door vandalisme een hand en arm kwijt en werd het opgeslagen. 

De gemeente Uden gaf later Stef van den Wijngaard, aannemer uit Volkel, opdracht voor het herstel van de kruisbalk. Omdat enkele delen van het corpus ontbraken, was er heel wat vakvrouwschap voor nodig. Mevrouw Maria Neumann, kunstenares uit Vragender, maakte het weer toonbaar! Het crucifix is teruggeplaatst aan de rotonde, op slechts enkele meters van de oude plaats. 

Bij het voorbijgaan van een kerk of kapel was het vroeger een vroom gebruik om een kruisteken te maken. Wij leerden: “ga niet voorbij zonder te groeten”. Vader tilde altijd even zijn pet op. In Limburg spreekt men over een Nederlandse en Belgische Lieve Heer, dit heeft te maken met het aantal spijkers waarmee de voeten genageld zijn. (Over zuinige Nederlanders gesproken.)

Ik bezocht de familie Van de Wijngaard, waar Betine een handgesmede spijker toonde zoals die gebruikt zijn bij de kruisbalk. Verder vertelde zij dat het Christusbeeld, in afwachting van de restauratie, twee jaar op hun zolder had gelegen. Met een glimlach: “dat gaf ons een veilig gevoel; Christus waakte over ons!”