Een cijns is een recht op een jaarlijkse uitkering uit (meestal) onroerende goed. Dat recht leidt dus tot een jaarlijkse betaling, in geld of in natura. De betaling zelf wordt ook wel cijns genoemd. Het fenomeen cijns is al in de Middeleeuwen ontstaan. In Brabant zijn met name rond de uitgifte van woeste gronden aan het begin van de veertiende eeuw veel cijnzen door de Brabantse hertogen gevestigd.
Bij het innen van deze cijnsen ontstond een hele administratie, waarvan de cijnsregisters of cijnsboeken wel de belangrijkste elementen zijn. Deze cijnsboeken bevatten de namen van de cijnsplichtigen, een omschrijving van het onroerend goed waarop de cijnsverplichting berustte, en eventuele veranderingen, zoals wisseling van de cijnsplichtige en de wijze waarop die wisseling tot stand was gekomen, zoals door verkoop of vererving. In dat laatste geval komen familierelaties aan het licht.
Zeker dit laatste aspect maakt het cijnsboek tot een interessante bron voor genealogen. Het is echter geen gemakkelijke bron van informatie. Leo van Minderhout heeft twee van deze cijnsboekenseries (Dungenboek en Orthenboek) bewerkt tot een publicatie.
Dit stuk is eerder verschenen in Het Griensvenneke. Je kunt het nu hier lezen of downloaden (288kB, pdf).
