Dit zijriviertje van de Dommel is zo'n 20 kilometer lang. Het ontstaat op de Jekschotse Heide, tegenwoordig een landbouwontginning, ten noorden van het Vresselse Bos. Vandaar stroomt het in noordwestelijke richting langs de buurtschap Koevering naar het natuurgebied De Geelders.
Daar volgt de waterloop een iets minder strakgetrokken traject op de grens tussen Schijndel en Sint-Oedenrode. Ten noorden van Gemonde, bij de Genenberg, mondt de Beeksche Waterloop in de Dommel uit.
In 1997 is het beekje van het Wilhelminakanaal tot aan de Geelders gegraven in het kader van de ruilverkaveling. De hoofdfunctie is wateraanvoer, maar daarnaast moet de Beeksche Waterloop ook verschillende natuurgebieden met elkaar te verbinden: een ecologische verbindingszone of EVZ in jargon.
In dat kader heeft het waterschap De Dommel, vaak in samenwerking met Brabants Landschap, al tientallen landschapselementen gerealiseerd, hoofdzakelijk poelen, omgeven door gras met opslag op een klein perceel. De bedoeling is dat die op den duur met elkaar verbonden worden. Vispassage Ter hoogte van Genenberg in Sint-Michielsgestel werd het waterpeil in de Beeksche Waterloop tot 2010 nog geregeld door een stuw. Die vormde echter een belemmering voor vissen. De stuw is daarom verwijderd en het waterschap heeft daarvoor in de plaats een zogenaamde bekkenvispassage aangelegd, bestaande uit negen stenen drempels, waardoor vissen het hoogteverschil in het water kunnen overbruggen. Met kleine sprongen zwemmen ze nu stroomopwaarts om zich in hoger gelegen gebieden voort te planten.
De vispassage werd op 8 maart 2010 door Tiny Arts, loco-watergraaf van Waterschap De Dommel, geopend, samen met Jan Baan, directeur van Brabants Landschap. Vissoorten zoals het bermpje en de riviergrondel kunnen nu weer stroomopwaarts zwemmen in dit deel van de Beeksche Waterloop.
Beekherstel
Naast de aanleg van de vispassage is ook de beek over een lengte van 400 meter heringericht. Er is een nieuwe, meanderende beek gegraven tussen de Dommel en de Genenberg. Een deel van de vrijgekomen grond is gebruikt om de oude loop te dempen. Dit stukje ecologische verbindingzone vormt nu een schakel tussen de natuurgebieden De Geelders en het Dommeldal.
Is de oorspronkelijke Beekse waterloop niet het "riviertje" de Rijt of Rijtgraaf die van Jekschot, het Merodesven en Laarsven via de Koevering, Eerdse heide, Schijndel,Middelrode en Den Dungen bij Berlicum in de Aa uitstroomde ?
Harry van Kuijk
zei op 24 maart 2013 om 23:34
Hoe de waterlossing ten oosten van Sint-Oedenrode vroeger was zien we op de kaart die Jan F. de Weijer in 1753 maakte voor de Schepenen van Sint-Oedenrode. (BHIC-kaarten-de Weijer-102)
De Rijt ontsprong in het Weiven, Merodeven en Laarsven op de Rooise Heide en stroomde door de Schijndelse Heide en ten westen van Schijndel naar Middelrode, waar zij uitmondde in de Aa.
Op de oorspronkelijke kadasterkaarten, Sint-Oedenrode sectie B, blad 1 en 2, zien we hoe men (vóór 1832) de Rijt, door middel van een waterloop, koppelde met de Beekse Waterloop. De verbinding om Schijndel koppelde men af.
Het gebied Jekschot waterde af naar de Aa bij Veghel.
De oorspronkelijke Beekse Waterloop ontsprong in het westelijk deel van de Schijndelse Heide en bij de Petruskapel in Olland.
De huidige Beekse Waterloop splitst zich bij Hofstad in Olland. Een deel mondt uit in de Dommel bij Olland, het andere deel in de Dommel bij de Genenberg.
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 26 maart 2013 om 10:21
@Tony en Harry, dank voor jullie reacties. De Rijt is goed te zien op de scan het Weijerkaartje in de kaartencollectie van BHIC.
Wim Verhoeven
zei op 21 januari 2020 om 17:13
Hert stroomopwaarts zwemmen van de vissen is momenteel alleen nog maar mogelijk tot de twee stuwen die verder stroomopwaarts aanwezig zijn in de Beekse Waterloop. Een nieuw geplaatste stuw ter hoogte van de Slibbeken in een tijdens de ruilverkaveling Sint Oedenrode-Noord gegraven nieuwe waterloop en een tweede, oudere stuw gelegen in de oorspronkelijke Beekse Waterloop ter hoogte van de boerderij van de familie Jacques Buijs aan de Wielse Hoeven/Genenberg.
Op deze twee locaties kunnen de aanwezige vissen alleen verder zwemmen als de Beekse Waterloop aan weerszijden van de stuwen even hoog staat bijv. ten tijde van overstromingen zoals in 1995.
Wellicht worden er in de toekomst nog voorzieningen getroffen omdat voor de vissen de huidige stuwen niet te passeren zijn. De volgende locaties verdienen ook de nog volle aandacht:
Stuw ter hoogte van de Gemondse Dijk en Beekse weg,
Stuw ter hoogte van de Boxtelse Weg/Eekhoorn,
Stuw ter hoogte van het Achterse Hermalen ten zuiden van het waterwingebied Brabant Water.
Stuwen ten zuiden van het z.g. Duits Lijntje richting Sint Oedenrode.
Marilou Nillesen
bhiczei op 24 januari 2020 om 17:07
Bedankt voor deze inhoudelijke aanvullingen, Wim! Je bent duidelijk heel goed thuis in deze materie - ben je ook werkzaam in deze sector?
Max
zei op 4 maart 2022 om 09:30
Het bermpje en de (kleine) modderkruiper zijn twee verschillende soorten.
Marilou Nillesen
bhiczei op 4 maart 2022 om 19:25
Bedankt voor je oplettendheid, Max. Ik heb de tekst aangepast. Merci!
Daar volgt de waterloop een iets minder strakgetrokken traject op de grens tussen Schijndel en Sint-Oedenrode. Ten noorden van Gemonde, bij de Genenberg, mondt de Beeksche Waterloop in de Dommel uit.
Ter hoogte van Genenberg in Sint-Michielsgestel werd het waterpeil in de Beeksche Waterloop tot 2010 nog geregeld door een stuw. Die vormde echter een belemmering voor vissen. De stuw is daarom verwijderd en het waterschap heeft daarvoor in de plaats een zogenaamde bekkenvispassage aangelegd, bestaande uit negen stenen drempels, waardoor vissen het hoogteverschil in het water kunnen overbruggen. Met kleine sprongen zwemmen ze nu stroomopwaarts om zich in hoger gelegen gebieden voort te planten.
De vispassage werd op 8 maart 2010 door Tiny Arts, loco-watergraaf van Waterschap De Dommel, geopend, samen met Jan Baan, directeur van Brabants Landschap. Vissoorten zoals het bermpje en de riviergrondel kunnen nu weer stroomopwaarts zwemmen in dit deel van de Beeksche Waterloop.
