skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

De bijzondere geboorte van een Siamese tweeling in 1752

De verbazing is tweeënhalve eeuw later bijna nog voelbaar als je de akte leest. In het schepenprotocol van Veghel is beschreven hoe Hendrina van Laarschot bevalt van een Siamese tweeling. “Als off ieder een volcomen lichaemtje was”, zo staat te lezen.

Voor het opmaken van de akte zijn enkele huisvrouwen en de vroedvrouw opgeroepen. Zij zijn getuige geweest van een heel bijzondere bevalling, die 15de december 1752. De ouders zijn Pieter Jacobs van Doorn en Hendrina van Laarschot. De vroedvrouw is te hulp geroepen om Hendrina in 'baerensnoot' te assisteren die 'veele pijnen en smerten’ leed. Na vele uren zet zij – ‘met de hulpe des alderhoogsten’ – twee ‘aan malcanderen gewasse kinderen’ op de wereld.

'Schepsel'

Nauwgezet wordt beschreven hoe ‘dit schepsel’ twee hoofden heeft, vier handen, vier armen, twee borstkastjes, een buik en drie benen. De voetjes tellen negen teentjes. Of de kindjes levend ter wereld zijn gekomen, wordt niet expliciet genoemd. Wel dat Pieter Schippers – meester chirurgijn – de kinderen nader wil onderzoek. Bij het lezen van de akte proef je ook de onbekendheid en ongemakkelijkheid. Chirurgijn Schippers verklaart bijvoorbeeld dat hij dit ‘prodigieuse’ (wonderlijke) schepsel, ‘off misboorte, off wat naem men tselvde soude moogen geven’ voor wetenschappelijk onderzoek zou willen bestuderen.

Bij de ontleding lijkt hij haast niet te kunnen geloven dat de kindjes zo volgroeid zijn. “Zoo natuurlijk interieur en volmaakt, als off ieder een volcomen lichaemtje was.” De akte sluit af met de woorden dat alle mensen die bij het opmaken van deze akte de waarheid hebben meegedeeld, om ‘haer te dienen daer en soo des behoort’.

Oud wordt de siamese tweeling niet, weten we, dankzij de aanvulling van Jeanne (23 september 2023): "19-12-1752 Veghel NG begraafakte van "'t Dubbelt geboren kind van Peter Kobus van Doorn waar ook mede de moeder af was de Dochter van Hendrik van de Laarschot."

Reacties (24)

G.W.Ch. Lemmens zei op 16 mei 2019 om 12:51
Dag Marilou,
Wat een prachtig verhaal, Marolou ! Ik ga meteen nakijken of Hendriena van de Laarschot in mijn kwartierstaat zit want ik heb kwartieren van Laarschot.
Zouden die kinderen geleefd hebben ??
Met dank en hartelijke groet,
Gerard
Maria Verbroekken zei op 16 mei 2019 om 13:57
Deze kindjes hebben vermoedelijk niet meer geleefd of heel kort. Knap werk van deze vroedvrouw dat ze een siamese tweeling vaginaal geboren heeft laten worden, vooral omdat je daar volkomen onverwacht meegeconfronteerd wordt. Geen echo's in die tijd natuurlijk. Dat heeft waarschijnlijk toch veel complicaties met zich meegebracht.
jan zei op 16 mei 2019 om 19:21
En heeft de moeder het overleefd?
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 20 mei 2019 om 11:23
Bedankt voor jullie reacties! Gerard, ik ben benieuwd: duikt deze Hendriena in jouw kwartierstaat op? Dat zou wel bijzonder zijn!

En Maria Verbroekken: helemaal eens met je woorden, dat is heel knap werk geweest. Zeker omdat de akte meldt dat de ouders een leven 'leiden van deugt ene ere syn, egter sonder middelen'. Dus je kunt je indenken dat de bevalling in vrij armzalig omgeving heeft plaatsgevonden.

En Jan, goeie vraag! De akte maakt geen melding van het overlijden van de moeder maar we duiken eens in de boeken of we haar kunnen traceren... Wordt vervolgd!
G.W.Ch. Lemmens zei op 20 mei 2019 om 17:13
Dag Marilou, Helaas heb ik haar nog niet kunnen vinden in mijn kwartier - van Laarschot - !! Gerard
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 21 mei 2019 om 09:56
Jammer, maar bedankt voor je berichtje, Gerard. Wij zijn ook nog op zoek naar haar... en hopen hier snel meer te kunnen melden!
Gerard W. Ch. Lemmens
Gerard W. Ch. Lemmens zei op 21 mei 2019 om 16:57
Dag Marilou, Helaas beginnen min kwartieren eerder !
832. Henricus Antonius (Hendrick Thonis) Elias van de Laerschot, ged. Oirschot 9 mei 1643 tr. 24 dec.1662 / 7 jan. 1663 (Bron Martien van Iersel; Henk van Hout)

833. Maria Petrus (Mariken Peter) van Gestel, ged. 21 mrt.1641 , dr.v. Petrus van Gestel en Barbara Jans van den Venne (Bron Martien van Iersel; Henk van Hout-Oirschot)
Uit dit huwelijk : (Bron Martien van Iersel)
1. Antonia van de Laerschot, ged. Oirschot 10 nov. 1644, overl. Moergestel 3 mrt.1696, tr.Willem Daniels van Doremaale(n) ,zie 441
2. Maria van de Laerschot, ged. Oirschot 16 dec. 1665
3. Aldegundis van de Laerschot
4. Aleydis van de Laerschot, ged. Oirschot 12 okt. 1671
5. Hedwigis van de Laerschot, ged. Oirschot 1 apr. 1674
6. Joanna van de Laerschot, ged. Oirschot 17 mei 1679
Norah zei op 21 mei 2019 om 20:19
Peter Cobus van Doorn trouwt(procl.) te Veghel 22-06-1766, met de weduwe Jennemij Lambert Roijackers.
Zelf was hij weduwnaar van Hendriena Hendrix van Laerschot, met wie hij op 06-02-1752 te Veghel trouwde(procl.)
Bij de laatste kreeg hij ook zoon Johannes.

In het kort, Hendriena is tussen eind december 1752 en juni 1766 overleden, zeer waarschijnlijk in Veghel. Moet te vinden zijn.
Mvg.
Norah zei op 21 mei 2019 om 20:27
Zoon Johannes van Doorn(getr. x Anna Maria van de Ven) overlijdt te Veghel 26-04-1832, op 70-jarige leeftijd.
M.a.w. als de leeftijd enigszins klopt, dan is hij rond 1753 geboren. Mij gaat zijn moeder me aan 't hart.
Norah zei op 21 mei 2019 om 23:39
Henrica werd begraven 25-01-1764 te Veghel, echtgenote van Petrus Jacobi van Doren.
Dit voor alle geïnteresseerden.
Norah zei op 22 mei 2019 om 00:00
En in het "wettelijke" begraafboek van Veghel staat een andere datum >
24-02-1764 -de vrouw van Piet Kobus van Doorn laat haar man en drie kinderen na.
We weten nu in elk geval dat Henrica na die vreselijke bevalling nog minstens drie kinderen gekregen heeft.
Helena zei op 22 mei 2019 om 01:05
Met diep respect voor de moeder en voor de vroedvrouw die haar heeft kunnen / moeten begeleiden.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 22 mei 2019 om 08:58
Hallo Gerard, Norah en Helena, hartelijk dank voor jullie reacties. En Norah, met respect met je speurwerk. Wat goed dat je deze Henrica heb getraceerd. En inderdaad Helena, met zéér diep respect voor deze vrouwen!
Maria Verbroekken zei op 22 mei 2019 om 10:31
Inderdaad diep respect. Wat een impact moet zo'n gebeurtenis gehad hebben. Voor de eenvoudige ongeschoolde moeder: krijg je in de donkere dagen voor Kerst je eerste kind, bij kaarslicht op een stromatrasje onder onhygienische omstandigheden. Gelukkig geholpen door een bekwame vroedvrouw. Maar grote schrik een siamese tweeling. Bijgeloof gaat hier natuurlijk meespelen een heks of een duivel aan het werk. Ook in het dorp zal het een geklets en geroddel van jewelste geweest zijn.
En na alle commotie en emotie krijg je na een jaar alweer een nieuw kindje.
Norah zei op 22 mei 2019 om 11:06
Helemaal mee eens. Maar er kwamen vroeger toch ook wel keizersneden voor?
Of durfde men dat niet aan?
Geraldine zei op 22 mei 2019 om 13:03
In 1775 schreef de koster in Meerveldhoven in het begraafboek: Kind is levend geboren met 2 volschapen hoofden en halzen, verder één lichaam. Een jongen.
De moeder kreeg daarna nog 6 kinderen en leefde tot 1813.
G.W.Ch. Lemmens zei op 22 mei 2019 om 13:16
Hallo Allen, Dit volgende is misschien ook heel interessant ??
Elisabeth, vrouw Geerit Roeloffs van Kilsdonk

Op 10 mei 1741 legde Elisabeth, vrouw Geerit Roeloffs van Kilsdonk haar eed af als vroedvrouw. Ze kreeg een tractament van 15 gulden per jaar. In de dorpsrekening van 1741-1742 staat de uitbetaling van dat tractament aan haar ook vermeld.

Ze werd al veel eerder door de armentafel betaald voor haar diensten aan de armen, en ook nog nadat het dorpsbestuur Pieter Schippers als haar opvolger aanstelde. De armenrekeningen vermelden:

- 1733-1736: Den vroetvrou Lijsbet huijsvrouw Geerit Roeloffs voor haar assistente in de qualiteyt van te helpen verligten de huijsvrou van Hendrik Wijnen, item de huysvrouw van Jan Willem Panhuysen, item de vrou van Willem Hendrix, en van Adriaen Versteegden, van ider 8 stuyvers, samen 1-12-0
- 1739-1742: Aen Leijs Geerit Roelofs, vroetvrouw, dat bij verscheyde vrouwe die in baerensnoot waere is geweest gegeven 3-12-0
- 1751-1754: Aan Elisabeth huysvrouw Gerit Roeloffs als ordinare vroedt vrouw jaarlycx 15 gulden, samen 45-0-0
- 1754-1757: Aan Elisabeth huysvrouw Gerit Roeloffs als ordinare vroedt vrouw jaarlycx 15 gulden, samen 45-0-0
- 1757-1760: Aan Elisabeth huysvrouw Gerit Roeloffs als ordinare vroedt vrouw jaarlycx 15 gulden, 1758-60, samen 45-0-0
- 1760-1763: Aan Elisabeth weduwe van Gerit Roeloffs als ordinare vroedt vrouw, het eerste jaar 12-0-0. Sijnde comen te overlyden en tot nog geen andere aangenomen

Tijdens haar dienstperiode vond er in Veghel een vreemde geboorte plaats. Een aantal inwoners, waaronder ‘Elisabeth Janse, huijsvrouwe Gerit van Kilsdonk, geswoore vroetvrouw deser plaetse’ legden op 23 december 1752 de volgende verklaring af:

Op 15 december 1752 geraakte Hendrina van Laarschot, vrouw van Pieter Jacobs van Doorn, die in de Straat bij de kerk woonde, ‘in baerensnoot’. De vroedvrouw, drie buurvrouwen, haar moeder en haar schoonmoeder kwamen assisteren.

‘Dat deselve na ontrent drie uren in arbeijdt gezeeten te hebben, en na veele pijn en smerten so als men uyt het volgende kan opmaeken uijtgestaan te hebben, egter met de hulpe des alderhoogsten, heeft ter weerelt gebragt twee aen malcanderen gewasse kinderen, hebbende twee regtschaepe hoofden, ieder twee armen en handen, egter maer twee voeten, dan nog een been ter zijde uijtgewassen, waer aen is gelijk twee voeten met neegen teenen en naegelen met midden de grooten teen aen malcanderen.’

‘Ende compareert alhier mede seigneur Pieter Schippers, meester chirurgijn en inwoonder alhier, verclaart dat hy dit prodigieuse schepsel off misboorte, off wat naem men tselve soude moogen geeven, is versogt voor eenige puterfactie te preeserveeren, soo en gelijk na zijn beste kennis en weetenschap te hebben gedaen, en bij observatie bevonden, naementlijk dit boovenstaende schepsel met twee hoofden, vier handen, vier armen, twee borsten, eenen buijk en drie beenen, waer van het eene been is voortcomende agter uijt de lendenen, hebbende de gedaente van twee voeten aen malcanderen, waer aen zyn neegen teenen, en na de hooftjens geopent te hebbende, bijde zoo natuurlijk interieur en volmaakt bevonden, als off ieder een volcomen lichaemtje was, als mede bijde de borsten tot het diaphragma, ieder een bovenbuijk met haere organike deelen, als cos palmo etcetera, als mede de spina dorsi dewelke sig vereenigen tussenbij de de aparte diaphragmas, welke diaphragmas zijn sienende tot separatie van den onderbuijk, in welke bevonden worden de organike deelen en niet anders dan van een corpus.’

Volgens deze verklaring was ze op 15 december 1752 nog in dienst. Volgens de dorpsrekening werd in 1749-1750 het tractament voor het laatst aan haar betaald. Het jaar daarop werd de 15 gulden betaald aan haar opvolger.
Dit vond ik toen ik het echtpaar - van Doorn - van Laerschot - googlede !

Gerard
Maria Verbroekken zei op 22 mei 2019 om 14:02
Keizersnedes werden voor de 19e eeuw bijna nooit gedaan. Het was erg gevaarlijk, kosstte bijna altijd het leven van de moeder en een levende baby zonder moeder had ook niet veel kans. Na de uitvinding van de ethernarcose in de 19e eeuw werden er wel langzaam aan meer keizersnedes gedaan, maar het sterftepercentage bleef hoog. Als je het al overleefde kon je daarna meestal geen kinderen meer krijgen. Dit was dus alleen voor de ´happy´few. Zelfs heden ten dage geldt dat je kiest voor de moeder, mogelijk kan ze later nog meer kinderen krijgen
Keizersnedes waren en zijn bovendien een verboden handeling voor vroedvrouwen.
Bovendien was er in die tijd al geen goede gezondheidszorg en wat er was kwam niet altijd ten goede van vrouwen. Ik heb eens ooit een boek gelezen over gezondheidszorg voor vrouwen in Europa voor de 20e eeuw. Schrikbarend, een verhaal is me altijd bijgebleven: een boer betaalde liever de dokter voor zijn zieke koe dan voor zijn zieke vrouw. Als zij doodging had hij zo een nieuwe. Een nieuwe koe kostte geld.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 22 mei 2019 om 14:22
Dat zijn zeker mooie aanvullingen, Gerard! Bijzonder om zo ook meer over de vroedvrouw te weten te komen, dank daarvoor!

Ook zeer veel dank voor jouw toelichting, Maria! Zeer verhelderend.

En Norah, mocht je nog meer willen weten, dit zijn ook interessante artikelen: https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/26532/arts-versus-vroedvrouw.html

https://cultuurgeschiedenis.be/5-alternatieven-voor-de-dodelijke-keizersnede/

(en ik tel ondertussen nog even m'n zegeningen in de 21ste eeuw te leven...)
Norah zei op 22 mei 2019 om 19:56
Dank jullie wel voor de informatie. Een voormoeder van mij was in de 18e eeuw ook vroedvrouw in de buurt van Hilvarenbeek.
Mijn eigen moeder is trouwens met behulp van een kinderarts ter wereld gekomen.
Mvg.
Jeanne1 zei op 23 september 2023 om 22:19
19-12-1752 Veghel NG begraafakte van "'t Dubbelt geboren kind van Peter Kobus van Doorn waar ook mede de moeder af was de Dochter van Hendrik van de Laarschot."

Uit het huwelijk van Pieter Jacobs van Doorn en Hendrina (Hendrica) van Laarschot werden na de Siamese tweeling nog zes (!) kinderen geboren, waaronder een zoon Jacobus op 28-10-1753, dus ruim tien maanden na de Siamese tweeling. Daarna nog kinderen in 1755, 1757, 1759, 1761 en 1763.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 24 september 2023 om 17:39
Bedankt voor deze waardevolle aanvulling, Jeanne. Ik heb het verhaal hiermee aangepast.
Jeanne1 zei op 24 september 2023 om 17:52
Graag gedaan!
Ik heb medelijden met Hendrina van Laarschot. Na de zware bevalling van de tweeling had ze amper tijd om bij te komen.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 25 september 2023 om 09:15
Dat heb ik ook vol ontsteltenis bedacht; de geboorte van deze tweeling moet toch fysiek ook een krachtsinspanning zijn geweest. Los van het emotionele deel. Heel heftig om dat te bedenken.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen