De buurtschap Attelaken in Etten-Leur

De afwisseling van de klanken a en e in hetzelfde woord is een gewoon taalverschijnsel. Zo komt bijvoorbeeld de ’Lage Donk’ in archiefstukken ook voor als ‘Leechdonk’. Tot op de dag van vandaag wordt in dialect nog weleens gesproken over de ’Lege Donk’.

In een oorkonde van 4 januari 1326 is bij een grensbeschrijving tussen Etten en Princenhage sprake van een plaats waar “de mont van Attelaken valt in de Marck”. Hier wordt dus kennelijk een waterloop bedoeld. De betekenis van ‘lake’ of ‘laak’ is plas, meer, water, grenswater, die nog voortleeft in de benaming ‘Laakse Vaart’.

Op 23 februari 1523 kocht de Heer van Breda een hofstede met land grenzende aan het Liesbos op Attelaken en is het duidelijk dat ’Attelaken’ zich van benaming van een waterloop ontwikkeld heeft tot de naam van een wijk.

Het gebied beslaat ’n groot, driehoekig plateau op circa 5 tot 6 meter boven NAP tussen de Pleinstraat en het Liesbos. De ontgonnen grond bleef nagenoeg geheel landbouwgrond, totdat rond 2006 de woonwijk ‘Schoenmakershoek’ werd gebouwd.

De waterloop ‘Attelake’ is nergens meer terug te vinden in het buurtschap. Na de ruilverkaveling werd het slechts een naamloos slootje. De in de 17de eeuw aangelegde zandweg bleef eeuwenlang onbestraat en was meestal belabberd te berijden. Pas rond 1900 werd de weg bestraat.

Er zijn bewoners van deze wijk en vooral ook in andere delen van het dorp, die menen dat er ook een naam ‘Patteluk’ bestaat, maar die is ontstaan uit de verbinding ‘op Attelaken’. Het is een in het plaatselijke dialect minder verzorgde uitspraak van twee op elkaar volgende woorden waarbij de laatste twee letters zijn ingeslikt. Niets anders!

In het kader van het gemeentelijk project ‘Kunst in de wijk’ werd in 2013 bij de rotonde Donkerstraat - Pottenbakkerstraat het kunstwerk ‘Arbeid en Recreatie’ van Tijmen Smit opgeleverd. Het hekwerk langs het fietspad, gemarkeerd door abstracte fietsers, beeldt golvend water uit. De fietsers staan voor het thema recreatie en de onderbrekingen van het ‘water’ bij de uitritten van bedrijven voor het thema werk.

Het gedeelte van Attelaken tussen de Lange Brugstraat en de spoorlijn is vanaf 2000 veranderd in een multifunctioneel terrein van 21 hectare, vooral bestemd voor kleine bedrijven en ondernemers die op één plek wonen en werken willen combineren. De kavels zijn verdeeld in stukken van 500 tot 5.000 m2.

Bedrijventerrein ‘Attelaken’ in 2018 met Ambachtenlaan (l) en Pottenbakkerstraat (r)

Opvallend op Attelaken is ook dat er al ruim 75 jaar een veldkapelletje staat. De Leurse kunstenaar Pierre Raaijmakers creëerde in 1936 een Mariamonument, dat een plaats kreeg in de berm van de Attelakenseweg.

Omstreeks 1985 werd het veldkapelletje ontdaan van het vuil van jaren en meer in het zicht gezet. Na realisering van een nieuw rijwielpad stond ‘Maria met haar kindeke’ echter tussen de rijweg en het fietspad.

Het St. Hubertusgilde zorgde er m.m.v. Betonbedrijf Baremans voor dat het kapelletje in september 1988 een nieuwe locatie kreeg op een door B. Vermunt beschikbaar gesteld stukje grond tussen de huisnummers 3 en 5. Rond de veldkapel werden twee banken geplaatst voor fietsende en wandelende voorbijgangers.

Op 21 november 1988 werd het Mariakapelletje overgedragen aan de gemeente Etten-Leur, vertegenwoordigd door burgemeester M. van de Ven.