Deze gemeenschap van vrouwen is in 1928 opgericht door Mgr. F.B.J. Frencken, directeur van de beweging Eucharistische Kruistocht, met het doel een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van fabrieksmeisjes in Breda (‘de meisjes van Kwatta’). Die Eucharistische Kruistocht was rond 1920 in het leven geroepen om via deelname aan de eucharistie tegenwicht te bieden aan de dreigende teloorgang van het goede katholieke leven in de ‘zieke’, want geseculariseerde maatschappij.
De leden beloofden minstens eenmaal in de week te communie te gaan en verbonden zich ertoe te bidden en offers te brengen voor een bijzondere intentie, die tijdens de catechese of in de vergadering werd aanbevolen.
Tot 1945 lag het zwaartepunt bij de catechisten in de zorg voor (fabrieks)meisjes. Na de oorlog verschoof de aandacht naar het wijkwerk en de gezinszorg. Op deze terreinen waren de catechisten pioniersters.
Gestimuleerd door de naoorlogse aandacht en steun voor gezinszorg en maatschappelijk werk konden zij hun werkzaamheden op dit gebied fors uitbreiden. In de jaren vijftig raakte het catechistenwerk steeds meer geïnstitutionaliseerd en geprofessionaliseerd, terwijl het religieuze aspect naar de achtergrond verdween.
De bestrijding van onmaatschappelijkheid kreeg nu voorrang onder het motto: ‘een gezond gezin in een gezonde maatschappij’, waarmee het streven naar sociaal en religieus “gezonde gezinnen” een nieuwe invulling kreeg.
Doordat het religieuze aspect naar de achtergrond was verdwenen, was het voor de Vereniging van Catechisten behoorlijk lastig om als geestelijke groep te blijven bestaan, zeker naarmate de vergrijzing toesloeg. Zij had geen vanzelfsprekende spirituele traditie om op terug te vallen, zoals de meeste congregaties, en evenmin een interne traditie van collectiviteit.
Anno 2015 verkeerde de Vereniging van Catechisten dan ook in de laatste fase van haar bestaan. Er is nu een niet-leden bestuur van leken, aangesteld door de bisschop van Breda, dat zorg draagt voor een goede zorg en oudedagsvoorziening van de leden, die past binnen de spirituele doelstellingen die de Vereniging zich steeds heeft gesteld.
Naast het Centrale Moederhuis in Breda (Bouvigne) had de Vereniging van Catechisten in Noord-Brabant huizen in Bergen op Zoom, Etten-Leur (Catechisten van Breda), Halsteren, Hoogerheide, Oosterhout, Princenhage, Steenbergen, Teteringen (Missiehuis Sint Franciscus Xaverius) en St. Willebrord (Huize Sancta Maria).
Buiten Noord-Brabant waren er communiteiten in de bisdommen Roermond, Utrecht en Haarlem/Rotterdam en buiten Nederland in Schoten (België) en Maribor (Slovenië). Rond 1960 waren de Catechisten ook werkzaam in Irian Jaya (toen nog Nederlands Nieuw Guinea) en Brazilië.
Foto’s
Mgr. F.B.J.Frencken (1886-1946). Bron: Katholiek Documentatie Centrum, Collectie Katholiek Leven in Beeld.
Breda, Cursus arbeidersmeisjes met catechiste Cor de Ruyter, 1934. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1B21952.
Breda, Cursus voor fabrieksmeisjes van de Hollandse Kunstzijde Industrie en Kwatta, met catechiste Cor de Ruyter, 1934. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1B21953.
Romereis van de Vereniging van Catechisten Breda in het jubeljaar 1950. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1A24912.
Breda, Professie bij het Maria-altaar, 1953. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1B21977.
Catechiste Annie Koch bij de naailes voor vrouwen in Kelapa Lima (Nieuw Guinea), 1965. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-2B300.
Etten-Leur, werkplaats voor minder valide vrouwen, 1965. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-2B295.
Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Catechisten van Breda.
Website Thuis in Brabant, biografie F.B.J. Frencken.
Website Pius X Stichting Breda.
Marjet Derks en José Eijt, Gezonde gezinnen : Sociaal werk door de Vereniging van Catechisten, 1928-2003. (Nijmegen, Valkhof Pers, 2004).
