Nieuwsgierig naar zijn handgeschreven tekst? Lees die dan hier.
Maashees en Overloon
Den 10den. Augustus 1897 bezocht ik de gemeente Maashees (van Vierlingsbeek reed ik over Maashees – Vierlingsbeek – Sambeek naar Boxmeer). Op de grens van Maashees vond ik een eerewacht onder v.d. Bogerd; deze bracht mij naar het gemeentehuis te Maashees. Daar werd ik ontvangen door den burgemeester met zijn beide wethouders op het versierde raadhuis. Het gemeentehuis stond eerst te Overloon; vandaar werd het overgebracht naar Holthees; en vandaar weer in 1877 naar Maashees. Het hoofd der school woont onder het raadhuis.
Van de leden van den Raad woonden er eertijds 3 in Maashees, 3 in Overloon en 1 in Holthees. In 1895 stierf het lid uit Holthees; de bovengenoemde v.d. Bogerd, een verloopen student, die zich bovendien nog gemesailleerd heeft, wilde, hoewel te Maashees woonachtig, absoluut lid van den Raad worden. Na een harden strijd met alle weldenkenden werd hij ten slotte met één stem meerderheid verkozen; de door hem gebezigde verkiezingsmiddelen konden niet alle den toets eener eerlijke critiek doorstaan. Door zijn drijven werd dus de goede verhouding van weleer verbroken en is Holthees niet meer vertegenwoordigd. Hij wilde absoluut lid van den Raad zijn, om later eventueel burgemeester te worden.
Van den Bogerd komt uit Venray; zijn moeder was uit Maashees afkomstig; zijn zuster is gehuwd met Van Basten Batenburg uit Baerlo. Hijzelf met de dochter van een houtvester uit Kleef. Hij is thans landbouwer. De pastoor van Beugen is zijn oom, een broer van zijn moeder; deze wil met zijn neef niets te maken hebben. Op mijne audiëntie verschenen de pastoor en de kapelaan; de pastoor hield een speech, waar geen eind aan kwam; de kapelaan had een vers te mijner eer gemaakt. Later verscheen het hoofd der school uit Overloon, om steun te vragen voor eventueele tractementsverhoging.
De burgemeester schijnt mij een geschikt man; ook de wethouders waren niet kwaad; de secretaris is echter meer dan slecht; hij woont, zonder vrouw, zonder kinderen, zonder meid of knecht, geheel alleen te Overloon; hij verzorgt daar zijn koeien, kookt en prutscht voor zich zelven, en komt driemaal in de week van Overloon door den modderweg naar Maashees (anderhalf uur ver) om de administratie bij te houden. Hij is daartoe niet in staat, en gaat daarom nog al eens naar Boxmeer om inlichtingen te vragen.
Een zangvereeniging kwam een stukje zingen, waarop ik, weer geëscorteerd door de eerewacht, vertrok naar Vierlingsbeek. De administratie van den ontvanger was niet in alles correct; vergunningsrecht werd betaald op 16 Mei en zelfs één op 1 Juni. De administratie van den secretaris was treurig; in de bevolkingsregisters werd wel aankomst of vertrek aangeteekend; doorhaling had echter niet plaats. Er ontbrak niet alleen een register, maar zelfs iedere aanteekening, omtrent vertrokken of gevestigde personen. Duplicaten van getuigschriften van verandering van woonplaats werden niet verzonden; op het al of niet ontvangen dier duplicaten werd niet gelet. Het inschrijvingsregister voor de nationale militie, lichting 1898 was op 31 Januari niet voorloopig gesloten. Duplicaten van bewijzen van verrichte koepokinenting waren ten gemeentehuize niet aanwezig. Veel ontbrak, van wat ter secretarie zijn moest; wat er was, bleek gebrekkig. Deze secretaris is niet in staat zijn taak behoorlijk te vervullen; ik heb bij den raad op zijn ontslag aangedrongen; dat zal mij echter wel niet helpen.
 De Dorpsstraat, links het raadhuis te Maashees |
Den 30 April 1902 kwam ik weer in de gemeente. Van Cuijk ging ik per spoor naar Vierlingsbeek, en vandaar per rijtuig naar Maashees; later keerde ik langs denzelfden weg naar Cuijk terug. Onder aan de trap van het raadhuis werd ik door B. en W. ontvangen; de burgemeester vond het noodig een speech af te steken. Ik begon met B. en W. te vragen naar de oorzaak van het groot aantal kinderen, dat als levenloos was aangegeven. Volgens het verslag van 1900 kwamen, op 50 geboorten vijf kinderen voor, die als levenloos werden aangegeven. B. en W. wisten geen oorzaak voor het verschijnsel aan te geven, en zeiden mij deswege een ernstig onderzoek toe.
Bij de laatste verkiezingen is de meerderheid van den Raad overgegaan naar Overloon, dat thans 4 Raadsleden heeft, tegen Holthees 1 en Maashees 2. Ik wees op den plicht eener billijke verdeeling van de raadszetels over de verschillende gedeelten van de gemeente. Wij hebben zeer druk gepraat over den aanleg van een kunstweg van Holthees naar Maashees, en van Venray over Overloon naar Oploo. Voor den weg van Holthees naar Maassluis durfde ik geen uitzicht geven op eene subsidie uit de provinciale kas; wel voor den weg Venray- Oploo. Men meende, dat de Provincie voor 40 jaren laatstgenoemden weg als provincialen weg had willen doen aanleggen, en dat daarvoor destijds alle opmetingen waren verricht. Men vreesde, dat Vierlingsbeek en Sambeek niet genegen zouden zijn om bij te dragen in de kosten van aanleg en onderhoud van den weg Overloon-Oploo.
De gemeente bezit 1.300 H.A. eigendom, gelegen onder Overloon en Vierlingsbeek; zij is finantieel niet in staat, die gronden behoorlijk te exploiteren. Ik ontraadde den verkoop, en zou het beter achten, wanneer groote stukken op langen termijn, bijv. voor 40 of 50 jaren verhuurd werden. Men kon daaruit wellicht ook de gelden vinden, benoodigd om de renten en aflossing te betalen van de leening aan te gaan voor den aanleg van den weg Venray- Oploo. Veel grond is zeer geschikt voor den aanleg van natuurweiden, of van bouwland, met name 200 H.A. om en bij “het Vlek”. Andere gronden zijn bijzonder geëigend voor den aanleg van most. De gemeente legt nogal mastbosschen aan; de grond wordt daarvoor niet bewerkt, niet op dammen geworpen.
Men plant eenjarige most; ± 18.000 op de H.A.; de plantjes krijgt men uit de kweekerijen van Zundert, Baerlo of Winssum. In den afgelopen winter werden 300.000 plantjes uitgezet.
 Fabriek Johannes Cup (ca. 1935) |
De Waterstaat verbiedt tegenwoordig het grint baggeren in de Maas tegenover Maashees; men moet tegenwoordig boven Venlo gaan om grint te baggeren. Daardoor is de grint tweemaal zoo duur als vroeger, en bijna niet te krijgen. Men hoopt nu eene geschikte aanlegplaats aan de Maas te verkrijgen op Rijkskosten. De betrokken opzichter had zich in die geest uitgelaten, wanneer de gemeente kosteloos terrein leverde, geschikt voor opslagplaats. Om dat te koopen was men nu doende.
De meisjes uit Holthees, en de meesten uit Maashees gaan op school bij de zusters te Vierlingsbeek. Er is te Maashees eene fabriek van landbouw werktuigen, rijwielen en stoomfietsen, welke fabriek zeer goed schijnt te gaan.
Den 13 Maart 1905 kwam ik weer in Maashees. Vanuit Cuijk ging ik per trein naar Vierlingsbeek, ik bezocht Maashees, Vierlingsbeek en Sambeek en keerde van Boxmeer per trein naar Cuijk terug. Ter audientie verschenen Geurts, een wijnhandelaar, die eene quaestie had over eene waterlossing met het gemeentebestuur, en daarvoor mijn raad en steun vroeg, en M. Kocken uit Venray, die indertijd het beste examen deed voor klerk ter provinciale griffie en niet geplaatst werd omdat hij nog militaire dienstplicht te vervullen had, en nu kwam vragen, of, en zoo ja tegen wanneer hij op de griffie kon worden geplaatst.
Er zijn weer vijf levenloos aangegeven kinderen op 32 geboorten; nogmaals heb ik B. en W. ernstig gewezen op hun duren plicht om de oorzaak van dit verschijnsel op te sporen, en om, als ze er de redenen geheel of gedeeltelijk van konden wegnemen, dit hoe eer hoe beter te doen. B. en W. menen, dat de slechte toestand van de wegen hierbij een hoofdrol speelt. Verloskundige hulp moet komen vanuit Vierlingsbeek of vanuit Venray; om de slechte wegen difficulteeren de verloskundigen des nachts dikwijls om mede te gaan.
Er wonen nog vier raadsleden in Overloon, 1 in Holthees en 2 in Maashees. Een van deze laatste twee is de burgemeester Rieter, gekozen in plaats van den beruchten Van den Bogerd, die de gemeente verlaten heeft en naar Duitschland is getrokken. Volgens B. en W. komt aan Overloon een Raadslid meer toe, als aan Maashees en Holthees te samen. Onder het Raadhuis woont thans de postbode; het schoolhoofd Deenen, die daar vroeger woonde, is naar Oost Indie vertrokken. De nieuwe loswal aan de Maas is thans in orde; voor aankoop van grond betaalde de gemeente daaraan ± f. 420, voor het vleien van stenen ± f. 100. Door het Rijk werd betaald uit het gewoon onderhouds bestek ± f. 1.000 voor het in orde brengen van de rivier vóór den loswal, en ± f. 200 voor ± 100 M3 steen à f. 2 de M3.
Kinderen uit Venray (Smakt) bezoeken de openbare school te Maashees; per kind wordt daarvoor f. 17.- betaald. Alleen Holthees heeft een parochiaal armbestuur; Maashees en Overloon hebben uitsluitend burgerlijke armbesturen.
Gemeente is juist begonnen met het ontginnen van het Overloonsche Vlak, volgens de plannen van de Heide Maatschappij. Daarvoor wordt f. 30.000 geleend. In verband daarmede ernstig aangeraden om een groot register aan te leggen van alle gemeente-eigendommen, waarin omtrent ieder perceel uitvoerig werden medegedeeld alle bijzonderheden omtrent de ontginning. Zoo’n register krijgt op tijd van duur voor de gemeente groote waarde. B. en W. kunnen er niet toe besluiten de kosten van het onderhoud der waterleidingen ten laste der gemeente te nemen; dat komt te duur uit. Wel zou men daartoe willen overgaan wanneer men de onderhoudsplichtigen eene kleine geldelijke retributie liet betalen.
In politiedienst wordt voorzien behalve door gemeenteveldwachter (f. 325 + kleeding) door bereden marechaussee uit Well en door Brigadier Rijksveldwacht uit Vierlingsbeek. In Maashees wordt herhalingsonderwijs gegeven; ten gevolge van het onverstandig optreden van schoolhoofd te Overloon is het herhalingsonderwijs te Overloon verloopen. Armen zijn er bijna niet in de gemeente; er gaan haast geen arbeiders meer naar Duitschland; ook geen melkmeiden. De rijwielfabriek van Johannes Cup werkt voortdurend vrij druk, en schijnt goede zaken te maken. Landbouwwerktuigen worden daarnaast niet vervaardigd.
Den 11 Mei 1909 kwam ik weer in Maashees. Vanaf Cuijk ging ik per trein tot Vierlingsbeek; ik reed toen later naar Maashees, naar Vierlingsbeek, naar Sambeek. Te Gennep nam ik later weer den trein naar Den Bosch. Ik verleende audientie aan drie menschen uit Overloon, die beweerden waterlast te ondervinden sinds de ontginning van “het Vlak”; die aangelegenheid was juist door den provincialen waterstaat onderzocht. Aan de Heeren gezegd, dat zij slechts met het gemeentebestuur hadden mede te werken om aan hunne bezwaren een einde te zien maken. Vooral Elbers, de president van den Boerenbond te Overloon, was erg brutaal; ik heb hem op zijn nummer gezet!
Kersten, de ontvanger van Maashees, had veel werk gekregen sinds de exploitatie van “het Vlak”; naar zijne meening was zijne bezoldiging niet geëvenredigd aan zijn werk; hem verwezen naar den gemeenteraad van Maashees. Er is groote ruzie tusschen Overloon en Maashees; Overloon heeft thans maar 2 raadsleden, Maashees 4 en Holthees 1. Met medewerking van de geestelijkheid van Overloon stemde Overloon bij eene vacature van Overloon een oppositieman uit Maashees, deze werd met kleine meerderheid gekozen; daardoor werd tevens de goede verstandhouding verbroken en kreeg Maashees een raadslid te veel. Wethouder Poels was wegens ziekte afwezig; met den burgemeester en den wethouder Kersten praatte ik de twee uren vol. Men verlangt sterk naar den harden weg Oploo-Venray. Sambeek wil niet medewerken; naar men meent, omdat het zich laat opstoken door den burgemeester van Boxmeer, die meent, dat de neringdoenden te Boxmeer door dien harden weg nadeel zullen ondervinden. Zoodra er geld voor te vinden is, moet men Holthees aan een harden weg helpen.
Van het Overloonsche Vlak is thans 117 H.A. ontgonnen; sinds 1908 niet meer uitgebreid. Er is thans 37 H.A. weiland; bovendien 5 H.A. die nu, in 1909, weiland moeten worden. Voor het inscharen betaalt men voor een paard van f. 30 – f. 40; voor weidebeesten van f. 20 – f. 32.50, al naar gelang van den leeftijd. Het hoofd der school te Overloon heeft de landbouwakte; hij gaf een tweejarigen landbouwcursus in Overloon; en een éénjarigen cursus in de bemestingsleer te Maashees. Het hoofd der school te Maashees woont onder het Raadhuis.
Men is in onderhandeling met Van Dissel over den aanleg van heidegronden tot dennenbosch.
Kinderen uit Twist (gemeente Vierlingsbeek) bezoeken de openbare school te Overloon. Toen Vierlingsbeek niet erg wilde medewerken tot den harden weg Oploo-Venray, zou Maashees gedreigd hebben, de kinderen uit Twist van de school te verwijderen; dan zou Vierlingsbeek in Twist eene school moeten bouwen; om daaraan te ontkomen zou Vierlingsbeek thans vóór den weg Oploo-Venray gestemd zijn. Er is nog geen register aangelegd omtrent de exploitatie der gemeentelijke bezittingen; men zal daarmede thans direct beginnen.
Den 15 April 1913 bezocht ik per auto vanuit Cuijk de gemeenten Maashees, Vierlingsbeek en Sambeek. Men is zeer onder den indruk van den slechten uitslag der aanbesteding van den weg Oploo-Venray; de laagste inschrijving liep ruim f. 17.000 boven de raming. Geraden, zich met een nader adres tot de Staten te wenden. In Overloon is gebrek aan woningen; de gemeentelijke landbouwontginning, de bebossching van de gemeentelijke bezittingen door het Staatsboschbeheer, en een ringoven, alwaar jaarlijks 4 ½ millioen steen gefabriceerd worden, drijven de arbeidsloonen zeer omhoog, en doen een trek van arbeiders naar Overloon ontstaan. Geraden om, wanneer het particulier initiatief daarin niet voorziet, eene vereeniging op te richten ter voorziening in de volkshuisvesting; dan kan het Rijk helpen.
Het Staatsboschbeheer heeft thans ± 50 H.A. met bosch beplant; gemeente contracteerde voor 300 H.A.; bij het bewerken der gronden bleek, dat ongeveer 80 H.A. van uitstekende kwaliteit waren, en dat het jammer zijn zou, die met bosch te bezetten; deze gronden zullen nu tot wei en bouwland worden aangelegd, terwijl gemeente 80 andere H.A. aan Staatsboschbeheer ter bewerking zal geven. Last van konijnen is er nog niet; daarvoor zorgen de stroopers uit Venray wel.
Maashees heeft op het moment 350 H.A. aangelegd tot bouw en weiland. Daarvan zijn verhuurd
125 H.A. tegen f. 35,- de H.A. + 6% van de gebouwen aan de Mij. Lactaria.
40 H.A. tegen f. 32,50, na 3 jr. tegen f. 37.50 + 6% van de gebouwen aan Van Staveren.
40 H.A. tegen f. 30,- na 3 jr. tegen f. 35.- + 6% van de gebouwen aan Keijzers
± 35 H.A. tegen f. 30,- de H.A. + 6% van de gebouwen aan Van Son.
240 H.A. liggende in het Overloonsche vlak
20 H.A. tegen f.30,- de H.A. + 6% van de gebouwen aan Rademaker
13 H.A. tegen gemiddeld f. 24,- de H.A. aan particulieren om te weiden.
33 H.A. liggende in het Schaarven
± 60 H.A. nog onder de ploeg, of althans nog niet verhuurd.
Voor den bouw van boerderijen besteedde gemeente tot nu toe ruim f. 41.000; bovendien betaalde gemeente de bouwkosten van eene opzichterswoning. De boerderij voor Van Son wordt dezer dagen aanbesteed. Omtrent de resultaten der ontginning van de 125 H.A. aan Lactaria was een uitvoerige staat aangelegd, waaruit bleek, dat de uitgaven de ontvangsten tot nu toe met f. 46.000 overschreden; en dat Lactaria ruim f. 5.500 betaalt (huur + bouwkosten); gemeente maakt dus van deze ontginning, welke thans geheel in orde is, ruim 11%. Men zal nu ook van de andere ontginningen uitvoerige exploitatiestaten aanleggen; het is een heel werk, waarvan men thans overtuigd is, niet alleen dat het nuttig, maar dat het noodzakelijk is.
Men koestert thans ernstige plannen, om den weg van Holthees naar Maashees te verharden; het is in den Raad al voor geweest. Er is nog veel ruzie en partijschap in de gemeente, al wordt het gaandeweg ook beter, sinds de Kapelaan van Overloon verplaatst is naar elders. Bij de aanstaande raadsverkiezing zal zeker gestemd worden. Maashees heeft thans een lid te veel en Overloon een te weinig.
De landbouwcursus wordt druk bezocht; successievelijk werden gegeven drie 2-jarige cursussen, benevens een cursus in de bemestingsleer. De landbouw gaat zienderoogen vooruit; men kan zien dat het goed werkt. Tuinbouwcursus werd nog niet gegeven; wordt op den duur in Overloon noodig; daar ontwikkelt zich thans de tuinbouw. Armoede wordt niet geleden; armbesturen hebben haast geen fondsen, maar behoeven ook haast niet te bedeelen; daar zijn geen armen. Steenfabriek te Overloon werkt druk; 4 ½ millioen sterke leelijke steenen gaan gemakkelijk tegen f. 10 tot f. 12 van de hand. De aanstaande ambachtslieden gaan voor leekenonderwijs naar Venray.
Den 12den. Augustus 1918 bezocht ik per auto vanuit Cuijk de gemeenten Maashees, Vierlingsbeek en Sambeek. De administratie ter secretarie is niet bij, ten gevolge van de drukke tijdsomstandigheden. Zoo moest ik mij behelpen met het gemeenteverslag 1916, omdat het verslag van 1917 nog niet in Den Bosch was; zoo moest ik constateeren, dat de beschrijving van de exploitatie der gemeentelijke bezittingen niet verder was gevorderd; wel jammer voor eene gemeente als Maashees, die zoo overwegend belang heeft bij eene juiste beschrijving van wat met haar zoo belangrijk bezit geschiedt.
Ons gesprek liep uit den aard der zaak voornamelijk over de ontginningen en over de bebossching door het Staatsboschbeheer. Maashees heeft thans ongeveer 500 Hectaren ontgonnen; 400 H.A. zijn bij boerderijen gelegd; 100 H.A. zijn nog in eigen beheer en worden door de gemeente beboerd. Bouwen is thans zoo kostbaar, dat de gemeente er niet aan kan denken, ook voor die 100 H.A. boerderijen te stichten. Met den burgemeester ging ik per auto de ontgonnen gronden bekijken. We reden over Vierlingsbeek en Overloon langs den nieuwen mooien weg Oploo-Venray naar het eindpunt van de ontginning. Vandaar wandelden wij door de weilanden en langs de bouwlanden van de eene boerderij naar de andere. Alle boerenstellingen werden van boven tot onder bekeken; ook de behuizing waar de gemeente haar eigen beheer voert. Alles zag er buitengewoon netjes uit; en gelukkig maken de boeren behoorlijke zaken; zij betalen allen op tijd hun pacht, met uitzondering van één, wien men f. 1.000.- had kwijt gescholden, omdat hij zooveel ongelukken met zijn paarden en zijn vee had gehad.
Langs de hoofdwegen moet gedeeltelijk nog eene beplanting van opgaande boomen worden aangebracht; burgemeester meende het best, het daarvoor benoodigde plantsoen onder leiding van het Staatsboschbeheer zelf aan te kweeken. De tocht, die zeer interessant was, nam ruim anderhalf uur; ik kwam dientengevolge veel te laat op het Raadhuis te Vierlingsbeek.
 Burgemeester G.H.J. Rieter, 1901-1934 |
Vanuit Cuijk bezocht ik den 2 Juni 1922 de gemeenten Vierlingsbeek en Maashees. Er zijn groote moeielijkheden geweest tusschen den burgemeester en het Raadslid Geurts; na eene raadsvergadering had de burgemeester – die veel temperament heeft – Geurts beleedigd. Deze diende eene klacht in bij de Justitie; de Bossche Rechtbank sprak Rieter vrij, omdat het oogmerk om te beleedigen, niet bewezen was. Naar ik later vernam was er veel grond voor het vermoeden, dat Geurts een valsche eed had gedaan, en mag hij wel blijde zijn, dat deswege geene vervolging werd ingesteld; hij had alle kans, dan voor een pr. jaar in de gevangenis terecht te komen. Eene dergelijke geschiedenis werkt natuurlijk ellendig op de verhoudingen in de gemeente; Geurts heeft natuurlijk zijn aanhang; veel partijschappen zijn daarvan het gevolg.
Het was mij een groot genoegen, dat de wethouder Crooijmans, die in Overloon woont, met veel enthousiasme sprak over de groote verdiensten van Rieter jegens Maashees. Vier raadsleden wonen in Overloon; twee in Maashees, een, de wethouder Kersten, in Holthees. Deze verdeling van de raadszetels over de verschillende gedeelten van de gemeente lijkt mij zeer juist.
Geen vereeniging ter voorziening in de volkshuisvesting. Elf woningen werden met Rijkssteun (premie) gebouwd. Nog meerdere aanvragen om Rijkspremie werden ingewilligd; maar de bouw bleef tot nu toe achterwege. Voor den bouw van drie boerderijen werd door het Rijk 3 x f. 12.000 toegestaan. Aangezien die drie boeren op die 12 H.A. moeielijk een bestaan kunnen vinden, verhuurde Maashees aan ieder hunner nog 5 H.A. tegen f. 30,- de H.A. zoodat die boeren thans ieder eene boerderij van 17 H.A. hebben. Op de Raadszaal hing eene zeer duidelijke kaart van het gemeentelijk bezit; op een pr. honderd H.A. na zijn de 1.588 H.A. van de gemeente thans ontgonnen.
De onkosten voor de ontginning van ± 375 H.A. tot bosch door het Staatsboschbeheer werden uit de gewone middelen betaald. Voor de ontginning van heide en broekgrond tot bouw- en weiland, voor den bouw van boerderijen enz. werd geleend; per resto is die schuld f. 226.500 groot; de opbrengst bedroeg het laatste jaar f. 26.742,37 of ± 11 ½ %. De waterleidingen zijn goed in orde, behalve eene, die van Overloon door Lactaria voert; de gemeente was begonnen die waterleiding te vegen en te diepen. Dat werd verboden door den Heer de Blocq van Scheltinga.
Holthees heeft thans een harden weg; deze loopt van den provincialen weg Holthees-halte Maashees, naar den gemeentelijken kunstweg Overloon-Vierlingsbeek. De steenfabriek te Overloon doet veel schade aan den weg Overloon-Vierlingsbeek: per lastauto wordt steenkool en scherp zand aangevoerd, en steen afgevoerd.
Maashees heeft geen vroedvrouw meer; er is een oude dokter in Vierlingsbeek; en een oude dokter in Venray. Van de praktijk in Maashees en Overloon kan eene vroedvrouw nog niet half bestaan. Vele arbeiders aan de steenfabriek te Overloon komen uit Venray of uit Vierlingsbeek; vandaar, dat die fabriek in Overloon nog geen armoede bracht. Het geheele distributiebedrijf van levensmiddelen werd uit de gewone middelen betaald. Finantieele toestand gunstig; met de heffing van 40 opcenten op de Rijksinkomstenbelasting kan men volstaan. De lager-onderwijswet 1920 legt tot nu toe nog geen groote lasten op.
Werkplaats Johannes Cup 
De nog onverharde Venrayseweg met op de achtergrond de Overloonse kerk, 1915-1916 
Ontginningsboerderij van Van Son, in het begin van de 20ste eeuw gebouwd, foto ca. 1930 
