Dit verhaal gaat over het ontstaan van de families De Roon en Haverhals in Sprang. De stamvaders van de families Haverhals en De Roon waren twee broers, Eerit Lambert Meeus (1570-1624, familie Haverhals), en Adriaen Lambert Meeus (1575-1622, familie De Roon). Hun ouders waren Lambert Meeus (1540-1600) en IJken Gerrits (1545-613). De families woonden in Sprang.
Dit was de tijd van de Gouden Eeuw in Nederland, maar ook van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Sprang lag aan de grens van de protestantse en opstandige provincie Holland. Net over de grens was het katholieke Brabant, met dorpen zoals Loon op Zand en Waalwijk. Er kwamen dan ook veel legers in Sprang, vooral na het Twaalfjarig Bestand (1609-1621).
Het Leger in de Lange-Straet; gheleghen tusschen s'Hertogen-bosch ende Breda. Reis van het leger van Ernst Casimir door Brabant en het verblijf in Sprang in 1625 (anoniem). Bron: Collectie Rijksmuseum, Rijksstudio
Die legers waren huurlegers van Spanje, maar ook van Holland, geleid door vorsten zoals de graaf Ernst van Mansfelt en keurvorst Christiaan van Brunswijk. In 1622 waren de legers van Hendrick van den Bergh en graaf van Stirum in Sprang. De soldaten eisten voedsel, paarden, wagens, hout en wat ze ook maar nodig hadden. Huizen en schuren werden vernield. Ziekte en ellende werd achtergelaten.
De helden van Nassau: Prins Maurits met Frederik V Palatine, Philips Willem en Frederik Hendrik, Prinsen van Oranje, en Willem Lodewijk en Lodewijk Gunther, graven van Nassau. Schilderij door een navolger van Adriaen Pietersz van de Venne, 1625. Bron: Collectie Rijksmuseum, Rijksstudio
Die ellende overkwam ook Adriaan en Eerit en hun familie. In februari 1622 werd Adriaan ziek. Hij stierf een paar weken later. Eerits vrouw Margriet overleed in hetzelfde jaar net als Eerits oudste zoon Tonis. Eerit moest het huis en land van zijn broer en zoon verkopen. Eerit zelf overleed in 1624. Adriaens weduwe Anneken hertrouwde in 1623. Anneken en Adriaen hadden drie kinderen, maar alleen van zoon Laurens (1615-1707) zijn nakomelingen gevonden.
Laurens had in totaal drie stiefvaders, want zijn moeder trouwde voor de derde keer in 1632 en voor de vierde keer in 1643. Laurens was van beroep rademaker en wagenmaker. Zijn beroep, vooral het woord rademaaker (of raijmaeker), werd gebruikt als zijn familienaam in doopakten en in het Rechterlijk Archief van Sprang tot 1680.
Boerenkar, zoals Laurens Adriaens die maakte als raijemaecker. Ets door Gerrit Bleker, 1643. Bron: Rijksmuseum, Rijksstudio
Laurens had een lang leven en was 91 jaar toen hij stierf. Het was aan het eind van zijn leven dat de naam De Roon door hem en zijn zonen Adriaan en Zacharias gebruikt werd. Het is niet duidelijk waar de naam vandaan komt. Misschien was het een variant op de naam De Rooij (iemand met rood haar) of op de naam De Ronde (rond als een wiel).
Klik op de kaft voor de inhoudsopgave
In dezelfde tijd leefde de zoon van Eerit Lambert Meeus, genoemd Jan Erits Meeus (1600-1683), in Sprang. Zijn kinderen, en vooral zijn zonen Jan en Teunis, namen de familienaam Haverhals aan. De betekenis van de naam is niet bekend, wel werd er haver veel verbouwd op zandige gronden.
De twee namen en dus de families werden nog even samengebracht toen de kleindochter van Eerit, Lijsbeth Jans Haverhals, trouwde met Adriaens kleinzoon Adriaan Laurens de Roon in 1675 in Sprang. De naam en de familie De Roon maakten vanaf die datum deel uit van de gemeenschap en geschiedenis van Sprang.
Tegenwoordig wonen de meeste mensen met de achternaam De Roon of Haverhals in Nederland, nog steeds in de gemeente Waalwijk. Voor meer informatie, zie L H Westdijk, Het Geslacht De Roon (1993) en Han Verschure, Overleven buiten de Hollandse Tuin (2004).
Over zijn voorouders in Capelle, Loon op Zand en Sprang schreef Theo J. ter Borg, People in History: My ancestors from Capelle, Loon op Zand and Sprang from 1500 to 1970, Auckland, New Zealand (Capelle Press, P O Box 147121, Ponsonby 1144, Auckland), 2021.
Prof. van der Kampen
zei op 11 oktober 2017 om 04:57
Daar de naamgever wagenmaker was,ligt het meer voor de hand dat de naam Roon,afkomstig is uit zijn beroep.
Een roon of rong zoals ze in zuidoost Brabant zeggen,is het hart van het wiel waar de spaken in gestoken zitten en wat op de as geschoven word.
Dit zou een hypothese kunnen zijn,waard om onderzocht te worden.
Marilou Nillesen
bhiczei op 11 oktober 2017 om 09:52
Dat lijkt me wel, meneer Van der Kampen. Dank voor deze suggestie!
Tannie van Galen-Frings
zei op 22 oktober 2017 om 15:06
Wat een geweldig leuk verhaal, zijn ook bezig met de geschiedenis van de fam de Roon. Mijn oma was Teuntje Frings-de Roon geboren in 1900 Sprang. Wij vroegen ons af hoe de naam de Roon in de genealogie was opgenomen vanuit de familie Haverhals.
Teunis Wagemakers
zei op 6 november 2017 om 14:39
Leuk om te lezen, Ik bewoon zelf de boerderij van Cornelis mz de Roon (1850-1926) Hij was de rijkste boer van Sprang-Capelle e o
Theo ter Borg
zei op 26 januari 2018 om 04:59
Bedankt voor de reacties. Dat van een roon of rong wist ik niet. Mijn grootmoeder was Elisabeth Wilhelmina de Roon ook in 1900 geboren.
A.m.de Roon
zei op 9 augustus 2018 om 16:25
Ja het was in bezit van mijn bed overgroot vader
Teunis Wagemakers
zei op 10 augustus 2018 om 23:52
Beste A M de Roon, wat bedoeld u precies.
Tomas De Roon
zei op 11 augustus 2018 om 11:01
Ik ben een zoon van de jongste broers en zussen uit mijn vaders family..Oma de Roon uit Rotterdam. Haar ouders waren de bezitters van het huis in die tijd.
Teunis Wagemakers
zei op 11 augustus 2018 om 23:39
Hoi Tomas. Leuk om te horen, Via mijn moeder, stam ik net als Cornelis de Roon, af van de Fam van der Hoeven +Vermeulen. Mijn grotvader kocht de boerderij in 1938, de laatste de Roon was Neeltje, ongehuwd overleden. 1873-1936. De boerderij schijnt de grootste van het dorp te zijn, waar ik al bijna 60 jaar met veel plezier woon.
