Geachte heer Ad van H.,
Tijdens mijn onderzoek naar de vroege parochies van Tilburg heb ik voor de parochie H. Hart de volgende informatie gevonden (aanvullingen en/of correcties zijn zeer welkom!):
Pastoors:
1. 1897-1910 GEORGE WILLEM JOSEPH MARIE VAN ZINNICQ-BERGMANN.
Geboren op 5 januari 1851 in ’s-Hertogenbosch. Priester gewijd op 22 mei 1875. Tussen 1877 en 1887 was hij kapelaan in Eindhoven (Parochie H. Catharina) en op 16 april 1887 werd hij als professor aan het Groot Seminarie te Haaren aangesteld. In januari 1897 volgde zijn benoeming tot bouwpastoor van de nieuwe Heilig Hartparochie in Tilburg door Bisschop v.d. Ven. De eerste steen voor de Heilig Hartkerk, ontworpen door Jos Cuypers, werd op 7 mei 1897 door Zinnicq-Bergmann gelegd. In 1898 was de kerk gereed en las hij aldaar de eerste H. Mis voor de nieuwe parochie. Datzelfde jaar stortte Zinnicq-Bergmann zich ook op de kwestie van overmatig alcoholgebruik in de stad, en stond aan de wieg van de Vereeniging tot de bestrijding van het drankmisbruik. Op 23 mei 1900 vierde hij zijn zilveren priesterfeest, waarbij hem door parochianen en notabele Tilburgers een marmeren hoogaltaar t.w. van 12.000 gulden geschonken werd. Op 20 juni 1903 legde hij het eerste fundament voor het Ursulinenklooster aan de Elzenstraat (thans Elzenhof). Overleden in functie te 's-Hertogenbosch op 6 november 1910 na een op het eerste gezicht voorspoedig verlopen breukoperatie. Vlak voor zijn overlijden, in februari 1910, was hij nog door Paus Pius X benoemd tot Geheim Kamerheer. Zeer omstreden blijft zijn rol in de geschiedenis omtrent de moord op de 11-jarige Marietje Kessels, die op 22 augustus 1900 in de kerk plaatsvond. (Bronnen: Tilburgsche Courant, 2 juni 1898, p. 2; Tilburgsche Courant, 9 mei 1897, p. 1; Tilburgsche Courant, 24 mei 1900, p. 2-3; Tilburgsche Courant, 21 juni 1903, 2e blad, p. 2; De Tijd, 26 februari 1910, p. 3; De Tijd, 22 oktober 1910, p. 2; L. Bijnen, “Parochie van het H. Hart Noordhoek Tilburg”, 1948, p. 11-14; E.J.M. Schilders, “Moordhoek: De reconstructie van de moord op Marietje Kessels in een katholieke kerk”).
2. 1910-1943 JOHANNES FRANCISCUS MARIA SANDERS.
Geboren op 3 juni 1865 in Helmond. Priester gewijd op 31 mei 1890 en een jaar later, op 11 september 1891 als kapelaan aangesteld in Grave (Parochie H. Elisabeth). Daarna, op 9 februari 1894, benoemd tot kapelaan in Tilburg (Parochie H. Dionysius ’t Heike). In 1897 verliet hij de stad om de positie van directeur van het Groot Seminarie te Haaren te vervullen, en in 1903 die van rector van het Moederhuis van de Zusters van Schijndel. Aangesteld als pastoor van H. Hart op 2 december 1910 en tot deken van de stad Tilburg benoemd op 16 juni 1923. In 1930 volgde nog een benoeming tot ere kanunnik van het Bisdom Den Bosch, en in 1933 tot kanunnik van het kathedraal kapittel van de Sint Jansbasiliek . In 1935 vierde pastoor Sanders op 1 december zijn zilveren pastoorsjubileum, waarbij zijn parochianen een orgel cadeau deden. Net als zijn voorganger werd ook pastoor Sanders benoemd tot Geheim Kamerheer van de Paus, hetgeen geschiedde in 1940. In datzelfde jaar vierde hij in mei ook zijn gouden priesterfeest; ditmaal trakteerden de parochianen hem op fondsen voor de aanleg van verwarming en een geluidsinstallatie in de kerk. Overleden in functie in Tilburg op 14 oktober 1943. (Bronnen: Tilburgsche Courant, 29 november 1910, p. 2; De Telegraaf, 18 juni 1923, p. 10; De Telegraaf, 2 december 1935, p. 7; Nieuwe Tilburgsche Courant, 7 mei 1940, p. 11; Nieuwe Tilburgsche Courant, 31 mei 1940, p. 3; De Zuidwillemsvaart, 16 oktober 1943, p. 1; Nieuwe Tilburgsche Courant, 22 oktober 1943, p. 1; L. Bijnen, “Parochie van het H. Hart Noordhoek Tilburg”, 1948, p. 50-51).
3. 1943-1963 LAMBERTUS JOSEPHUS APOLINUS CORNELIS BIJNEN.
Geboren op 14 mei 1893 in Aalst. Priester gewijd op 25 mei 1918. Bijnen werd kapelaan in Waalwijk en vervulde die functie tussen 1919-1926 (Parochie St. Jans Onthoofding), daarna verzorgde hij dezelfde taak in Eindhoven (Parochie H. Antonius). Als docent aldaar was hij eveneens verbonden aan het St. Joriscollege en St. Catharina Lyceum, en hij werd in 1938 aangesteld als pastoor in Reusel (Parochie O.L.V. ten Hemelopneming). Bijnen werd tot pastoor van H. Hart in Tilburg benoemd in oktober 1943, een functie die hij tot 1963 vervulde. Als kunstminnend man liet hij bij het vijftigjarig jubileum van de parochie muurschilderingen in het middenschip aanbrengen door priester-kustenaar Egbert Dekkers. In 1954 kon hij Dekkers ook opdracht geven de triomfboog te laten beschilderen. In 1958 vierde hij zijn 40-jarig priesterjubileum. Na eervol ontslag werd hij aangesteld tot rector van ouderenpension Mariëngaarde in Tilburg. Bijnen was auteur van de enige geschiedschrijving van de parochie (tot 1948), “Parochie van het H. Hart Noordhoek Tilburg”. Van zijn hand was ook een gedicht uit 1974 dat in Het Nieuwsblad geplaatst werd n.a.v. de naderende sloop van de kerk. (Bronnen: De Tijd, 27 oktober 1923, p. 5; De Tijd, 20 maart 1926, p. 4; De Tijd, 12 maart 1938, p. 1; Nieuwe Tilburgsche Courant, 22 oktober 1943, p. 1; De Tijd, 21 april 1954, p. 4; De Tijd, 30 december 1957, p. 5; De Volkskrant, 4 september 1963, p. 9; Ronald Peeters & Ed Schilders, “Katholiek Tilburg in Beeld”, p. 22).
4. 1963-1970: F.J.V. VAN ESCH
Geboorteplaats en datum zijn mij thans nog niet bekend. Wel te achterhalen is dat Van Esch voor zijn aanstelling als pastoor van H. Hart kapelaan was in Eindhoven (Parochie H. Catharina) en daarna werkzaam was als aalmoezenier in Grave. Van Esch werd eervol ontslagen na de opheffing van de parochie, en vervulde later de positie van rector van Huize Witven in Someren. (Bronnen: De Volkskrant, 4 september 1963, p. 9; De Tijd, 3 augustus 1970, p. 4).
In 1970 werd de parochie H. Hart, samen met de parochies H. Dionysius ’t Heike en H. Anna, onderdeel van het rayon Binnenstad. Feitelijk hield H. Hart op te bestaan als zelfstandige parochie. Voor de sluiting van de H. Hart-kerk (1974) en daaropvolgende sloop (1975) werd de voormalige parochie H. Hart bestierd door:
5. 1970-1971: FRANCISCUS LAURENTIUS VAN OORT (1905-1974), pastoor van parochie H. Dionysius (’t Heike), interim-pastoor van parochie Binnenstad (waaronder H. Hart), nog hetzelfde jaar benoemd tot rector van bejaarden- en verpleegtehuis St. Jozef in Tilburg. (Bronnen: De Tijd, 3 augustus 1970, p. 4; De Tijd, 9 oktober 1970, p. 11).
6. 1971-1974: GHIJSBERTUS PETRUS GERARDUS LAPIDAIRE (1921-2009), pastoor van parochie Binnenstad (waaronder H. Hart) en van 1976 tot 1989 pastoor van Heesch (Parochie H. Petrus). (Bronnen: De Tijd, 25 juni 1971, p. 10; Analecta 2009 Bisdom ’s-Hertogenbosch, p.103).
Kapelaans tot 1948.
Namen van de kapelaans tussen 1897 en 1948 zijn wel bekend door het door pastoor Bijnen geschreven jubileumboekje dat in 1948 verscheen, maar het ontbreekt aan precieze data wat betreft jaartallen van functiebekleding; daarnaast is de informatie over de laatste bekende kapelaans (periode 1948) uiterst summier.
Tot 1948 hebben als kapelaans in de parochie Noordhoek in ieder geval gearbeid:
1. Wilhelmus Henri Völker (1856-1934), later pastoor in Kaatsheuvel (Parochie Johannes de Doper);
2. Hendricus Hubertus Berkvens (1861/2-1921), later pastoor in Liessel (Parochie H. Willibrordus) en in Helmond (Parochie H. Hart);
3. Johannes Wilhelmus Willibrordus Spierings (1873-1943), later pastoor-deken in Boxtel (Parochie H. Petrus);
4. Petrus Joseph Vroomans (1875-1922), later bouwpastoor en eerste pastoor van de parochie H. Gerardus Majella (Trouwlaan, Tilburg);
5. P. v. Oorschot, later pastoor in Tilburg (Parochie Broekhoven I);
6. W. v.d. Horst, later pastoor in Duizel (Parochie Johannes Geboorte);
7. Johannes Martinus van Haaren, later pastoor in 's-Hertogenbosch (Parochie HH. Antonius & Barbara);
8. Johannes Wilhelmus Antonius van Oorschot (1889-1961), later pastoor in Tilburg (Parochie Allerheiligst Sacrament - Ringbaan Oost);
9. N. v. Hellenberg-Hubar, later pastoor in Den Dungen (Parochie H. Jacobus de Meerdere);
10. S. J. Morel, later pastoor in Donk (Parochie H. Leonardus);
11. J. Loeff, later aalmoezenier in Indië;
12. Leonardus v. Helvoirt, later aalmoezenier en conrector St. Elisabethziekenhuis te Tilburg;
13. Wilhelmus Kaal, later rector Canisiusziekenhuis te Nijmegen;
14. Petrus Antonius Joannes Bardoel (1912-2009), later (bouw)pastoor te Nijmegen (Parochie Verrijzenis van Christus);
15. Antonius Breukel (geen verdere informatie over gevonden);
16. G. Remmers, tijdelijk assistent, godsdienstdocent aan het Odulphuslyceum;
17. F.M.J. Franz Tilman, later (bouw)pastoor in Tilburg (Parochie H. Lidwina).
Mocht ik meer te weten komen zal ik dat hier posten.
Vriendelijke groet,
Wesley Robbe MA
