Die wil de hele neogothische basiliek ettelijke meters omhoog krikken, met daaronder een appartementencomplex. Zodat dit fraai stukje negentiende eeuwse bouwkunst niet teloorgaat in het aanstormend geweld van steeds maar hogere woontorens. Het centrum van Eindhoven dreigt er mee vergeven te worden, met dat soort megalomane bouwsels, die ook wel doen denken aan de middeleeuwse vechttorens waarmede de steden in Noord-Italïe verziekt werden tijdens de familietwisten van voormalige Romeinse dynastieën.
Piets capsones
Zoals men weet, had Piet Cuypers al flink veel kapsones toen hij deze kerk bouwde. Hij had de Gouden Medaille voor Bouwkunstige Prestaties gewonnen aan de Antwerpse Academie voor Schoone Kunsten. Geen deftige bijeenkomst waarop frak werd gedragen, of Piet had deze Gouden Zon prominent op de borst, vlak onder de ademsappel hangen. Piets piqué fronton zou gaandeweg druk versierd met koninklijke onderscheidingen. Zoals het Commandeurskruis van de Nederlandsche Leeuw. Niet gering, voorwaar. Zeker niet in die IJzeren Eeuw. Kunstenaars kregen wel een ridderorde, zeker, maar nooit zo’n hoge.
Piet had het al ver geschopt, toen hij het nederig verzoek vanuit Eindhoven kreeg om de stadskerk te ontwerpen volgens de nieuwste neogothische inzichten, ontleend aan de onsterfelijke Viollet-le Duc. Roermondse Piet, die zich inmiddels verfranst had in spraak en omgangsvormen, liet de Eindhovense kerkmeesters geducht wachten. Pierre had noten op zijn zang. Hij eiste een vrije hand en een kostbaar bestek. Hij heeft in dit geval de "Heilige Linie" niet willen volgen, dat wil zeggen: het hoogaltaar en het priesterkoor liggen niet naar het oosten, maar op het westen. De zon gaat dus niet boven het tabernakel op in de ochtenduren, maar daalt daar juist. Het westen is de verachtelijke, de wereldse en sinistere zijde, waar de mensheid het kwaad bereidt en voltrekt. Het oosten is de dageraad der wijsheid, waar de schepper van de stoffelijke werkelijkheid zijn heilsgeschiedenis openbaart aan de dolende mensheid.
Het daghet in het Oosten, maar niet in Eindhoven
Het frappante is dat de twee enige monotheïstische openbaringsreligies die de mensheid kent deze tweespalt in haar bedehuizen architectonisch verwerkt: het christendom en het mohammedanisme. Beiden gaan ervan uit dat het oosten kennistheoretisch superieur is en dat dáár de ultieme wijsheid zal dagen en triomferen. Daar moet dus de imam staan bij zijn Koran-voordracht, daar moet de priester de mis lezen. Het Boeddisme, Shintoïsme, Confucianisme kennen deze dualiteit en antinomie niet en geven er ook geen inbedding voor in hun geloofsleren.
Een heilloze omkering
Cuypers heeft deze plichtmatige ruimtelijke verhoudingen architectonisch opzettelijk omgekeerd. Om het kerkbestuur, dat hij boerenkinkels vond, te pesten. Hij vond, dat ze hem niet met voldoende eerbetoon hadden behandeld bij de eerste conferentie over de uiterlijke verschijningsvorm van deze basilicale kerk. Ze hadden geen rijtuig gestuurd om hem op te halen in Roermond en er was ook geen ontvangstreceptie geweest. Hij had zelf maar via de treinen en een looptocht moeten regelen dat hij in de stad van het Kempenland kwam. Hij desoriënteerde de kerk daarom met de torens oostwaarts en de absis westwaarts, terwijl geen noodzaak daartoe gebood.
De façade lag aan het toen al drukke, neringdoende en door middenstanders bevolkte Stratumseind en niet aan De Wal, waar men juist van de fraaie mouluren, entrades en het hoogoprijzend Gaudi-achtig geledingwerk van de twee fronttorens zoveel beter zou kunnen genieten. Omdat daar het zichtveld destijds nog volkomen vrij was van obstakels. Het kerkbestuur was onthutst. Kon het nu niet anders? Nee, zei Cuypers, die nog steeds niet verkroppen kon dat ze niet hooggehoed waren geweest bij de ontvangst in "De Hopbel".
En hij berekende een prijs van hier tot Tokio voor het ontwerp. Hij had gedacht dat het bestuur dat nooit zou pikken. Maar dat deed het wél. Juist omdat Cuypers steeds arroganter deed en zelfs geen Nederlands meer wilde spreken, kropen ze in hun schulp van hun benarde provincialisme en de daaruit voortvloeiende minderwaardigheidsgevoelens. Dat juist zijn fraaiste schepping nu ettelijke tientallen meters omhooggekrikt moet worden om nog aan de Eindhovense maat te zijn, biedt ons stervelingen een onvergetelijke les.
