In het Streekmuseum De Tolbrug in Bakel ontdekte ik de echte ‘gierklomp’. De naam die vader vroeger voor dit voorwerp gebruikte en die wij overnamen, was de aanleiding voor dit verhaal. Thuis werd namelijk het ‘afscheid’ van ’het huiske’ en van de geit en de varkens in de gierput opgeslagen.
Op het moment dat de put vol dreigde te raken, werd daar al gier uitgeschept. Later ledigde een boer hem en spreidde de gier op het land uit. Vader had dan altijd het woord ‘gierklomp’ op zijn lippen, onze beelden waren dan bij de strontskùpper, de zinken emmer waaraan een houten steel bevestigd was. Om het gereedschap gemakkelijk te hanteren, had hij er een gebogen steel aangezet, gevormd uit twee delen.
Buiten het voorjaar werd in Den Hof en op het land de vaalt gebruikt, kunstmest was niet aanwezig. Met de gierklomp werd de vloeibare mest uit de put geschept en in een stalen ton gegoten, die op de kruiwagen was geplaatst. Daarna werd die met een juten zak afgedekt. Op weg naar de bestemming schommelde ik expres met het gevaarte om daarmee aan gewicht te verliezen. We deden het werk alleen en zijn nooit op de gevaren gewezen van het afdalen in de gemetselde kelder.
Op het moment dat de boer met zijn cilindervormige gierpomp de kelder bijna leeg had, hoorden we in de buis een ratelend geluid. De op de bodem van de kelder verzamelde kersenpitten kwamen dan voorbij. Bij het eten slikten we het vruchtvlees tegelijk met de pitten door: het was maagvulling en het hield de darmen schoon. Gevaarlijk? Ik heb zelfs als volwassene zonder problemen een perzikpit doorgeslikt! Ook onze voorouders hadden die gewoonte, bij archeologische opgravingen verschaft zo’n put belangrijke informatie.
Een afbeelding laat zien hoe vijftig jaar geleden in Uden de boer op de Eikenheuvel zijn gier in de wei verspreidde. Voor een karwei aan de Zuid-Willemsvaart zag ik de sluis-/brugwachter een klomp gebruiken. Verbonden aan een touwtje, niet om er op het water mee te spelen, maar voor het aannemen van een fooi van de passerende schipper.
Klompen hadden buiten het schoeisel nog meer toepassingen, het houtblok aan een stok zou zeker niet misstaan hebben tijdens de collectegang in de kerk.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 24 maart 2015 om 19:45
In de rijm "Wie wit nog" onder de zw.w. foto van 'n broodsnijdende vrouw wordt niet over 'n gierklomp gerijmd maar over 'n gietklomp.
Ik heb dat bij enkele oudere mensen nagevraagd. Wat blijkt in ons dorp werd 't de gietklomp genoemd omdat men er niet alleen gier mee schepten maar ook water uit bijv. de sloot. Alle die ik er over heb gesproken beschreven 'm als de eerste afbeelding: 'n kleinemmertje met schuin er op aangestoken 'n stok of steel. Dat letterlijke de klomp er voor werd gebruikt was misschien van nog langer geleden. Of bij heel arme keuterboertjes die zulk emmertje niet konden veroorloven danwel niet aan konden komen.
Martien v. Dooren
zei op 2 april 2015 om 20:42
de klomp werd ook gebruikt om de piepers, wortelen en andere groente van zand te ontdoen. deze zaten in een emmer met water de klomp werd met de hak vastgepakt en met de ronde neus op de groente gestompt , zo let het zand los.
opgetekend door;
Martien v. Dooren
Hanneke van der Eerden
bhiczei op 4 april 2015 om 13:43
En niet alleen het zand.
Bij nieuwe aardappels zat het schilletje dusdanig los om de aardappel, dat met een klomp al stampend de nieuwe aardappels in de emmer gemakkelijk van hun schil ontdaan konden worden.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 4 april 2015 om 16:01
Daarover kun je het een en ander lezen in het verhaal "Neai erpel in Boekel".
Yolanda Riepe
zei op 13 april 2015 om 11:53
Nee, Ome Rini.
De klomp bij de brug en sluiswachter was niet voor de fooi maar
voor het aannemen van de verschuldigde tolheffing !
Rini de Groot
zei op 13 april 2015 om 20:14
Van diverse mensen hoor ik de naam van, Gietklomp, ipv. een Gierklomp.
De boeren gebruikte deze schepemmer alleen om vanuit een putring in de wei water te scheppen om de dorst te lessen van het vee. Nadien kwam de waterpomp die het vee zelf bediende.
Thuis werd de schepper alléén gebruikt voor de Gierput.
Marie
zei op 25 maart 2019 om 15:13
De getoonde gierklomp kan op bovenstaande wijze niet gebruikt worden om gier mee te scheppen, daarvoor moet hij precies andersom aan de steel bevestigd zijn
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 25 maart 2019 om 15:21
Je hebt volgens mij gelijk Marie. Als je zo zou scheppen hou je niets in de klomp. Dat schiet niet op dus. De gier moet zo-wie-zo in de neus van de klomp blijven bij het opscheppen.
Rini.
zei op 25 maart 2019 om 16:34
Marie en Gerard, aan jullie welgemeend antwoord twijfel ik, draai de afbeelding even horizontaal, het werd door de Museumhouder verteld.
Yolanda, volgens de Sluiswachter was het een fooi.
De hoeveelheid van het bedrag heb ik niet gekeken maar in vijftiger jaren
op karwei bij brug/sluis van Berlicum vertelde de Sluiswachter dat de gift bestond uit een fooi de klomp hing daarbij aan een touwtje.
Bij de Henriëttesluis in Engelen. (genoemd naar het bastion Henriëtte dat bij fort Crèvecoeur hoorde) Voor een evenement voer in de jaren zeventig op zaterdagmorgen de club gezamenlijk uit. Daarbij waren we getuige het
gebruik van de Klomp maar de hoogte van het bedrag/fooi niet bekend.
Op het moment dat de boer met zijn cilindervormige gierpomp de kelder bijna leeg had, hoorden we in de buis een ratelend geluid. De op de bodem van de kelder verzamelde kersenpitten kwamen dan voorbij. Bij het eten slikten we het vruchtvlees tegelijk met de pitten door: het was maagvulling en het hield de darmen schoon. Gevaarlijk? Ik heb zelfs als volwassene zonder problemen een perzikpit doorgeslikt! Ook onze voorouders hadden die gewoonte, bij archeologische opgravingen verschaft zo’n put belangrijke informatie.
