Dat grote verhaal van de luchtoorlog vind je terug in een korte animatie, die je als een soort inleiding op het geheel kunt beschouwen, en in de onderdelen 'tijdlijn', 'gesneuvelden', 'type vliegtuigen' en 'vliegroutes'. De tijdlijn belicht in het bijzonder vier momenten uit de oorlog waarop het aantal crashes explosief toeneemt: de meidagen van ’40, de Slag om het Ruhrgebied in de zomer van 1943, operatie Market Garden in september 1944 en de daaropvolgende bevrijding van Brabant in oktober-november 1944.
In het onderdeel ‘gesneuvelden’ hebben we geprobeerd een beeld te geven van de aantallen jongemannen die het leven gelaten hebben, zowel aan geallieerde als aan Duitse zijde, alsmede wanneer ze gestorven zijn en waar ze begraven liggen.
Het onderdeel ‘type vliegtuigen’ geeft een korte introductie naar de soorten vliegtuigen die het vaakst in Noord-Brabant zijn neergestort. Dat gaat om zowel Duitse als geallieerde bommenwerpers en jachtvliegtuigen. Het is dus zeker geen compleet overzicht.
Zo ontbreken bijvoorbeeld de transportvliegtuigen die zo’n belangrijke rol hebben gespeeld tijdens de luchtlandingen in september 1944, operatie Market, de Skytrains en zweefvliegtuigen. En hoewel er in die paar dagen relatief veel zijn neergestort, haalt het totale aantal de “top-20” van gecrashte toestellen niet.
‘Vliegroutes’ gaat nader in op het feit dat de geallieerde bommenwerpers over Brabant vlogen op weg naar of terugkomend van Duitsland. Dan is er nog één knop over: 'crashes in Noord-Brabant’.
Onder deze knop gaan de ontelbaar vele “kleine” verhalen schuil over het neerstorten van vliegtuigen, zowel individueel als per gemeente verzameld. Bij elkaar zijn het bijna 200 verhalen, waarin je kennis maakt met de bemanning, met de omstandigheden van de crash, met de eventuele schade aan de grond. Soms weten we wat er verder met (leden van) de bemanning is gebeurd.
Hoofdbronnen en dank
De duizenden namen van betrokkenen en hun lotgevallen hebben we niet zelf boven water gekregen. We hebben daarvoor dankbaar gebruik gemaakt van het werk dat vele anderen al gedaan hebben, in de eerste plaats de Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945. Het Verliesregister waaraan deze groep al jaren werkt, is sinds 2014 een raadpleegbare database, waaraan nog dagelijks gegevens worden toegevoegd. Het is een werk van onschatbare waarde.
De National Archives and Records Administration, het nationale archief van de Verenigde Staten, stelt tegenwoordig digitaal een voor ons doel onmisbare bron beschikbaar: de zogenaamde Missing Air Crew Reports (NARA M1380). Het gaat om meer dan 16.000 dossiers en verwante documenten van de US Army Air Forces, 1942-1947 over de crashes van Amerikaanse toestellen.
Voor de begraafgegevens hebben we even dankbaar gebruik gemaakt van een andere, bijna nog imposantere database, die van de Commonwealth War Graves Commission. Hierin zijn de gegevens opgenomen van 1,7 miljoen mannen en vrouwen die in de Eerste en Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen, afkomstig uit het Britse Gemenebest. Voor Amerikaanse en Duitse gesneuvelden was de database van Find a Grave een betrouwbare bron.
Voor Zuid-Oost Brabant mochten we beschikken over de zeer uitgebreide documentatieverzameling van A.J. van Lingen uit Nistelrode. Overbodig te zeggen dat we die uitputtend gebruikt hebben. We hopen dat onze pogingen de verhalen goed te vertellen de schenker van deze collectie recht hebben gedaan.
Deze website is het werk van velen geweest. De eerste verhalen over neergestorte vliegtuigen zijn al in 2012 op de site verschenen. In de jaren daarna hebben tal van individuele bezoekers waardevolle literatuurtips gegeven, belangrijke informatie toegevoegd of correcties aangebracht. Het voert te ver die hier allemaal te noemen, maar je vindt ze allemaal bij elkaar op ons Forum Luchtoorlog 1940-1945. We zijn iedereen even dankbaar voor hun reactie.
Maar op deze plek willen we daarnaast toch zeker een aantal betrokken experts, mensen die zich vaak al jaren intensief met deze materie bezig hebben gehouden, met name dank zeggen voor hun bijdragen. In alfabetische volgorde: Peter van Dinther, Willem van Dranen, Joop Hendrix, Leo Janssen, Jan Jolie, Kees van de Loo, Hans Ooms, Jan Ruijs, Antoon Verbakel, Ruud Wildekamp (†), Jaap Woortman, Ad van Zantvoort. Een apart woord van dank daarbij voor Peter van Kaathoven, die zo vriendelijk is geweest alle 195 verhalen nog eens met een stofkam door te nemen, wat heeft geleid tot talrijke verbeteringen van grote en kleine details. Het spreekt vanzelf dat wat er nog steeds niet klopt, alleen ons valt aan te rekenen.
Tot slot ook dank aan Studio Tween die verantwoordelijk is voor de ontwerpen van de verschillende pagina's in deze site.
Terug naar de luchtoorlog boven Brabant, 1940-1945
