Middeleeuwse heren hadden veel rechten. Zo bezaten zij het recht om molens op te richten waar hun ingezetenen hun graan moesten laten malen, en hadden ze het jacht- en visrecht. Verwant aan dat laatste recht was het recht van vogelarij: het vangen van zangvogels met klapnetten en van eenden in eendenkooien. De dieren werden niet gevangen voor de liefhebberij, maar voor de consumptie.
Het gevogelte was een welkome lekkernij op de tafels van de elite. Eendenkooien werkten op commerciële basis en leverden tussen de 1.000 en 1.500 eenden per jaar op.
Het recht van eendenkooi bestaat eigenlijk uit twee aparte rechten. Het kooirecht maakt het mogelijk om op een bepaald stuk grond eenden te vangen met behulp van een daarvoor gemaakte installatie, de eendenkooi. Die kan echter alleen functioneren onder de bescherming van het afpalingsrecht.
Dat verbood om in de omgeving van de eendenkooi dingen te doen waardoor de eenden in de kooi zouden kunnen worden verstoord. Lawaai maken, bijvoorbeeld door geweerschoten, mocht niet binnen een cirkel van 400 vademen – dat is 753 meter – rondom de kooi. Een ring van bosschages hielp mee om zo’n stiltecirkel te maken. Vanaf 1814 werden ook palen gebruikt om dit beschermde gebied te markeren.
Eendenkooien werden en worden in heel Laag-Nederland aangetroffen, meestal in de nabijheid van grote wateroppervlakten van meren en rivieren. In 1813 telde ons land er nog 264, maar in 1880 was dat al gedaald tot 170.
In Noord-Brabant kwamen in 1840 nog 39 eendenkooien voor. Op oude kaarten van Noordoost-Brabant pik je ze er zo uit met hun karakteristieke, X-achtige vorm (hier tussen de woorden "Harensche" en "Broek").
In ’s-Hertogenbosch waren er vier, net als in Rosmalen. In Lith waren er maar liefst acht en in de gemeente Megen, Haren en Macharen één.
Grootschalige ruilverkavelingen hebben inmiddels het aantal eendenkooien verder verminderd. De overgebleven kooien worden ook niet meer commercieel uitgebaat, maar gelukkig om andere redenen wel bewaard. In onze regio is de Macharense Kooi er daar één van. Deze kooi is voorzover bekend één van de oudste in onze provincie.
Alleen die van Hage bij Breda, uit 1665, is (overigens maar een paar jaar) ouder. In 1670 namelijk werden afspraken gemaakt tussen de Graaf van Megen (“Zijne Excellentie”) en de kooiker voor de exploitatie van de eendenkooi te Macharen, in een Memoriael om het begaen der Macharense endekoij.
Klik op de foto voor een vertaling
Met hun typische vorm, bosbeplanting en stiltecirkels vormen de eendenkooien een landschapselement dat een plaats verdient op de cultuurhistorische waardenkaart.
In het Erfgoedplan 2005 van de gemeente Oss is daarom terecht rekening gehouden met de Macharense Kooi.
Het gevogelte was een welkome lekkernij op de tafels van de elite. Eendenkooien werkten op commerciële basis en leverden tussen de 1.000 en 1.500 eenden per jaar op.
Dat verbood om in de omgeving van de eendenkooi dingen te doen waardoor de eenden in de kooi zouden kunnen worden verstoord. Lawaai maken, bijvoorbeeld door geweerschoten, mocht niet binnen een cirkel van 400 vademen – dat is 753 meter – rondom de kooi. Een ring van bosschages hielp mee om zo’n stiltecirkel te maken. Vanaf 1814 werden ook palen gebruikt om dit beschermde gebied te markeren.
In 
