Het misdrijf
Het is negen uur ’s avonds op een gewone woensdag in november waarop Johannes het binnenplaatje achter zijn huis op loopt en merkt dat zijn rijwiel verdwenen is. De diefstal is een raadsel voor de Opperwachtmeester van de Politie in Breda, afdeling recherche, totdat er via een anonieme brief een beschuldiging wordt geuit aan het adres van Cornelis Schaerlackens. De Opperwachtmeester gaat direct op pad, spreekt met Cornelis en neemt ook meteen drastische maatregelen: de damesfiets van Cornelis wordt inbeslaggenomen.
Het misdrijf, deel 2
Louis verlaat op een gewone donderdagavond rond een uur of half acht zijn woning in Breda. Hij schrikt. De damesfiets die hij op slot voor zijn huis had gezet, was verdwenen. Het duurt niet lang voordat ook deze diefstal in verband wordt gebracht met Cornelis.
De aanhouding
De Opperwachtmeester test zijn vermoedens door de fiets van Cornelis aan beide gedupeerden te laten zien. Johannes ziet het meteen: dat achterwiel en die voorband zijn van hem! Ook Louis blijft niet achter- de dynamo, kettingkast, stuur en spatbord komen hem wel heel bekend voor.
Deze identificatie is wat de Opperwachtmeester betreft genoeg. Rond een uur of vijf, diezelfde dag nog, staat hij op de werk van Cornelis. Ter plekke wordt die gearresteerd op verdenking van diefstal.
Cornelis verlaat het Huis van Bewaring niet meer totdat de rechtszaak begint. In totaal zit hij van 2 december tot 2 maart in het gevang op verdenking van diefstal. Het verlengen van zijn voorarrest kost de politie geen enkele moeite. Cornelis heeft een flink strafblad en gaat zelf niet eens in beroep tegen het verlengen van zijn voorarrest. Hij geeft verder ook eerlijk toe dat hij een strafblad heeft. Verder blijft Cornelis bij hoog en laag volhouden dat hij onschuldig is: “Ik kan het ook niet helpen, dat de getuigen verklaringen afleggen die voor mij bezwarend zijn; Ik heb geen fiets gestolen.”
De getuigenissen
Naar mate het onderzoek vordert, beginnen de bewijzen zich tegen Cornelis op te stapelen. Johannes en Louis hadden bij hun aangifte kenmerken genoemd van hun fiets, die feilloos overeenkwamen met de onderdelen van Cornelis fiets: het touwtje aan de kettingkast, het nieuwe schroefje van het spatbord, het loshangende lapje op de voorband, het merk van de dynamo en de achterband.
Voor de zekerheid worden ook de fietsenmakers van beide heren gedagvaard als getuigen. Beide heren konden zich nog precies herinneren wanneer ze de fietsen in reparatie hadden gehad, en wanneer welk onderdeel op de fietsen waren gemonteerd. Als zij bij hun getuigenis de fiets van Cornelis onder ogen krijgen, weten zij het zeker: die fiets bestaat grotendeels uit de onderdelen van de gestolen fietsen.
Het weerwoord
Cornelis houdt echter voet bij stuk: hij heeft de fietsen echt niet gestolen. Als weerwoord geeft hij aan waar hij de onderdelen wél vandaan heeft: de damesfiets was al drie jaar van hem, de voorband heeft zijn vrouw geruild met een fietsenverkoper in Breda voor een stel kokosmatten, de achterband heeft hij gekocht bij een vreemde in Hoek van Holland en het wiel bij Dirk uit Breda. De kettingkast en het stuur zijn gewoon altijd al van hem geweest.
De mensen die hij noemt, bevestigen zijn verhaal niet. De fietsenverkoper heeft zeker een band geruild tegen een aantal kokosmatten, maar geen band van dat merk. Dirk heeft inderdaad een achterwiel op Cornelis fiets bevestigd, maar dat was zeker niet het wiel dat nu op zijn fiets zit: “Het nieuwe achterwiel bevestigd in het damesrijwiel dat u mij toont heb ik twee jaren geleden niet gemonteerd.”
De echte doodssteek wordt gegeven door de ex van Cornelis. Zij herkent de fiets als die van Cornelis. Maar… “de wielen met de buitenbanden heb ik echter nooit op dat rijwiel gezien.” Mocht Cornelis nog enige steun van haar verwacht hebben, dan waren die verwachtingen volledig teniet gedaan tegen het einde van haar getuigenis. “De dynamo en de electrische lamp zijn ook nimmer aan bedoeld rijwiel bevestigd geweest.” Zo brengt ze hem in verband met beide misdaden.
Een laatste getuigen
Mochten de Heeren Rechters nog niet overtuigd zijn geweest van Cornelis schuld, dan heeft vast de laatste getuigen al hun twijfel weg kunnen nemen. De Majoor van de Politie in Breda weet namelijk nog te melden dat hij huiszoeking heeft gedaan bij de verdachte thuis. Daar trof hij- onder andere onder het bed van Cornelis- twee wielen, drie electrische lantaarnkappen, één dynamo, twee bellen, twee achterliggen, vier rijwielkettingen, één binnenband en één rijwieltas aan.
Het oordeel
De rechtbank veroordeelt den verdachte Cornelis Schaerlackens tot eene gevangenisstraf voor den tijd van een jaren en zes maanden. En de fiets? De gestolen onderdelen moeten netjes gedemonteerd worden om uiteindelijk aan de eigenaren terug te geven.
Geheime archieven geven gezicht aan oorlogsjaar 1944
Van een moordaanslag door het verzet, tot in de problemen komen omdat je mof zegt. De archieven van 1944 – na 75 jaar openbaar - laten voelen hoe moeilijk dat oorlogsjaar moet zijn geweest. Het BHIC toont je deze maand opzienbarende, ontroerende en angstaanjagende archiefstukken, die na al die jaren nu mogen worden ingezien.
Bovenstaande verhaal is gebaseerd op processtukken uit het archief van Arrondissementsrechtbank Breda (toegang 808, inventarisnummer 60, rolnummer 360).
Benieuwd welke archieven nog meer openbaar worden? Hier vind je een Overzicht van archiefstukken die in 2020 openbaar zijn geworden.
