Er is in de loop der jaren behoorlijk wat afgesleept met de oude archieven van Sint-Oedenrode.
Voordat het Streekarchief langs Aa en Dommel werd opgericht werden de archieven van Sint-Oedenrode bewaard in het oude gemeentehuisje dat midden op het Marktplein stond. Op 3 september 1889 besloot de Gemeenteraad van Sint-Oedenrode als antwoord op het verzoek van de Rijksarchivaris A. Bondam in Noord-Brabant afstand te doen van het gehele Oud-archief. In vier kisten werd het Oud Rechtelijk archief ter inventarisatie opgestuurd nam Den Bosch. Later werd van het schepenarchief een inventaris gemaakt. Van deze archieven vervaardigde de Heer Mr. A. R. M. Mommers te 's-Hertogenbosch een boekwerk met archiefinventaris ‘Sint-Oedenrode van oude tijden tot heden’ 1928.
Het Oude Gemeentehuis op de Markt naar een tekening van A.C. Brock vervaardigd door C. J. Kaaij
Rond 1976 ontstonden er plannen om een Streekarchivariaat langs Aa en Dommel op te richten. Vele goede herinneringen komen naar boven over het streekarchivariaat.
Ik weet nog dat streekarchivaris, de heer W. Cornelissen, en zijn assistent streekarchivaris, de heer J. Mikkers, regelmatig in St. Oedenrode het gemeentehuis (Dommelrode) te Sint-Oedenrode bezochten. De heer Mikkers verzorgde regelmatig cursussen in het lezen van het oude schrift. Martinus Rovers was als vaste medewerker aan het archief verbonden. Helemaal boven op de zolder lag het oude archief van Sint-Oedenrode 1311-1927 opgeborgen.
Vaak was daar ook als bezoeker aanwezig historicus Nicolaas Kooman, geboren te Sint-Oedenrode. Tijdens zijn kinderjaren woonde hij bij zijn grootouders, Johannes Theodorus van Houtum en Maria Theresia van der Grinten te Sint-Oedenrode. In 1924 verhuisde hij naar Den Haag, waar familie van zijn vader woonde. Na het overlijden van zijn tante Cornelia erfde hij het pandje Markt 28. Na zijn pensionering kwam hij in contact met pater Wiro Heesters en ontstond zijn passie voor de geschiedenis van Sint-Oedenrode. Wat tot uiting kwam in vele artikelen over Sint-Oedenrode die gepubliceerd zijn in de periodiek Heemschild, een uitgave van de Heemkundekring ‘De Oude Vrijheid’.
Later werd het oud archief van Sint-Oedenrode ondergebracht in het oude gemeentehuis te Veghel, waar ook de archieven van Erp, Heeswijk-Dinther, Liempde, Schijndel, Veghel, Sint-Michielsgestel, Den Dungen, Berlicum en zelfs Son en Breugel lagen.
Bezoekers op het archief te Veghel, gefotografeerd door Wim van Rooij
In het begin van de eenentwintigste eeuw zijn deze archieven weer teruggebracht naar Den Bosch, De Citadel dit keer, en daar ontstond een nieuw tijdperk: de digitale weg.
Niet meer naar het archief met bus, auto, trein, fiets- of lopend, geen potlood meer om alle gevonden informatie te noteren, maar een druk op de knop van de PC.
Mede dankzij talloze vrijwilligers worden en werden er talloze boeken getranscribeerd, en wat je vroeger zocht in vaak hele dikke oude boeken komt in een oogwenk in je huiskamer op het beeldscherm tevoorschijn.
Bronnen
Van Lieshout, in: Heemschild (1979) afl. 3, p. 56, 57 J.C. M. Mikkers assistent archivaris, in: Heemschild (2006) afl. 2, p. 118
Noot van de redactie: Behalve de transcripties kun je ook scans van de archiefstukken inzien. Voor zover stukken nog niet gescand zijn kun je in veel gevallen een aanvraag om een scan indienen.
Bedankt Willie, voor het schetsen van de lotgevallen van dit mooie archief. En zeker voor de herkenning van een aantal van de namen van de mensen die je noemt !
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 1 mei 2021 om 18:38
Samen met Hans Hendriks en Wiro Heesters zorgde Nicolaas Koomans voor een speciale uitgave voor ‘Heemschild’. Dit ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van de plaatselijke Heemkundige kring in 1979. Daarin staan alle huizen en plattegronden uit circa 1832 met straatnamen, eigenaren en bewoners. De tekeningen van de huizen op de Markt werden getekend door M. Wouda en Marieke van Kessel. Naast de 44 bijdragen over de historie van Sint-Oedenrode heeft hij er voor gezorgd dat de memoires van zijn oom Harrie van Houtum 1884-1973 in Heemschild verscheen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 2 mei 2021 om 14:22
Oh, dat klinkt als een goudmijntje, Willie! Ik vind dit in ons overzicht van de bibliotheek:
T269.1979
De oude vrijheid: haar huizen en bewoners in het begin van de vorige eeuw / Wiro Heesters , 1979
Dat moet het zijn hè? Bedankt voor je reactie!
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 10 juni 2021 om 11:44
De toestand van het archief rond 1877 in een bericht aan de Commissaris des Konings met enkele punten daaruit:
Dat de oude en nieuwe archieven ten Raadhuis alhier aanwezig zijn.
Dat dezelve worden bewaard in kasten, kisten en op expresselijk daartoe ingerichte planken met grote en kleinere vakken en genoegzaam beveiligd zijn tegen vocht als ook tegen brandgevaar, echter zou onverhoopt in het raadhuis brand mocht ontstaan, zou het gehele archief moeilijk gered kunnen worden.
Behalve van een partij oude papieren zoals brieven enz. (veelal onleesbaar) die in een kist verspreidt liggen, bestaat er van het oude archief een inventaris, terwijl er van het archief na 1813 ontstaan sedert enige tijd een nieuwe nauwkeurige inventaris in bewerking is waarin tevens de oude inventaris wordt opgenomen. verder is ons archief in zoverre dit bij de beperkte ruimte mogelijk goed geordend.
Hans Hendriks
zei op 18 december 2021 om 15:33
Beste Marilou, de gegevens betreffende Heemschild zijn reeds digitaal aanwezig op een DVD. Heb het gehele bestand van 50 jaar omtrent dit tijdschrift uit de periode 1967 t/m 2016 bij het BHIC afgegeven.
Intussen ben ik verder met het digitaliseren hiervan tot 2008.
Rini de Groot.
zei op 18 december 2021 om 18:03
Willie, de archieven van Uden lagen toch óók opgeslagen in Veghel?
Hans Hendriks
zei op 18 december 2021 om 18:34
Beste Rini, niet de archieven van de Heemkundige Kring!
Rini de Groot.
zei op 18 december 2021 om 18:42
Hans, dat is toch begrijpelijk,
zonder archieven van de dorpsverenigingen!
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 18 december 2021 om 20:24
Beste Hans en Rini, alle jaargangen van de periodiek 'Heemschild' vanaf 1963 zijn uitgegeven door de Heemkundekring van Sint-Oedenrode. Ik maak van deze periodieken dan ook regelmatig gebruik als ik daar wat aanvullende informatie uit nodig heb voor mijn verhalen. Ook gebruik ik veel informatie uit de Rooise archieven die zich bevinden bij het BHIC. Daarnaast maak ik gebruik van de DVD met daarin de periodieken van 'Heemschild' 1967 - 2006. Een aantal jaren geleden heeft Hans Hendriks deze DVD vervaardigd en kan ik dank zij Hans op een snelle manier artikelen terug vinden. Een pracht stukje werk.
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 19 december 2021 om 19:06
Inderdaad Rini ook de archieven van Uden lagen in Veghel.
Regelmatig kwamen daar bezoekers om de Udense archieven te doorzoeken o.a. een Willem
