De strontkar uitrijden

Familie van de Voort beheerde op het Udensche buurtschap Eikenheuvel een boerenbedrijf. Op m’n vraag kreeg ik juni 1965 een telefoontje dat er die middag de gierkelder werd geleegd, een ideale dag om te gieren: bewolkt, droog en een temperatuur van 14 graden. Ik bezocht de locatie en bekeek de bespannen ertkar waarop de 600 liter inhoud gegalvaniseerde gierton; door twee zoons werd het mestvocht met de ‘kattekop’ vanuit de verzamelput overgeheveld. Bij het sluiten van de opening vormde zich rond het deksel een schuimlaag. Bij ons thuis werd voor het overpompen de twee meter hoge gierpomp gebruikt.

Vader van de Voort beklom met behulp van het stalen uitstekend opstapje het voertuig en nam plaats op de gierton, voortgetrokken door letterlijk één PK naar de enkele honderden meters verder gelegen wei op Wilsfoort.
In de weide aangekomen trok de begeleider aan de achterzijde van de ton een handel over en verspreidde de vloeistof via een waaier de groene ondergrond, maar tegelijkertijd ook de geur van de gier, die vader zoei noemde. Op de terugweg nam ik ook plaats op de stalen ton en keek naar de kont van het paard lopend met een rustige pas. Zonder een commando wist hij de weg terug naar zijn stal, voor de volgende rit.

Van de 2-wielige kar, voornamelijk gebruikt op de zandgronden van dit type, de lage- of ertkar genoemd, is de bak kantelbaar. Eerder werd voor het vervoer van de vloeibare mest een speciaal daarvoor gebouwde kar gebruikt, een houten bak bevestigd tussen de twee karwielen. In het voorjaar werden vóór het vullen van de eerste rit eerst de kieren van de bak met de mattenbies gedicht.

De gierlucht wordt nu als vies ervaren, vroeger hoorde dat bij het platteland, een middel tegen verkoudheid. Mij irriteert de geur niet zo erg als die van knoflook. Een Duitse boer schreef eens achterop de ton met grote cijfers het getal 4711, de merknaam van de Keulse Eau de Cologne fabriek.

Het Boerenblog augustus 2017 van Halbe Rosema melkveehouder in Bretagne (FR.).
‘In Bretagne is mest uitrijden op zaterdag verboden. In de vakantiemaanden juli en augustus is vrijdag ook taboe. De mensen uit de steden gaan naar het platteland om van hun plekje te genieten en daar hoort geen strontlucht bij. Als je het geld nog op zaterdag moet verdienen, is het te laat.’

Vloeibare mest is nog steeds populair. Akkerbouwers op Texel kunnen op het ogenblik moeilijk aan drijfmest komen nu vanwege de coronacrisis de boot minder frequent vaart. 'Drijfmest uitrijden is beter voor het land. Minder afvaarten werkt kostprijsverhogend voor boeren, en gaan daarom over op het gebruik van extra kunstmest. Maar we kunnen niet meer afwachten. De grond droogt snel uit', stelt akkerbouwer Klaas Lap uit Den Hoorn.