Stel: je ligt tien nachten achter elkaar in bed naast je man, die je vergiftigd hebt - en die maar niet doodgaat. Het gebeurde Adriaantje Roza, in 1901. Het werd een van de tien verhalen in De vrouw met de bijl, en negen andere moordenaressen. Het verhaal van Adriaantje Roza vond ik in het BHIC; oude rechtszaakdossiers barsten van leven – en van moorddrift.
Sleeuwijk, 1901. Adriaantje is al jarenlang ongelukkig getrouwd en ze denkt er al jarenlang over na: zal ik het doen? Of niet? Ze wil van haar man af; haar worsteling houdt ze bij in haar hoofd, als in een dagboek. Ze is analfabete. Maar alle mishandelingen kan ze later opsommen. Scheiden is geen optie, en op een dag hoort ze een buurman klagen over ratten; hij vertelt over rattengif. ‘Rattengif of phosphorbrij, laat geen enkel huisdier vrij!’ – zo werd in die jaren geadverteerd.
Ze laat de voerman een flesje ‘phosphorbrij’ meebrengen. Er staat een afbeelding op van een dode rat. Maar hoe gebruik je het? Die stank! Ze smeert het met dichtgeknepen neus – en nogal dik - op het brood van haar man; één hap neemt hij, tijdens de schaft op het land. Een tweede hap spuugt hij uit: ‘Het smaakt smerig!’
Tien dagen en nachten lang is hij ziek, steeds geler ziet hij. Adriaantje krijgt medelijden, of wroeging, en haalt de dokter: daarmee tekent ze haar eigen vonnis. Haar man braakt, maar hij heeft geen koorts: ‘Dat duidt op vergiftiging,’ stelt de dokter. En dan wordt de stinkende boterham gevonden, buiten. De politie wordt gewaarschuwd en de boterham onderzocht. Er blijkt zo veel rattengif op te zitten, dat het volgens de plaatselijke apotheker ‘genoeg zou zijn geweest om heel Werkendam mee te vergiftigen!’
Uiteindelijk sterft de man van Adriaantje. Maar voordat het zover is, wordt hij nog verhoord, in zijn bed: ‘Heeft u een gelukkig huwelijk?’ – wordt hem gevraagd. En dan geeft hij geeft het toe. Hij is met zijn vrouw ‘niet wel’. Hij bekent haar regelmatig bij de keel te hebben gegrepen. Vrouwen moorden minder vaak dan mannen – en ze hebben een beter verhaal; zo viel mij op, althans in oude stukken. Vaak zit er een liefdesgeschiedenis achter. Een ongelukkige of een gelukkige, die ongelukkig uitpakt.
Een ander verhaal in De vrouw met de bijl speelt zich af middenin de Eerste Wereldoorlog, in Steenbergen, aan de grens met België; een crime passionel, een drama op een boerenerf. Diena van Gastel belooft de knecht met hem te zullen trouwen als hij haar man doodschiet; met de legerrevolver van haar man, Jan, die boer is en gemobiliseerd militair. Als Jan op oudjaarsavond 1916 wordt neergeschoten, en sterft, denkt iedereen aan een afrekening in de smokkelarij. Wat gebeurde er echt? Hoe verliefd was die knecht – en Diena zelf?
Het is na te lezen in de verhoren van de knecht en die van Diena: en in De vrouw met de bijl. Omdat ik nog meer over deze mysterieuze moordzaak wilde weten, spoorde ik de kleinkinderen op van het echtpaar. Die vroegen als kind wel eens aan hun oma waar hun opa was gebleven: ‘Die is doodgeschoten in de oorlog,’ zei hun oma dan. Naar waarheid.
De vrouw met de bijl, en negen andere moordenaressen bevat tien verhalen. Amsterdam in 1925, of Middelburg in 1838: moorddossiers voerden mij terug in de tijd, in het hoofd van een vrouw, in een onmogelijke situatie. Verschenen op 24 oktober 2015 bij AtlasContact
Een ander verhaal in De vrouw met de bijl speelt zich af middenin de Eerste Wereldoorlog, in Steenbergen, aan de grens met België; een crime passionel, een drama op een boerenerf. Diena van Gastel belooft de knecht met hem te zullen trouwen als hij haar man doodschiet; met de legerrevolver van haar man, Jan, die boer is en gemobiliseerd militair. Als Jan op oudjaarsavond 1916 wordt neergeschoten, en sterft, denkt iedereen aan een afrekening in de smokkelarij. Wat gebeurde er echt? Hoe verliefd was die knecht – en Diena zelf?
