De congregatie is in 1886 gesticht door Huberdina Merkelbach (1834-1906; kloosternaam zr. Marie) te Moerdijk. Zij kwam in 1880 als begijn van Hoogstraten terug naar haar geboortedorp op verzoek van pastoor Van Gier om er katholiek onderwijs aan meisjes te gaan verzorgen in het net gebouwde gesticht.
Pastoor Johannes van Gennip schreef de regel voor haar nieuwe congregatie waarvan het moederhuis in Moerdijk stond. De zusters openden hier de ‘Industrieschool voor Jongejuffrouwen’ en in 1902 ook een meisjespensionaat, Sacré-Coeur. De congregatie heette officieel de Sorores Sanctissimi Cordis Jesu, kortweg ook wel Zusters van het H. Hart of Zusters van Moerdijk genoemd.
Tot 1915 waren de zusters puur in het onderwijs werkzaam, maar vanaf dat jaar gingen ze zich ook bezighouden met gezondheidszorg. Tussen 1925 en 1937 breidde de congregatie zich enorm uit. In 1938 telde zij 24 huizen, waarvan 19 in Nederland, twee in Finland en drie op Sumatra. Op verzoek van de Priesters van het Heilig Hart begonnen de zusters in 1927 met missiewerk in Palembang op Zuid-Sumatra. Zij werkten daar vanaf het begin in het onderwijs, gericht op Europeanen en Chinezen. Verder hadden ze er een kraamkliniek, een internaat en een noviciaat.
Omdat het moederhuis in 1944 volledig door brand verwoest was, verhuisde het - na een tien jaar durende 'tussenstop' in Rosmalen - in 1954 met internaat en scholen naar het nieuw gebouwde Koningshof in Veldhoven.
Anno 2016 verkeert de congregatie “in de fase van voltooiing”, zoals de zusters zelf zeggen, ofwel ze zal op niet al te lange termijn ophouden te bestaan. In het Bernadetteklooster te Rosmalen woont een groep vrouwelijke religieuzen met een gemiddelde leeftijd van 87 jaar. De congregatie heeft besloten om deze zusters in de loop van tijd te laten verhuizen naar een zorgcentrum met aanleunwoningen in Nijmegen.
Buiten Noord-Brabant waren er kloosters in Amsterdam, Heemstede, Sluiskil en Wamel en zoals gezegd in de missie in Finland en op Sumatra.
Foto’s Vught, vertrek van Zusters van Moerdijk naar de missie, 1951. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC, fotonr. 1634-007671. Vught, twee Zusters van Moerdijk oefenen in een boot voor de missie, 1950. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC, 1634-007300. Vught, professiefeest van zuster Antonia-Maria. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC, fotonr. 1634-005822.
Bronnen Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010. Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Zusters van het H Hart. Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, Database Kloosters, lemma Zusters van het H. Hart (Z142).
Ook in Wormer bevond zich sinds 1936 een klooster van de Zusters van Het Heilig Hart
Marilou Nillesen
bhiczei op 5 oktober 2022 om 10:33
Ah, bedankt voor deze inhoudelijke aanvulling, Bernard. De opsomming in het artikel richt zich specifiek op Brabant, vandaar het ontbreken van Wormer.
Bernard Heijne
zei op 5 oktober 2022 om 10:45
Ik besef dat het natuurlijk in hoofdzaak over Noord-Brabant gaat, maar vanwege de opsomming van enkele kloosters buiten Brabant dacht ik vanuit mijn positie als ingezetene van Wormer en aldaar het kleuteronderwijs bij de zusters van Moerdijk te hebben genoten, dit toch nog even te melden.
Marilou Nillesen
bhiczei op 5 oktober 2022 om 14:17
Heel goed, Bernard, dat stellen we op prijs hoor. En het maakt ons nieuwsgierig naar het onderwijs bij de zusters van Moerdijk. Hoe kijk je daar op terug, welke herinneringen heb je daar aan?
rita van de Wiel
zei op 9 november 2022 om 16:38
Ook ik heb in Wormer les gehad va de zusters van het heilig hart. Het klooster stond naast de school. Een van de nonnen was het hoofd van de school. Op de naast gelegen huushoudschool, verzorgden zij ook het naai -en kook onderwijs. Dit tussen de jaren 1958 en 1965.
Thijs de Leeuw
bhiczei op 17 november 2022 om 15:57
Bedankt Rita voor deze bijdrage over het onderwijs van de zusters. Hoe kijk je op deze schooltijd bij de zusters terug?
Han Delen
zei op 17 april 2023 om 13:12
Ik ben op zoek naar gegevens over zuster Xaveria, meisjesnaam Adriana Cornelia Severijnen. Zij werd op 18 maart 1875 geboren te Hoge en Lage Zwaluwe en overleed in Noord-Scharwoude op 20 juni 1927. Zij werkte waarschijnlijk als onderwijzeres op de R.K. Zusterschool te Wormer. Zij was de zus van mijn oma en in het kader van mijn stamboomonderzoek ben ik op zoek naar gegevens uit die periode.
Norah
zei op 17 april 2023 om 16:49
Adriana Cornelia Severijnen werd te Hooge en Lage Zwaluwe(Moerdijk) geboren op 17-03-1875.
Op 03-03-1911 vestigde zij zich in Zevenbergen, vervolgens op 02-06-1919 in Noord Scharwoude.
In de desbetreffende bevolkingsregisters zie ik haar niet als onderwijzeres vermeld staan, wel als geestelijk zuster.
Voor de periode in Noord-Holland >>> www.regionaalarchiefalkmaar.nl
Verder zoals gewoonlijk www.wiewaswie.nl en voor Noord-Brabant in dit geval www.regionaalarchieftilburg.nl
Mvg.
Hartelijk dank voor deze aanvullende info. Ik zoek verder op de genoemde sites
Norah
zei op 17 april 2023 om 20:05
Graag gedaan!
Alleen begrijp ik niet hoe je aan de school in Wormer komt. Voor die jaren was het een grote afstand om af te leggen van Wormer tot Noord Scharwoude. Verder las ik hiervoor dat het klooster van deze orde pas in 1936 in Wormer is gebouwd.
Ook altijd interessant om na te slaan is de site www.delpher.nl, en dan verder door naar -kranten-.
Mvg.
Norah
zei op 17 april 2023 om 20:22
En waar uw oudtante op het einde gewoond heeft, zie:
Ik zie net dat ik wat dom geweest ben;) Uw oudtante staat natuurlijk geregistreerd met haar geestelijke staat(zuster), en niet met een zeker beroep. Dus ze kan even goed les hebben kunnen geven.
Maar goed, ze heeft na Brabant(Zevenbergen en Lage Zwaluwe) nog acht jaar in Noord Scharwoude kunnen werken neem ik aan. Ze is niet oud geworden.
Mvg.
Jan Sibelt
zei op 22 januari 2024 om 15:57
Ook in Lemelerveld en in Dalfsen in Overijssel hebben de zusters van het Heilig Hart een klooster gesticht. Daar schrijf ik een artikel over. Weet iemand of / waar er een archief van de orde is?
groet, Jan
Thijs de Leeuw
bhiczei op 23 januari 2024 om 14:55
Beste Jan, mooi onderzoeksproject! Het archief van deze congregatie is te vinden in het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven. De inventaris van dat archief, van de zusters, kun je hier alvast online doorbladeren: https://proxy.archieven.nl/1212/950E381A5D9A4194B9DEE86B35A7A966
Maar zo zullen de medewerkers van het erfgoedcentrum nog wel meer tips hebben voor interessante archiefdelen. Voor inzage van stukken daaruit en verdere vragen kun je je richten tot:
Pastoor Johannes van Gennip schreef de regel voor haar nieuwe congregatie waarvan het moederhuis in Moerdijk stond. De zusters openden hier de ‘Industrieschool voor Jongejuffrouwen’ en in 1902 ook een meisjespensionaat, Sacré-Coeur. De congregatie heette officieel de Sorores Sanctissimi Cordis Jesu, kortweg ook wel Zusters van het H. Hart of Zusters van Moerdijk genoemd.
Omdat het moederhuis in 1944 volledig door brand verwoest was, verhuisde het - na een tien jaar durende 'tussenstop' in Rosmalen - in 1954 met internaat en scholen naar het nieuw gebouwde Koningshof in Veldhoven.
In Noord-Brabant waren er ooit kloosters in:
