De stichteres van de congregatie van de Soeurs de Notre Dame, Julie Billiart, werd geboren in 1751 te Cuvilly, een dorp in Picardië (F.). Ze zette zich tijdens de Franse Revolutie met een groep vrienden in voor de opvoeding en het onderwijs van meisjes. Nadat ze op wonderbaarlijke wijze genezen was van een langdurige verlamming, stichtte ze in 1804 een congregatie.
Haar congregatie groeide uit tot het Instituut van de Zusters van O.L. Vrouw, oorspronkelijk gevestigd in Amiens, later in Namen. De eerste geloften werden afgelegd op 15 oktober 1804 door Julie Billiart zelf en drie anderen. Moeder Julia werd ook de geestelijke stichteres van de Zusters van O.L. Vrouw van Amersfoort. Ze werd in 1969 heilig verklaard.
In 1850 kwamen vanuit die laatste congregatie enkele zusters naar Coesfeld (D.) om op verzoek van kapelaan Theodor Elting aldaar te helpen bij de stichting van een klooster, Sankt Annenthal. Twee onderwijzeressen, Hillegonde Wolbring en Lisette Kühling, hadden hier in 1849 een tehuis voor verwaarloosde kinderen geopend. Ze wilden al snel een ruimere aanpak dan incidentele hulpverlening. Ze verlangden ‘lichamelijke en geestelijke werken van barmhartigheid te verrichten’.
Daarvoor was een klooster nodig en de Zusters van O.L. Vrouw van Amersfoort bleken bereid om Gonda Wolbring en Lisette Kühling in Coesfeld voor te bereiden op het religieuze leven. De twee onderwijzeressen werden zo de eerste postulanten en kregen de kloosternamen Aloysia en Ignatia.
Sankt Annenthal herbergde weldra een weeshuis, een pensionaat, een kweekschool en een naaischool. Vanwege een verschil van inzicht met ‘Amersfoort’ over de toepassing van de regel besloten kapelaan Elting en zijn bisschop een eigen congregatie te vormen en zo werd de Congregatie van Zusters van O.L. Vrouw van Coesfeld in 1855 een feit.
Tijdens de Kulturkampf in Duitsland week de congregatie in 1877 naar Nederland en vestigde zich in Wessem (L.). Voor een ‘Duitse kweekschool’ werd in 1891 een huis gevonden in Tegelen. Dit huis kreeg vervolgens verschillende bestemmingen. In 1925 ontstond de Nederlandse provincie, toen hier het provincialaat en het Nederlandse moederhuis werden gevestigd. De officiële benaming van de congregatie was Sorores Nostrae Dominae, maar naar de vestigingsplaats worden de zusters ook wel Zusters van O.L. Vrouw van Tegelen genoemd.
Hoewel de voornaamste activiteiten van de congregatie op het gebied van onderwijs lagen (christelijke opvoeding van meisjes, onderwijs aan vooral kinderen uit behoeftige gezinnen en opleiding van leraren), deed men verder ook alle liefdewerk waar om gevraagd werd: ziekenverpleging, bejaardenzorg, sociaal en pastoraal werk, buitenschoolse catechese.
Buiten Noord-Brabant had de congregatie kloosters in heel Nederland, onder andere in Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Heerlen, Velp, Venlo, Wassenaar en Weert.
De Zusters van O.L. Vrouw vestigden zich in het midden van de negentiende eeuw al in de Verenigde Staten. Ze hadden verder kloosters in Brazilië, India, Indonesië, Nieuw-Guinea, Korea, Duitsland, Engeland en Italië.
Foto’s Julie Billiart (1751-1816), schilderij van c. 1830. Bron: Wikimedia. Zusters van O.L. Vrouw (Tegelen), c. 1965. Origineel: Oriëntatiecentrum voor Kerkelijke Roeping. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonrs. 2B2066 en 2B2068.
Bronnen Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010. Brabants Dagblad van 8 oktober 2007: “Laatste Zusters van Onze Lieve Vrouw uit Herpen naar moederhuis”.
deze zusters kende ik van het kindertehuis de lunenburg in herpen.
Thijs de Leeuw
bhiczei op 2 augustus 2022 om 10:51
Hallo Rob, dank voor het reageren. Ik neem aan dat je zelf een tijd bij deze zusters in het kinderhuis hebt gewoond? In welke jaren was dit?
Els Backer
zei op 6 september 2022 om 03:07
Ook ik kende deze zusters van het kindertehuis in Amsterdam op de kalfjeslaan .
rob van lier
zei op 6 september 2022 om 18:30
Thijs, ik heb 14 jaar op de lunenburg gezeten van 1970 tot 1984.
Thijs de Leeuw
bhiczei op 7 september 2022 om 15:54
@Rob: dat is een behoorlijk aantal jaren. Hoe heb je deze tijd bij de zusters ervaren? Vertel nog eens verder als je wilt. Ik lees trouwens net je reacties op deze pagina over de Lunenburg: https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/huis-van-de-h-henricus-in-herpen Ook bedankt voor het reageren op die pagina.
@Els: bedankt voor het reageren. Was er veel contact met deze zusters of was het wel echt een gesloten instelling? Heb je zelf trouwens nog in dit kindertehuis gezeten?
Hennie Snelders
zei op 12 november 2023 om 18:24
Mijn broer zat ook jarenlang op de Lunenburg.
Ik vermoed van 1965 tot 1977...........
Als ik me goed herrinner was er eerst een groot gebouw en daarna kleinere huisjes......
rob van lier
zei op 12 november 2023 om 18:36
Hennie Snelders, ik heb 14 jaar op de lunenburg gezeten van 1970 tot 1984 en heb in twee groepen gezeten.
11 en een half jaar in de groep vinken en twee en een half jaar op huize harriette.
Els
zei op 26 november 2023 om 16:51
Ik zat er samen met mijn zus van 1959 tot 1963, wij waren wel buitenbeentjes doordat we op een bijzondere school zaten en niet op de school waar alle kinderen op school zaten. Destijds moest men op zaterdag ochtend ook naar school, dan waren wij vrij en moesten in de keuken helpen aardappelen pitten, en schoenen poetsen. Bij het kindertehuis zat ook een groot bejaardenhuis. Die hadden tv. Waar kinderen op kinderuurtjes mochten kijken. Het systeem was vrij gesloten. Men had een voorkeur voor de zusters. jongens en meisjes werden apart gehouden, ook grote en kleine kinderen. De non sliep apart op onze slaapzaal, daar sliepen ca. 12 tot 16 meisjes. Op de jongens afdeling mocht men niet komen. Zelfs met buiten spelen werd dit apart gedaan. Broers en zusjes konden elkaar alleen zien als men op school zat, ofnin de kapel waar op zondag 7 uur de dienst werd gehouden. In mijn laatste jaar veranderde er veel. Dan werd het gemengd en konden broers en zusjes in een groep zitten, afhankelijk van de leeftijd. Ook de slaapzalen werd meer privat in gericht met schermen zodat ieder zijn eigen plekje had. In de week moest men 3 x naar de kerk , zaterdagavond was er de lof dienst aanvan 19 uur en zo ook op zondag om 17 uur. Afhankelijk welke non in de groep zat was het regime erg strak.
rob van lier
zei op 27 november 2023 om 13:13
els, ik heb 14 jaar op de lunenburg in herpen gezeten en waar heb jij gewoond.
Haar congregatie groeide uit tot het Instituut van de Zusters van O.L. Vrouw, oorspronkelijk gevestigd in Amiens, later in Namen. De eerste geloften werden afgelegd op 15 oktober 1804 door Julie Billiart zelf en drie anderen. Moeder Julia werd ook de geestelijke stichteres van de Zusters van O.L. Vrouw van Amersfoort. Ze werd in 1969 heilig verklaard.
Sankt Annenthal herbergde weldra een weeshuis, een pensionaat, een kweekschool en een naaischool. Vanwege een verschil van inzicht met ‘Amersfoort’ over de toepassing van de regel besloten kapelaan Elting en zijn bisschop een eigen congregatie te vormen en zo werd de Congregatie van Zusters van O.L. Vrouw van Coesfeld in 1855 een feit.
Hoewel de voornaamste activiteiten van de congregatie op het gebied van onderwijs lagen (christelijke opvoeding van meisjes, onderwijs aan vooral kinderen uit behoeftige gezinnen en opleiding van leraren), deed men verder ook alle liefdewerk waar om gevraagd werd: ziekenverpleging, bejaardenzorg, sociaal en pastoraal werk, buitenschoolse catechese.
