Al bijna vier eeuwen ligt in Ginneken een brug over de Mark, de Duivelsbrug. Voor Ginneken is het de oudste en belangrijkste rivierovergang. De huidige brug dateert uit 1951 en verving een brug met ijzeren leggers en leuningen uit 1884. Daarvoor was hij van hout.
De situatie rond 1875
De naam Duivelsbrug is lang niet zo oud als de brug zelf: hij wordt voor het eerst genoteerd halverwege de achttiende eeuw.
Dat Ginneken vanaf de middeleeuwen geen brug over de Mark had, is niet zo vreemd. Er lag alleen in Breda een brug over de rivier, waarop tol geheven werd. Het oost-west verkeer moest dus tot in de 17e eeuw gebruik maken van de stadsbruggen, ofwel van de voorde bij Ginneken, een doorwaadbare plaats geschikt voor karren e.d. (behalve bij hoge waterstanden, natuurlijk). Die voorde lag juist ten noorden van de huidige Duivelsbrug. Voor (kerk)voetgangers lag er een vonder.
Na de vervanging door een ijzeren brug, 1885. Rechts de herberg
Toen Prins Philips Willem van Oranje in 1614 eigenaar werd van kasteel Bouvigne kwam de situatie geheel anders te liggen. De Prins kon wel een brug gebruiken, en gaf opdracht die te bouwen. Dat gaf natuurlijk wel enig gesteggel met de stad Breda vanwege de tolgelden.
Tijdens de krijgshandelingen van de 80-jarige oorlog na afloop van het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd de brug een aantal keren beschadigd of onklaar gemaakt. Daardoor nam het doorgaand verkeer af.
De Duivelsbrug met daarachter de uitspanning
Oorlogsschade 1944
Paardentram op de Duivelsbrug, 1918
In 1683 werd er een steenweg aangelegd van Breda naar Ginneken met een zijweg naar de brug, waardoor het verkeer weer toenam. Zo’n houten brug ging meestal rond de veertig jaar mee. Daarna moesten er ingrijpende reparaties of vervangingen uitgevoerd worden. Dat soort acties zijn gedocumenteerd voor de jaren 1681, 1717, 1762, 1792, 1839 en 1884. In dit laatste jaar kreeg de brug stenen landhoofden, ijzeren leggers en eveneens ijzeren brugleuningen.
Rond 1900 werd de brug voorzien van rails voor de paardentram Mastbosch-Breda v.v. De brug lag in die tijd nog in de Brugstraat, die naar het dorpsplein leidde. In 1904 werd de straatnaam gewijzigd in Boschlaan en na de annexatie van Ginneken door Breda, in 1942, werd de naam veranderd in Duivelsbruglaan.
Hotel Duivelsbrug, 1910
Bij de brug vestigde zich herberg De Duivelsbrug, later Hotel Duivelsbrug geheten. Weer later stond dit etablissement achtereenvolgens bekend als Bad Wörishofen en Bad Ginneken. Op 13 oktober 1944 is het pand verwoest, waarbij ook de brug schade opliep. De opmars van geallieerde troepen liep enkele uren vertraging op, omdat de brug eerst moest worden gerepareerd. Direct na de bevrijding werd een houten noodbrug aangelegd en zeven jaar later werd de huidige brug gebouwd.
Illustraties
De foto's zijn afkomstig uit de collectie van het Stadsarchief Breda
