Tijdens de winter van 1534-1535 vroor het hard genoeg in Noordoost Brabant om op weteringen en sloten te kunnen schaatsen. De 16-jarige Loy Goessens uit Maren wilde dat ook wel, maar hij had geen schaatsen. Maar voor een slim iemand met twee rechterhanden was daar wel een mouw aan te passen...
Vanwege de vorst stond het scheprad van de watermolen in Gewande stil. De houten schoepen daarvan waren vastgezet met grote ijzeren nagels. Die waren uitermate geschikt om er schaatsen van te maken en voor Loy bleek dat een koud kunstje!
Op een donkere avond sloop hij met twee 12-jarige kornuiten uit de buurt naar de molen. Loy had een zware ploeghamer bij zich. Daarmee sloeg hij enkele schoepen van het rad los. De nagels vielen eruit, maar doordat ze op het ijs terechtkwamen, raakten de jongens ze niet kwijt. Met hun buit aan ijzerwerk toog het drietal huiswaarts.
De volgende dag maakte Loy primitieve schaatsen van de nagels en vervolgens konden de drie jongens de blits maken op het ijs. Maar de lol was van korte duur...
Loy had de ijzers nog maar enkele uren onder, toen de molenaar ontdekte dat er enkele schoepen van zijn rad ontbraken. Diezelfde dag nog lekte uit wie de schuldige was. De arme Loy werd opgepakt door gerechtsdienaars uit ’s-Hertogenbosch, die hem opsloten in de Gevangenpoort in de stad.
Zijn misdrijf was ernstig: hij had moedwillig schade toegebracht aan een molen die onder de bescherming stond van de keizer. Gelukkig werd al snel duidelijk dat Loy zich daarvan niet bewust was geweest, toen hij de schoepen sloopte. Hij wilde alleen maar schaatsen maken.
De Bossche schepenen hadden compassie met de Marenaar, met name vanwege zijn leeftijd. Hij kwam er “goed” vanaf met een boete van 50 carolusguldens. Dat was veel geld, maar hij hoefde in elk geval niet de gevangenis in. Loy’s handlangers, de twee 12-jarige jongens, kregen ieder een boete van zes carolusguldens opgelegd.
Er hebben meer molens gestaan in Gewande. In de krant (PNHC) van Dinsdag 29 Augustus 1905 stond onderstaand bericht:
Gewande 28 Aug.
Hedennacht een uur brandde alhier de standaardmolen van den heer J. Toelen tot den grond af. Toen de vier wieken met donderend gewelde op den grond neersmakten, stonden de runderen in den omtrek luidkeels te loeien.
De brandweer kon niets verrichten, eensdeels omdat er geen voldoende hoeveelheid water te krijgen was, en anderdeels omdat de vlammen reeds te ver om zich hadden heen gegrepen. Lage assurantie (f. 2.500,00) dekt eenigermate de schade.
Annemarie van Geloven
bhiczei op 3 maart 2015 om 14:54
Dank je wel, Mechtilde, voor je reactie! Deze brand heeft zelfs ook het Godsdienstig en Staatkundig dagblad De Tijd gehaald. Zie: http://www.delpher.nl/nl/kranten
Vanwege de vorst stond het scheprad van de watermolen in Gewande stil. De houten schoepen daarvan waren vastgezet met grote ijzeren nagels. Die waren uitermate geschikt om er schaatsen van te maken en voor Loy bleek dat een koud kunstje!
Op een donkere avond sloop hij met twee 12-jarige kornuiten uit de buurt naar de molen. Loy had een zware ploeghamer bij zich. Daarmee sloeg hij enkele schoepen van het rad los. De nagels vielen eruit, maar doordat ze op het ijs terechtkwamen, raakten de jongens ze niet kwijt. Met hun buit aan ijzerwerk toog het drietal huiswaarts.
Loy had de ijzers nog maar enkele uren onder, toen de molenaar ontdekte dat er enkele schoepen van zijn rad ontbraken. Diezelfde dag nog lekte uit wie de schuldige was. De arme Loy werd opgepakt door gerechtsdienaars uit ’s-Hertogenbosch, die hem opsloten in de Gevangenpoort in de stad.
De Bossche schepenen hadden compassie met de Marenaar, met name vanwege zijn leeftijd. Hij kwam er “goed” vanaf met een boete van 50 carolusguldens. Dat was veel geld, maar hij hoefde in elk geval niet de gevangenis in. Loy’s handlangers, de twee 12-jarige jongens, kregen ieder een boete van zes carolusguldens opgelegd.
