In 1778 krijgt Johannes van den Boom toestemming om in Sint-Oedenrode een ‘coopbierbrouwerije’ op te richten. Een handelsbrouwerij dus, waar bier wordt gebrouwen voor de verkoop. Ter voorkoming van brand moest hij de brouwerij van een pannendak en een gemetselde schoorsteen voorzien.
Verder diende hij zich te gedragen volgens de “ordonnantiën op de brouwerijen ten platten landen” van 16 april 1716. De brouwerij werd gebouwd aan de overkant van het slotje Emmaus.
Verzoek van Johannes van den Boom om een brouwerij op te mogen zetten, 1778
Johannes was gehuwd geweest met Anna van de Vorst met wie hij samen eigenaar was van een goed op Vressel, genaamd Kremersgat. Voordat hij voor de tweede keer in het huwelijk trad met Elisabeth Doers, liet hij in 1789 een inventaris van zijn goederen opmaken. In die negen pagina’s omvattende inventaris staat een opsomming van zijn bezittingen waaronder een huis, hof, erf en brouwerij, beide gelegen in de Oude Vrijheid. Verder bezat hij nog een huis, hof en erf, genaamd het Kreemersgat, onder Nijnsel en Vressel. Dan waren er verschillende percelen onder Bos en Varrenhout, Nijnsel en Vressel, Eerde en Everse.
Het Kreemersgat in de inventarislijst van 1789
Aan roerende goederen somt de inventaris op: 2 veren bedden, 14 paar slaaplakens, 8 linnen geruite slopen, 24 servetten, 12 tafellakens, 4 tafels, 13 stoelen, 1 lessenaar met lade, 3 houten winkeldozen, 5 koperen koffieketels, 1 horlogie met een halve kast, 1 kuipersgereedschap, 23 ijzeren banden etc. etc. De kleding van zijn overleden vrouw waren naar zijn dochter Helena uit zijn eerste huwelijk gegaan.
Deze Helena was gehuwd met Petrus van Hombergh, met wie ze vier kinderen kreeg: Frederik, gehuwd met Jacoba van den Boomen; Jan (later burgemeester van Sint-Oedenrode), gehuwd met Maria Brox; Godefriedus, gehuwd met Helena de Veth; en Hendrina, gehuwd met Henricus van Gils.
Na het overlijden van Petrus gaan vier kinderen in 1808 een erfdeling aan en zoon Frederik krijgt bij deze verdeling de brouwerij, het woonhuis, de stal, het hof en het erf, aan een zijde grenzend aan de kerkpad, en aan de andere zijde aan een straatje met nog een huis bestaande uit vier woningen.
Op de kaarten van het kadaster uit 1832 kunnen we deze eigendommen vinden. Het zijn de percelen G 176 t/m G 180. Perceel G 179 is de brouwerij.
Situatie in 1832, 1907 en 1958
In 1845 komt de bierbrouwerij in handen van Hendrikus van den Broek, gehuwd met Maria van de Wielen. Het geheel bestond uit een gebouw, de bier- en azijnbrouwerij met brouwketel, kuipen, koelbakken, pompen, goten, koperen ketels en verder gereedschappen met een daarachter staande moutkamer en kelder, keukentje, stal en tonnenkelder.
Foto gemaakt voor 1921. Staande: Johanna van de Broek, Johan van de Broek, juffrouw Wijffels, Cornelis van de Broek, Mevrouw Van de Heuvel, Hein van de Broek, Maria van de Broek, onbekend, Laura Drissen, Hubert Raupp. Zittend: Victorine Raupp, tante Anneke van de Broek, Annette Drissen Raupp.
Cornelis van den Broek huwde in 1882 met Adriana Raupp, dochter van Josephus Raupp en Maria Prinzen. Hun zoon Hendrikus (Hein) bleef vrijgezel en volgde zijn vader op als bierbrouwer totdat de zaken slecht gingen. Hij overleed tijdens de oorlog in 1943. We vinden hem in het Handelsregister terug onder de handelsnaam "De Valk".
Inkwartiering bij de familie Van de Broek aan de Emmausstraat. Links Hein en Maria van de Broek met de neefjes Cor en Heintje, de zes militairen met twee paarden en Anna van Lieshout (dienstbode), 1939/1940.
Bronnen: BHIC, woning Emmausstraat 11 (gebouwd in 1916): zie fotonummer PNB001061228. BHIC, Sint-Oedenrode, Gemeentebestuur toegang 7634. BHIC, Notariële akten toegang 7637. BHIC, Dorpsbestuur toegang 7633. BHIC, Gemeentelijk Kadaster Sint-Oedenrode 1832-1971. Adriaan Brock (1775-1834), Beschrijving der Vrijheid Sint-Oedenrode deel II p. 89.
Een mooi verhaal, Willie, met gedegen bronnen en mooie foto's. Hoe kwam je er eigenlijk op om de geschiedenis van deze coopbrouwerij in kaart te brengen?
Ard van der Wijst
zei op 11 februari 2019 om 17:40
Een deel van de inventaris van de brouwerij is nog terug te zien in het Openluchtmuseum in Arnhem.
Marilou Nillesen
bhiczei op 12 februari 2019 om 09:06
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 12 februari 2019 om 13:07
Dank Ard, dit is een mooie aanvulling.
Laurien Jansen
zei op 2 oktober 2019 om 13:26
Wat geweldig om te lezen, zeker nu ik onlangs heb ontdekt dat ik vanuit mijn moeders kant, afstam van deze tak van de Van Homberghs en dus ook van Johannes van den Boom. De dochter van Fredrik van Hombergh; Antonia Elisabeth van Hombergh was mijn over-overgrootmoeder.
