In eerste instantie werden zij nog opgevangen door lokale vluchtelingencomité's en ondergebracht bij particulieren, maar al snel werd het aantal vluchtelingen te groot en ook wilde de overheid onrust en bijvoorbeeld relletjes voorkomen. Vanaf 1915 werden daarom steeds meer Belgen centraal opgevangen in 'kampen', officieel 'vluchtoorden' genoemd. Want het woord 'kamp' klinkt zo naar.
 |
| Harmonie Peter Benoit van Vluchtoord Uden in 1917 (BHIC, nr. 1219-008913) |
Ook in Uden kwam zo'n vluchtoord, waar maximaal 10.000 mensen konden wonen. Het maximaal aantal daadwerkelijke bewoners op enig moment bedroeg trouwens minder, zo'n 7.000. Half februari 1915 kwamen de eerste bewoners aan.
Dit 'Belgische dorp in Nederland' was bijna een echt dorp, met woonbarakken, een kerk, ziekenzaal, winkel, kledingsdienst, onderwijs, een postkantoor en werkplaatsen. En er was ook een eigen betaalmiddel, gebaseerd op punten. En flink wat van die punten worden nog altijd bewaard op het BHIC, in het archief van het vluchtoord.
De punten zijn van stevig karton en meestal vierkant. Er zijn 11 verschillende punten, met waarden tussen 1/4 punt en 100 punten. Een punt was 2 Nederlandse centen waard, dus met 100 punten had je 2 gulden in handen. Handig, zo'n puntensysteem, want de vluchtelingen mochten niet gaan werken in een Nederlandse fabriek, dus konden ook geen guldens verdienen om in hun levensonderhoud te voorzien. En met de in het vluchtoord verdiende punten konden ze gewoon terecht in de eigen winkels van het 'kamp'.
Dat er heel wat werd verdiend en weer uitgegeven, dat blijkt wel uit de boekhouding die bewaard is gebleven. Zo leren we dat ene Marie Krijnen in de week van 4 t/m 10 maart 1916 in totaal 53 punten verdiende met aardappels schillen. 8 Punten per dag, behalve op zondag, dan 5 punten. Uit heel andere stukken halen we wat ze daar voor kon kopen, zoals uit de lijst van verkochte goederen uit het kledinggmagazijn. Voor een paar klompen moesten Marie en haar mede-bewoners toch al snel 30 punten inleveren. Uit de maandoverzichten van de 'puntenwinkel' blijkt dat er sowieso veel punten werden uitgegeven aan schoeisel. Maar natuurlijk het meest aan levensmiddelen. Alhoewel rookbenodigdheden ook bijzonder in trek waren...
Je zou denken een prima puntensysteem, maar er werd (natuurlijk!) ook misbruik van gemaakt. Zo werden soms op grote schaal punten goedkoop opgekocht, vervolgens werden daar in de winkel producten voor ingekocht, die daarna buiten het vluchtoord met winst weer werden doorverkocht. Of wat te denken van valsemunterij (of moeten we zeggen valsepunterij?) Herken jij tussen de punten hieronder de twee valse punten?
Meer lezen over de punten van Vluchtoord Uden? Ga dan naar de website van Louis Brounts, die in een boekje over allerlei aspecten van het kampleven schreef. Meer informatie over het vluchtoord vind je natuurlijk op de website van het BHIC. Of bekijk de inventaris van het vluchtoordarchief.
