28 partijen stonden er in 2017 op het stembiljet. Een ruime keuze vergeleken bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 1888. Nederland kent dan een districtenstelsel. Er mogen 3.365 mannen in het Kiesdistrict Veghel naar de stembus.
Tot het district behoren naast de huidige gemeenten Meierijstad, Uden en Boekel ook de plaatsen Heeswijk-Dinther, Sint-Michielsgestel, Son, Lieshout, Zeeland, Gemert en Beek en Donk. Het kiesrecht is voorbehouden aan volwassen mannen die bepaalde 'kentekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand' bezitten.
Alleenrecht
Het electoraat in het kiesdistrict Veghel – voor 98,7% katholiek- kan stemmen op de geboren Amsterdammer Bernardus van Vlijmen of de Veghelse burgemeester jonkheer Victor de Kuyper. Eén van hen zal namens het kiesdistrict plaatsnemen op het pluche van de Tweede Kamer. Dat blijkt met 64% van de stemmen Bernardus van Vlijmen te zijn. Men lijkt tevreden over zijn afvaardiging. Ook drie jaar later wint Van Vlijmen het weer van De Kuyper. In 1894 heeft Van Vlijmen nog een concurrent in Jonkheer Josephus de la Court, maar daarna zal hij meer dan een decennialang het alleenrecht hebben op de ‘kieslijst’. Hij wordt acht keer ‘herkozen’ zonder stemming.
Wat voelen de katholieke Oost-Brabantse stemmers voor Van Vlijmen? De oud-officier in het Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger heeft een voorliefde voor militaire zaken en Nederlands-Indië. Niet bepaald ‘Brabantse’ onderwerpen, maar Van Vlijmen is conservatief katholiek. Dat wordt gewaardeerd door de katholieke elite die te hoop loopt tegen meer invloed bij de “laagste, minst ontwikkelde en minstvermogende klasse”. In 1891 verliest ‘rechts’ met het liberale kabinet Van Tienhoven haar meerderheid. Van Vlijmen hekelt de ontwerp-kieswet die de vooruitstrevend minister Tak van Poortvliet voorstelt.
Stemmen als je kunt lezen
Alle volwassen mannen die kunnen lezen, schrijven en een vaste woning hebben, moeten kunnen stemmen. Van Vlijmen vindt het een steun in de rug van het socialisme en een bijdrage aan “diefstal en roof van eigendommen”. In 1917, tijdens Van Vlijmens laatste regeerperiode, zal het er heel anders voorstaan. Het kabinet Cort van der Linden voert het algemeen mannenkiesrecht in en verruilt het districtenstelsel voor de huidige evenredige vertegenwoordiging. Zo valt er tenminste echt iets te kiezen.
Dit verhaal verscheen eerder in Brabants Dagblad
