skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Marte Stoffers
Marte Stoffers Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Marte Stoffers
Marte Stoffers Bhic

De molen op d'n berg aan de Kerkstraat

De geschiedenis van deze molen op de Elzen, gebouwd in opdracht van de Heer van Ravenstein, gaat terug tot in het midden van de zestiende eeuw. Het oudste jaartal dat in de molen te vinden is, is 1700, met daarachter de naam van de toenmalige eigenaar.

Die eigenaar, Peter Klefas, kraste in 1785 zijn naam in een van de balken samen met het molenaarsteken, de zogenaamde “viertaktsrijn”. Volgens de laatste eigenaar, de heer Verbeek, was deze Peter Klefas van Duitse afkomst. Maar volgens onderzoekster Jeanne (zie reactie hieronder) kwam Klefas uit Nederweert.

In 1830 ging de molen in eigendom over op de familie Van Boerdonk, die in 1867 nog een tweede molen bouwde in Boekel op de Gemertseweg, de latere molen Van de Bosch. Deze molen werd in 1845 verplaatst naar de huidige molenberg aan de kerkstraat.

Naast deze twee molens was er in die tijd ook nog een watermolen in Erp, waardoor de boeren in de gelegenheid waren om hun koren in Erp te laten malen, ook als er geen wind was (er bestond een zeer streng ‘windrecht’ voor molenaars).

In 1868 kwam de standerdmolen in handen van de molenaar N.P. Coppens, die zijn woning precies tussen de molen en de kerk had (waar later de dames Van Kessel kwamen te wonen). Zoon Willem Coppens verkocht de molen in 1919 aan Willem Verbeek.

Gedurende zijn bestaan heeft de molen vele aanvallen van de natuur, maar ook van oorlogsgeweld moeten doorstaan. In 1901 rukte een windhoos de kap van de molen, waardoor een ingrijpende restauratie noodzakelijk werd. Tijdens een beschieting in de oorlogsdagen van september 1944 liep de molen wederom schade op. De as moest worden verwijderd en twee buitenwieken moesten van een nieuw hekwerk worden voorzien.

Hoe het herstellen van de oorlogsschade in zijn werk ging toont de foto hiernaast. "We zien hier hoe de nieuwe gietijzeren as, die de houten hier gaat vervangen, naar binnen gaat. De as-kop is hier al overgezet. Het gewicht is ongeveer 1800 kg. gietijzer. Er waren geen kranen. De roeden (=wieken) zijn overeind gezet als hijswerktuigen. Om de roeden uit de as-kop te laten zakken moeten alle uitstekende delen, zoals het hekwerk, verwijderd worden," aldus molenaar Frank de Jong.

Deze standerdmolen blijkt een van de 46 nog bestaande molens van dit oudste type molen van West-Europa in Nederland te zijn. Het gehele molenhuis met wiekenkruis is draaibaar op en om een standerd en spil (dit is een oude eiken balk van ongeveer 8 meter hoog en 80 cm. doorsnee) en kan aldus op de wind afgesteld worden.

Tegenover het voordeel van kosteloze drijfkracht constateerde Molenaar Verbeek het grote nadeel van het aangewezen zijn op de wind. Het ontbreken hiervan als de behoefte voor bemaling groot is, gaf aanleiding tot de bouw van een elektrisch gemaal, waardoor de molen uiteraard voor Molenaar Verbeek van minder waarde was geworden.

Toen de eigenaar begon met sloopwerkzaamheden aan de molen, ging er een algemeen protest op van de zijde van de Kerkstraatbewoners. Het gemeentebestuur kocht toen de molen bij raadsbesluit van 11 maart 1959 aan en met deze koop werd een kostbaar stuk dorpsgezicht van Boekel behouden. Want deze molen is zo karakteristiek voor het vertrouwde straatbeeld in de dorpskern van Boekel, dat de verdwijning hiervan het gehele dorpsbeeld zou schaden.

Geheel de bevolking van Boekel had waardering voor dit loffelijk streven van de gemeenteraad om de molen als versiering van de Boekelse dorpskern te behouden. Dat de molen inderdaad zeer oud is, kan tevens nog worden afgeleid uit de muurtjes waarop de molen steunt, de zogenaamde teerlingen. Hiervan zijn er vier: twee hogere en twee lagere. Die zijn gemaakt van zogenaamde zonnebakstenen. Op iedere teerlingen liggen twee of drie eiken balken, die zonneblokken worden genoemd.

[De tekst is op verzoek van de auteur aangepast op 17 en 19 mei 2016 en op 16 november 2017. Redactie]

 Klik voor een vergroting  Klik voor een vergroting
 Klik voor een vergroting

  

Reacties (22)

Frank zei op 21 januari 2016 om 13:28
Leuk om op deze plaats iets over de geschiedenis te lezen van een Brabantse molen. Overigens zijn de teksten op en bij de foto's niet helemaal correct. Ik zou graag contact hebben met Gerard de Bie om met hem de technische kant te laten zien en benoemen.
Angeline Aben zei op 21 januari 2016 om 15:33
dag Gerard,
Leuk verhaal. In St. Anthonis stond ooit een windmolen die door Reinerus/Renier en later diens zoon Franciscus Cleophas werd bestierd. Ik vraag me af of de Klefas in uw verhaal tot dezelfde familie behoort. Een van de leden van onze Heemkundekring Sint Tunnis in Oelbroeck heeft alles - voor zover mogelijk - uitgezocht over de Sintunnisse molen en de molenaars die er werkten.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 25 januari 2016 om 21:20
Dag Frank, we gaan proberen achter de schermen contact te leggen. Dus dat komt vast goed!

En Angeline, nu zijn we ook benieuwd... Kan de heemkundekring daar misschien meer over vertellen?
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 26 januari 2016 om 13:51
Hint : Frank de Jong heeft een link naar een behoorlijk uitgebreide en accurate site voor de vrijwillige molenaar gevonden en onder het verhaal "Boekelse molen" geplaatst. Bedankt Frank.
Voor het gemak zal ik hem hier erbij plaatsen.
http://molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=502
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 27 januari 2016 om 10:17
@Gerard: Die link past inderdaad ook heel goed bij dit verhaal. Bedankt!
Angeline Aben zei op 27 januari 2016 om 12:43
Met de onderzoeker en schrijver van het verhaal over de Sintunnisse molen is contact geweest. Er komt een vervolg: ofwel van hem ofwel van mij. Nog even geduld dus.
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 27 januari 2016 om 13:09
Aanvulling op detail in het verhaal :
Boekel, Woensdag, 17 April 1901. Zuid Willemsvaart
Maandagmorgen omstreeks 9 uur werden de inwoners plotseling opgeschrikt, door een geweldig gekraak en gerommel, even alsof er zich een zware donderslag boven onze gemeente ontlastte. Allen liepen naar buiten, om te zien wat er gaande was. En jawel, daar ligt de standaardmolen van de Wed. N. Coppens als het ware geheel in puin. In eenige seconden tijds heeft een soort orkaan, het gehele stel omver gehaald. De vierkante kast rust nog op den trap.
Het gezicht van verre beschouwd, doet denken aan een ingestorte watertoren. Wat de wind in een oogenblik voor eene verwoesting kan veroorzaken, is niet te begrijpen. Alles, de zwaarste stukken, liggen tot splinters verbrijzeld en op aanzienlijken afstand vindt men nog zware stukken hout neergewaaid. Een allerzeldzaamst geval noemen wij het, dat geene menschenlevens te betreuren zijn. De molenaar en zijn knecht bevonden zich tijdens het ongeval op den molen en kwamen met den schrik vrij. De schade is aanzienlijk en niet door ons te schatten. Vele nieuwsgierigen komen van verre om deze puinhoop te zien.
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 27 januari 2016 om 13:24
In een andere krant van de zefde dag over het zelfde voorval :
Boekel, Woensdag, 17 April 1901 Nieuws van de Week
Heden morgen circa negen ure werden de bewoners der Kerkstraat door een hevig gekraak opgeschrikt en naar buiten gelokt en welk een droevig schouw¬spel stond toen voor ieders oog! Tengevolge van een windhoos waren van de windgraanmolen (standerd) van de Wed. N. Coppens alhier, de vier roeden, het gangwerk enz. alles weg en totaal in stukken geslagen. De verwoesting is groot, bijna de gansche molen is ingedrukt en beschadigd, ver in den omtrek vlogen stukken hout enz. weg. De schade is aanzienlijk, men schat die op meer dan f. 2000.
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 27 januari 2016 om 13:31
En precies een half jaar later :
Boekel, Woensdag, 31 Juli 1901 Zuid Willemsvaart
De windgraanmolen van de Wed. N. Coppens alhier, die in het voorjaar door een orkaan bijna geheel verbrijzeld werd, zooals toen is vermeld, is thans wederom geheel opgebouwd en siert wederom het einde van onze breede Kerkstraat en geeft de boeren van het nieuwe koren goed meel en de molenaar zijn loon.
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 27 januari 2016 om 14:00
Nou Angeline en Gerard, volgens mij zijn de aanvullingen al begonnen :)
Jeanne zei op 12 november 2017 om 15:09
Ik heb me wat verdiept in Petrus Klefas. Op 06-06-1786 vond in Boekel het huwelijk plaats van Petrus (Peter) Clephas en Wendelina van der Wijst. De bruidegom was geboren in Nederweert en de bruid in Boekel. Petrus Clephas groeide op in het Limburgse Nunhem, waar zijn ouders, Henricus Clephas en Maria Josepha Janssens, molenaars waren. Deze Petrus Clephas zou de molenaar van de Boekelse molen kunnen zijn. Hun eerste kind Maria Lisbet, werd 31-03- 1789 in Boekel geboren, maar bij de geboorte van het tweede kind, Hendricus Franciscus, op 28-06-1791, woonde het gezin in Westerhoven. Daarna werd er nog een aantal keren verhuisd. De familie kwam uiteindelijk in Leende terecht, waar Petrus molenaar was.
In de stamboom Cleophas, www.genealogieonline.nl/stamboom-cleophas, heb ik gezocht naar een verwantschap tussen de molenaars Reinier en Franciscus Cleophas en Petrus. Er is inderdaad een verre verwantschap. Hun voorouders Wilhelmus Cleophas en Gerarda Gulen Gielen trouwden aan het eind van de 16e eeuw in Nederweert. Uit dit huwelijk zijn twee zonen bekend: Theodorus en Petrus. Reinier en Franciscus stammen af van Theodorus en Petrus stamt af van Petrus.
Annemarie van Geloven
Annemarie van Geloven bhic zei op 12 november 2017 om 22:30
Heel hartelijk dank voor deze focus op de persoon van Petrus Klefas!
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 12 november 2017 om 23:08
In Boekel is men inmiddels van plan / bezig over deze molen iets in boekvorm te gaan samenstellen / uit te geven. 'Vol Verwachting klopt ons hart' om maar even in de tijdsgeest te blijven.
Ria zei op 17 november 2017 om 20:28
Hallo Gerard,
Buurtschap D'n Elzen bestaat 40 jaar en ben op zoek naar de geschiedenis van onze buurt en ben zo op dit artikel gekomen.
Begrijp ik goed dat de Boekelse molen ooit op de Elzen in Boekel heeft gestaan? Als dat zo is weet je dan ook waar op de Elzen hij stond en of de families van Boerdonk en Coppens dezelfde families als die er nu nog wonen?
Veel vragen maar ik begin nog maar net met zoeken dus alle informatie is nog welkom.
mvg Ria
Frank de Jong zei op 17 november 2017 om 21:34
Beste Ria, ik ben handig op de pc en op de molens. Ik zocht eerst op de huidige molen om nummers te zien en eventuele andere gegevens. Daarna naar de database van verdwenen molens en gezocht op plaats Elzen. Meederemolens, maar de standerdmolen in Boekel is raak. Nummer 502! Bij de gegevens vindt je de locatie met coordinaten en de optie op google maps te kijken. Hieronder de URLS van mijn zoektocht. Mocht ik meer vinden dan laat ik dat weten


Huidige plaats

https://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=502


Database nr 502

Inventaris nr NB010

Ter Brugge nr 01938



Verdwenen molen in Elzen


http://www.molendatabase.org/molendb.php#

Zoeken op elzen

In de lijst zoeken op srta nderdmolen in Boekel en openen.


Kijk of databasenr 502 is. Zo ja, dan is deze verdwenen molen de huidige molen in Boekel.


Bij locatie klik op kaart. 



Met melige groet, Frank de Jong


Verzonden vanaf Samsung-tablet.
Jeanne zei op 18 november 2017 om 11:05
Is de inscriptie van Peter Klefas verdwenen? Is er nog een afbeelding van?
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 18 november 2017 om 12:34
Heb er gisteren nog een foto van langs zien komen in de zeer uitgebreide foto/beeldbank van 'Heemkundekring Boekel', zoals ze zich op facebook noemen
Jeanne zei op 18 november 2017 om 12:45
Dank je wel, Gerard. Ik zit helaas niet op facebook.
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 18 november 2017 om 12:56
Voor alle duidelijkheid : Deze foto('s) staan (voor-als-nog) niet op facebook. Zijn alleen ter inzage op de PC van de Heemkamer :
Openingstijden :
De heemkundekring is gevestigd in de voormalige Sint Janschool aan het Sint Janplein 22, Boekel.
Het telefoonnummer aldaar is: 06-22410417
Openingstijden Heemkamer:
dinsdag van 09.00 tot 12.00 uur.
vrijdag van 19.00 tot 21.30 u
Mail adres: heemkundeboekel@hotmail.com
Jeanne zei op 18 november 2017 om 13:03
Dank je wel voor de informatie, Gerard.
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 18 november 2017 om 13:53
Misschien ten overvloede : De foto van 'De molen bij nacht en sneeuw' is gemaakt in januari 1999. Dus nog juist in de 20ste eeuw. Met een Minolta 7000i camera.
Gerard H.A.A. de Bie
Gerard H.A.A. de Bie zei op 28 december 2017 om 22:55
Ook op 18 november mailde Martha van Eerdt : " Ik heb de stamboom van Wendelina van der Wijst uit de Boekel, de vrouw van Petrus Klefas, mocht daar belangstelling voor bestaan".

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen