“Gij schelm, gij dief en gij moordenaar”

Jan Aarts van Asten is een bekende van de politie. Hij is al eens betrokken geweest bij twee ongevallen, waarvoor hem kwijtschelding van straf is gegeven. In november 1566 belandt hij te Nistelrode in de herberg van Willem Aertssen. Daar vertelt iemand hem dat een zekere Mathijs Jan Vredericx ook in Nistelrode is. Hij is daar in ieder geval gesignaleerd in de herberg van Dierick Geertssen. Jan Aarts wandelt erheen, schudt vervolgens Mathijs de hand en gaat bij hem zitten.

Even later komt Gerard Servaas Aartssen, de knecht van Mathijs, samen met Jacop Gerard Bloemen de herberg binnen. Ze hebben, eenmaal binnen, samen ‘wondelicke stampye gemaeckt’ en zijn vervolgens naar buiten gegaan. Staande voor het raam heeft die knecht de nodige ‘injurieuse woorden’ staan roepen tegen Jan, die zich verder van geen kwaad bewust is.

Hij roept: “Ghy schelm, ghy dieff, ghy mordenaer, comter uyt, ick sal u herte in u handt geven!” Je schrikt dan wel even als je dat naar je hoofd geslingerd krijgt. Jan maakt hem duidelijk, dat hij allesbehalve geïnteresseerd is in een vechtpartij en stuurt aan op vriendschap.

Gerard de knecht, door het dolle heen, blijft ruim een half uur lang zijn tirades herhalen en is tenslotte opnieuw de herberg binnengedrongen, maar nu met ‘eenen blooten opsteker’ in zijn hand. Hij schiet op Jan af, die hem maar nauwelijks weet te ontwijken. Die slaagt erin de stampeimaker in de linkerborst te raken en de knecht van Mathijs overlijdt binnen 24 uren. De dader wordt door de schout van Den Bosch gevangen genomen, maar uiteindelijk is hem de straf kwijtgescholden.

Deze bijdrage van Henk Beijers maakt onderdeel uit van een serie korte verhalen over 16de – en 17de – eeuwse Brabanders, ontleend aan de Remissieboeken uit de Rekenkamer Delen van het Algemeen Rijksarchief Brussel RANB - toegangsnummer 1107 inventarisnummers (647.10.287 verso – februari 1567).