Gualterus Gerbrandi Pomeranus van Schagen was de zoon van Gerbrandus Jansz van Beierin Schagen (geboren ca. 1552) en Agata Schagen. Voordat hij predikant werd te Leur, was hij schoolmeester in Rotterdam en predikant te Heukelum en Leerdam. Ook zijn vader was dominee.
Op 8 mei 1614 werd hij door het kerkbestuur der Hervormde Gemeente Leur beroepen. De zondag na Pinksteren, 10 juni 1614, werd hij door dominee Henrico Boxhornio bevestigd als eerste predikant van de Hervormde Gemeente Leur.
Enige weken na zijn benoeming ging hij met enige gemeenteleden op collectereis om het ontbrekende geld voor de bouw van een nieuwe kerk op de Leur bij land- en geloofsgenoten op te halen. Ouderling Michiel Cornelis Hagens maakte eveneens een collectereis elders in het land. De bedeltochten leverden 1.800 gulden op, een voor die tijd aanzienlijk bedrag.
Op 2 november 1614 trouwde hij te Etten-Leur met Anneken Cornelis Cornelis Elbers. Aanvankelijk bedroeg het jaartraktement van de dominee 300 gulden maar dit werd door de gulle gaven van de eerste hervormde gemeente, spoedig verhoogd naar 500 gulden. Wel moest hij voor een eigen woning zorgen. Hij bezat het huis naast de latere pastorie, die gevestigd was in de Lange Brugstraat 21. Rond 1630 verkocht hij het huis aan Michiel Jordaens.
Registratie van het huwelijk van Gualterus Pomeranus en Anneken Elbers. (bron dtb West-Brabants Archief)
Na het gereedkomen van de bouw van de kerk, in 1615, schreef Pomeranus uit dankbaarheid het gedicht ‘Ghedichtsel aengaende de kerck van de Leur’ dat meer een historisch document dan een gedicht was.
Dominee Pomeranus was een belangrijk en gerespecteerd man. In 1616 was er een vacature voor een predikant in de hervormde gemeente Dinteloord. Een van de kandidaten was Johannes Leminus. Voordat hij echter op 4 december 1616 als predikant bevestigd werd, had hij voor dominee Pomeranus een proefpreek moeten maken.
In 1621 waren in de hervormde gemeente Leur 200 kinderen die behoefte hadden aan lager onderwijs. Dit werd echter door het College van schout en schepenen getraineerd. Na een klacht van Pomeranus bij de Hoge Raad stemde het College in 1623 in met de aanstelling van een schoolmeester.
Interieur hervormde kerk te Leur begin 1900
Kort na het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd Breda, onder aanvoering van Spinola, weer door de Spanjaarden ingenomen. Veel inwoners van Breda trokken naar het platteland in de omgeving, zo ook naar de Leur. Pomeranus heeft dan ook heel wat inwoners uit Breda in de echt verbonden.
Tijdens de bezetting van Breda heeft ook de hervormde kerk te Leur veel te lijden gehad van de Spaanse troepen. In 1625 moest dominee Pomeranus een tweede collectetocht ondernemen om de beschadigde kerk te kunnen herstellen.
Dominee Pomeranus overleed in 1634. Op 28 februari 1635 trouwde zijn weduwe Anneken Elbers in Bergen op Zoom met de predikant Lambertus de Rijcke. Pomeranus werd als predikant in Leur opgevolgd door Petrus de Hase.
Bronnen
Website Geni, Genealogie Schagen samengesteld door Ds. Matthys Gerhardus Müller
West-Brabants Archief Bergen op Zoom, raw - 0072 Archieven van de Nederlands-hervormde gemeente te Leur, 1612-1965
G.H. van Senden, Geschiedenis der Hervormde Gemeente aan de Leur, H. Palier en zoon, ’s-Hertogenbosch, 1862.
Beste Cor
Even een reactie op jou artikel. Er zitten 2 foutjes in, namelijk de volgende.
Ds Gualterus Gerbrandi Pomeranus van Schagen heeft niet in Heukelum en Leerdam gestaan als predikant, dat was zijn oom Albert Jansz Schagen. Kijk even op de site van dominees.nl.
Ik ben op dit moment met een onderzoek bezig van de broer van Pomeranus, ds. Daniel Gerbrandsz. Schagen en zijn vader ds. Gerbrandus Janz. Schagen.
Heb ik nog een vraag over de naam Pomeranus, weet u toevallig waar deze vandaan komt. Is een ongebruikelijke naam namelijk.
Cor Kerstens
zei op 8 januari 2022 om 00:52
#Hans Wisse, dank voor je reactie. Wat de naam Pomeranus betreft; in die tijd kwam het vaak voor dat dominees hun naam verlatijnsten. Mogelijk was de oorspronkelijke achternaam appel en maakte hij er pomme (frans) en plakte er ranus aan. Op het NH kerkhof in Leur ligt een notaris genaamd Kramerus een oud-oom van een Leurse dominee. Hij zal oorspronkelijk wel Kramer geheten hebben, maar Kramerus leek hem een interessantere achternaam. Dit is wat ik er van kan maken.
Op 8 mei 1614 werd hij door het kerkbestuur der Hervormde Gemeente Leur beroepen. De zondag na Pinksteren, 10 juni 1614, werd hij door dominee Henrico Boxhornio bevestigd als eerste predikant van de Hervormde Gemeente Leur.
Dominee Pomeranus was een belangrijk en gerespecteerd man. In 1616 was er een vacature voor een predikant in de hervormde gemeente Dinteloord. Een van de kandidaten was Johannes Leminus. Voordat hij echter op 4 december 1616 als predikant bevestigd werd, had hij voor dominee Pomeranus een proefpreek moeten maken.
