Ze is jong, vriendelijk en welbespraakt. Maar het leven van Christina Bergman, Stien voor bekenden, verandert binnen een paar jaar in een nachtmerrie. Ze overlijdt op 29-jarige leeftijd, ‘na een lang doch voorbeeldig gedragen lijden’ op 16 augustus 1950 op Mariaoord Rosmalen. Haar dochtertje blijft ouderloos achter.
De oorlog is ook voor Stien Bergman geen gemakkelijke tijd. Maar als dienstmeisje op Huize Bergen bij meneer en mevrouw Van Beuningen is het dragelijk. Goed, het is hard werken, dag en nacht beschikbaar, en alleen op zondag een paar uurtjes naar huis. Maar het echtpaar is warm en vriendelijk voor haar en Stien telt haar zegeningen.
Schande
In de bevrijdingsperiode raakt ze, als jonge twintiger, tot over haar oren verliefd op een Engelse soldaat. In het voorjaar van 1945 is duidelijk dat ze in verwachting is. De vader maakt zich snel uit de voeten. Stien voelt de schande van haar ouders; een ongetrouwde zwangere dochter is in de jaren veertig een smet, op ‘hoe het hoort’.
Op 18 november 1945 komt een gezond meisje ter wereld; Elisabeth Charlotte Bergman. Elisabeth genoemd naar een tante en Charlotte naar mevrouw Van Beuningen. Want behalve werkgeefster van Stien staat mevrouw Van Beuningen bekend is als weldoener in het dorp. Onder meer door haar inzet voor de gevangenen van kamp Vught. Stien probeert samen met haar kleine meisje haar leven op te pakken. Het is niet altijd eenvoudig maar langzamerhand krijgt alles zijn beloop. Totdat het noodlot opnieuw toeslaat.
Gek van gemis
Tuberculose. De jonge moeder wordt opgenomen in het sanatorium Mariaoord in Rosmalen. Eerst denkt ze voor een paar weken. Maar de weken worden maanden, de maanden worden jaren. Stien wordt bijna gek van gemis aan haar dochter. Ze schrijft in haar dagboek:
Mariaoord Rosmalen Aug. 1949
Soms is ’t alsof ik absoluut moet gaan schrijven, over alles wat er in mij omgaat en door mijn hoofd rondtolt. En dan is ’t mij alsof ik praat tegen iemand waar ik heel erg veel van houd. Bv tegen mijn dochter. En dan stel ik mij voor dat ze zestien jaar oud is en dat ik oude herinneringen ophaal.
fragment uit het dagboek van Stien Bergman
Nu is ze nog geen vier jaar en daarom lijkt ’t misschien erg gek, maar ik heb altijd alles aan haar verteld, allang voordat zij geboren was. Toen in juni 1945 op een Zondagmiddag voor het eerst het kleine leven zich meldde; ik weet dat nog zo goed, toen voelde ik mij ineens zo innig verbonden met dat kleine wezen, dat mijn zorg en bovenal mijn liefde kwam vragen.
In die dagen toen ik ziek was van ellende en haast mensenschuw, toen ik met niemand over mijn verdriet kon praten, toen was het een openbaring, hoeveel troost en geluk een ongeboren kindje geven kan. Ik heb toen al dikwijls aan haar gevraagd mij te willen vergeven, en mij later alles zij alles weet, niet te zullen veroordelen.
In die tijd ben ik hard en cynisch geworden voor mijzelf, om mij te wapenen tegen de verholen spot en minachting. Als ik dat niet alles meegemaakt had, hoe zou ik dan deze tijd kunnen doorkomen, nu ik al zo lang met tegenslag te kampen heb.
26 Januari 1948 stond ik ’s morgens nog aan de was en ’s middags lag ik in bed en mocht mijn meisje niet meer bij mij komen. De eerste maanden zijn het ergste geweest. ’s Nachts kon ik ooit wanhopig om haar huilen, dan stelde ik mij haar kleine blankeiken ledikantje voor, met de roze spijltjes en haar mooie blonde kopje op ’t kussen. Nu is het bijna November en over een paar maanden ben ik twee jaar ziek. Als ’t nog langer zo blijft, dan ben ik bang voor mijzelf, dat ik het op een gegeven moment niet meer vol kan houden. Ik heb zo’n ontzettend verlangen naar huis.
Waarom doe ik mijn best beter te worden? Ja mijn kleine meisje is wel de moeite waard maar hoe zal ik ooit volledig voor haar kunnen zorgen. Als ik maar altijd met haar samen kon zijn, wat zou ik me dan nog druk maken?
Het navrante is dat Stien niet meer beter wordt. Nog maar 29 jaar overlijdt ze, enkele maanden voor de vijfde verjaardag van haar dochtertje. Het meisje wordt liefdevol opgenomen door de zus van Stien en haar man, en ziet hun kinderen als haar eigen broer en zussen. Zonder herinneringen aan haar moeder.
Marjan Vogels van Wordragen
zei op 1 februari 2022 om 11:06
Mooi en ontroerend bericht. Goed om te zien dat de dagboeken en brieven in goede handen zijn.
Marilou Nillesen
bhiczei op 1 februari 2022 om 15:18
Dank je voor je aardige woorden, Marjan. Het is ook zo aangrijpend om haar dagboek te lezen. Overigens staan we er ook in onze podcast bij stil, dan leest Iris Schröder - student van de Koningstheateracademie - de brief van Stien Bergman voor.
De oorlog is ook voor Stien Bergman geen gemakkelijke tijd. Maar als dienstmeisje op Huize Bergen bij meneer en mevrouw Van Beuningen is het dragelijk. Goed, het is hard werken, dag en nacht beschikbaar, en alleen op zondag een paar uurtjes naar huis. Maar het echtpaar is warm en vriendelijk voor haar en Stien telt haar zegeningen.
26 Januari 1948 stond ik ’s morgens nog aan de was en ’s middags lag ik in bed en mocht mijn meisje niet meer bij mij komen. De eerste maanden zijn het ergste geweest. ’s Nachts kon ik ooit wanhopig om haar huilen, dan stelde ik mij haar kleine blankeiken ledikantje voor, met de roze spijltjes en haar mooie blonde kopje op ’t kussen. Nu is het bijna November en over een paar maanden ben ik twee jaar ziek. Als ’t nog langer zo blijft, dan ben ik bang voor mijzelf, dat ik het op een gegeven moment niet meer vol kan houden. Ik heb zo’n ontzettend verlangen naar huis.
Over een broer van Stien uit het verhaal - Jan - stuurde Marie-José de Ru-van Esch deze verhalen in: 
