Feestgidsen bij bruiloften en partijen grossieren vaak in dubbelzinnigheden en in slechtlopende liedteksten op een overbekende melodie. De muziek houdt de tekst van de - ondernemende, maar meestal onervaren - dichter(es) s toch in het gareel, omdat het aantal lettergrepen van te voren min of meer vaststaat.
Jongens voor een stapel klompen tijdens klompenbeurs, 1938.
Zo struikelen familie en vrienden bij het onwennige zingen toch minder over rare inkortingen of vreemd aangepaste rijmwoorden. Informatief zijn ze vaak wel, die liederen, net zoals veel Sinterklaasgedichten, zeker wanneer die - naar de zin van het slachtoffer- teveel onthullen over zijn kwaaie streken, slechte gewoonten of foute uitspraken.
Maar soms geeft zo’n lied óók een heel andere kijk in iemands leven, zeker voor de buitenstaander. De feestgangers wisten immers zelf maar al te goed, wat de jubilaris voor de kost deed, sterker nog, sommigen waren zijn werknemers, of collega. In dit geval betreft het ’t beroep van een man die in 1983 vijftig werd en een groot verjaardagsfeest gaf. Hij was eigenaar - vierde generatie klompenmake r- van een van de weinige overgebleven klompenfabrieken in onze streek.
Ik was er zelf niet bij, hij was te verre familie: hij was de kleinzoon van de broer van mijn grootvader en die opa -ook klompenmaker en klompenhandelaar- is al bijna een eeuw dood en begraven. Maar mijn oudtante was uiteraard wél voor het feest uitgenodigd: tante Stien was toen al enige tijd alleen: ruim tien jaar weduwe van een van de ooms -en de peetoom?- van het feestvarken. De jarige heette trouwens Jan, zijn zoon heet ook zo: John dan, zijn (peet?)oom heette Jan, net als mijn opa (die zíjn oudoom was) en precies zoals ikzelf..
Gehandhaafde gewoonten
Want namen in onze familie gehoorzaamden vroeger aan streng gehandhaafde gewoonten en in ijzer gegoten verplichtingen... die zijn nooit toevallig en dus érg handig bij het onderzoek van je stamboom. De feestgids van mijn tante belandde bij mijn ouders en zo kreeg ik door te snuffelen in hun nagelaten papier- en fotoberg een leerzame en zeldzame, persoonlijke inkijk in het mooie klumpers-vak*, dat ik - als kind al - regelmatig mocht bewonderen** bij kleine en grote klompenmakers in Rooij.
Het aardige van het lied is ook, dat medewerkers en familie in het lied voorkomen, vader Jan voorop, en verder ieder met hetgeen ze in óf voor het fabriek deden. Er komen aardig wat vaktermen*** in langs, maar die zullen ook mijn bejaarde oudtante - die toen al in de negentig was en zo’n veertig jaar daarvan met een .. klompenfabrikant was getrouwd - niet onbekend zijn voorgekomen.
*Voor een uitgebreide beschrijving van wat er kwam kijken bij het met de hand vervaardigen van klompen verwijs ik graag naar Bernard van Dam, de bijzondere bakker uit Eerde, die ‘Oud-Brabants Volksleven’ (1973) schreef, een deskundig en smakelijk geschreven ‘encyclopedie’ van de Brabantse volkskunde. Heeft u dit boek niet in de kast staan, geen nood: de Stichting Bernard van Dam heeft alle publicaties en werken van Bernard van Dam digitaal vastgelegd. De digitale versie van ‘Oud-Brabants Dorpsleven’ is via deze website eenvoudig te bekijken & gratis te downloaden. https://www.bernardvandam.com/brabantsdorpsleven **Normaliter is het mogelijk om het ‘allemaal in het echt te zien’ in de Gasthuishoeve aan het Kremselen, in de Boskant te Sint-Oedenrode. Daar kan men deelnemen aan demonstraties, maar ook workshops klompenmaken (handmatig en machinaal). Bij het machinale klompenmaken maakt men gebruik van machines uit de bovenvermelde klompenfabriek. ***Een oudere en uitgebreidere verhandeling over de geschiedenis en de cultuurhistorie van de Nederlandse klomp en haar maakwijze is de uitgave van het Openluchtmuseum uit 1962, het boekje is zeer uitgebreid geïllustreerd: H. Noorlander; ‘Klompen’, De herdruk uit 1976 als ‘Klompen, hun makers en hun dragers’ is -volgens de site van het OLM- via de Openbare Bibliotheek te leen als e-boek.
