skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

Het Kurhaus in Bergen op Zoom

Hans Jordans
vertelde op 26 oktober 2020
bijgewerkt op 27 oktober 2020
Sinds de aanleg van de spoorwegdam tussen Brabant en Zeeland zijn de Wester- en de Oosterschelde van elkaar gescheiden. Daardoor is een heerlijke strook strand ontstaan tussen de Sint Geertruidapolder bij Bergen op Zoom en de Caterspolder bij Woensdrecht. Het strand liep heel langzaam af en was voor de bevolking heerlijk om daar te verpozen en lekker pootje te baden. Een ideale plek voor een Kurhaus...

Twee broers Touw uit Bergen op Zoom, beiden werkzaam in de horeca, zagen dit allemaal voor hun ogen gebeuren en besloten om er in 1908 een tent weg te zetten voor de verkoop van fris en wat snoepwerk. Het beviel de gebroeders David en Johannes Touw uitstekend. Zij verzochten de gemeente van Bergen op Zoom, na het badseizoen in 1909, hen een bouwvergunning te verstrekken voor de bouw van een paviljoen. Dat nog onder de benaming van een opslag (links een detail uitTopotijdreis)


collectie West-Brabants Archief

 

Het gebouw werd in steen gebouwd met prachtige ronde bogen, boven was restaurant en beneden was de opslag van materiaal. Boven was ook alleen toegangkelijk voor leden van het Kurhaus.

Vanaf het badseizoen 1910 beschikten zij over een prachtig paviljoen, waar je slechts binnen met een abonnement kon vertoeven. Dit gebouw werd het Kurhaus genoemd en was gelijk een ontmoetingspunt…ook voor vliegshows, muziek-optredens en sportwedstrijden.

Voor de vele badgasten was er altijd nog de strandtent. De beter gesitueerde kon via het restaurant ook nog kaarten bestellen voor “ezeltje rijden” dat daar ook aanwezig was. Voor 5 cent kon je een rondje rijden, maar dat was voor weinigen weggelegd.


collectie West-Brabants Archief

Er was volop actie. In dit geval de opening van het Kurhaus in 1910 met de komplete seizoensgebouwen erbij.

Van lieverlee kwamen er enkele gebouwtjes bij maar in 1930 kwamen de gebroeders tot de conclusie dat de exploitatie krachtiger moest worden. Er werd op twee zaken ingezet. Het eerste was de opwaardering en modernisering van het Kurhaus en het gebied eromheen. De toegangsweg was een groot probleem en het paviljoen zag er verpauperd uit. Er wordt gesuggereerd dat er een vast zwembad moest komen. Aannemelijk zou zijn het plaatsen van kleedhokjes en er kwamen steeds meer losse dagtenten.
Het volgende actie was de heropening van de Geertrudisbron. Deze lag in een hoek van het terrein onder een lading zand. Opnieuw werd deze bron opgegraven en de inhoud aan een keuring onderworpen, die positief uitviel. De heren Touw gingen het mineraalwater als gezondheids-water en bronwater verkopen. Zelfs bij ons vorstenhuis stond dit als bronwater op tafel.


Ezeltje rijden... voor velen te duur (foto: WBA)

In 1932 kwamen de beloofde kleedhokjes er . Zij stonden tegen de duinrand met de Kogelvangers aan, die behoorden tot het militaire oefenterrein Kijk-in-de-Pot. Tevens werd er een kinderzwembad aangelegd.
Vreemd was wel dat men volop mocht badderen, maar echt zonnebaden was verboden. Een jaar later werden er 60 tenten geplaatst en in de gebouwen werd elektriciteit aangelegd. Ook was er een primeur. Er waren vanaf dat jaar 3 zoetwater-douches.
Een aantal kilometers verderop bij Woensdrecht was inmiddels het badterrein de Duintjes geopend en dat veroorzaakte veel concurrentie voor het Kurhaus. Zeker toen daar later een eigen spoorwegstation kwam.


Detail fotokaart van het terrein bij het Kurhaus gekleurd

In 1935 wordt de beheerder van het terrein, de heer Geers, schoonvader van Daniel Touw, gefeliciteerd met zijn 25 jaar dienstverband. Intussen is binnen Bergen op Zoom wel een commissie bezig met het totale beheer van het Kurhaus. Er moet nog meer gemoderniseerd worden en de vraag is wie dat moet gaan doen. De gebroeders of misschien de gemeente.
In 1936 wordt het hele terrein en alle gebouwen , inclusief de gebouwen van de Geertrudis-bron, verkocht aan de gemeente voor 26.000 gulden. De heren Touw mogen wel tegen een sym- bolische betaling van 1 gulden per jaar de exploitatie van de bron blijven uitvoeren.

Het terrein wordt door de gemeente opgesplitst in twee sectoren. De sector met de abonnees en de vrije sector, waar de gewone burger lekker zijn of haar gang kon gaan.

Einde van het Kurhaus

In 1940 wordt het Kurhaus al gesloten en 1 jaar later wordt het streng verboden daar te baden in verband met de uitstroom van het riool en de diepe Borgvlietse Kreek in de directe omgeving. In die kreek waren al verschillende baders verdronken door de gemene onderstroom, die hierdoor ontstond. Ook de richtlijn van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuur-bescherming voor vaktechnisch toezicht was een belangrijk punt.

Na de definitieve sluiting midden in de WO 2 (1942) wordt het gebouw al langzaam maar zeker gestript voor het brandbare hout. De gemeente besluit na interventie van de directeur Gemeente Werken het gebouw in zijn geheel te slopen en daarmee is in 1943 een einde gekomen aan een prachtig initiatief en verpozings-mogelijkheid aan het strand van ’t Scheld zoals de Bergenaren het noemden. Ook de naam Zeekant leeft nog steeds onder de bevolking.

Reacties (4)

Adriaan Derwig zei op 28 november 2023 om 18:44
Nog lang bleven de funderingen van dit Kurhaus nog zichtbaar. En er kon nu wel gezonnebaad worden.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 29 november 2023 om 14:26
Dag Adriaan, bedankt voor je berichtje. Zo te horen, ben je goed thuis op die plek. Enig idee tot wanneer (ongeveer) die funderingen zichtbaar zijn gebleven?
Adriaan Derwig zei op 1 december 2023 om 13:09
Ik vermoed dat bij de totale verandering van dat gebied "De Zeekant" de funderingen verwijderd zijn. Ik weet niet in welk jaar dat heeft plaatsgevonden . Ik woonde destijds in de Burg de Roocklaan en de ZEEKANT was dé plek waar mijn familie vaak naar toe ging, Vooral in de zomer om te zonnen en het gehele jaar door om met de honden te wandelen,
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 1 december 2023 om 21:48
Dat klinkt inderdaad als een fijne plek, Adriaan. En bedankt voor je nadere toelichting!

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen