skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Stef Uijens
Stef Uijens RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Stef Uijens
Stef Uijens RA Tilburg

Het Minus Oostrijck-mysterie, of de verdwenen tekeningen van Vincent van Gogh

Cor Kerstens
Cor Kerstens
vertelde op 12 november 2009
bijgewerkt op 9 april 2024
Tussen 1875 en 1882 was de vader van Vincent van Gogh dominee in de protestantse kerk op de Markt te Etten. Vincent woonde niet thuis, maar bracht al zijn vakanties op te pastorie aan de Roosendaalseweg te Etten door. Van 12 april 1881 tot eerste kerstdag 1881 woonde Vincent hier zelfs.

In die tijd begon hij zijn carrière als kunstschilder. Vele taferelen en mensen uit Etten-Leur heeft hij tijdens dit verblijf getekend. Zo ook de leden van het gezin Oostrijck.

Het gezin Oostrijck

Zes jaar was Minus Oostrijck toen Vincent van Gogh in Etten woonde. Samen met zijn ouders en zijn elfjarige broer Hannes woonde Minus in een klein boerderijtje aan de Bredasebaan, waar nu de Van Kuyckflat staat. Het is bekend dat Vincent van Gogh alleen of samen met vader Theo regelmatig protestanten in het dorp bezocht. Zo ook de familie Oostrijck, zij woonden immers op een steenworp afstand van elkaar.

In een interview met mr. Benno Stokvis vertelde broer Hannes het volgende: "Vincent kwam op een dag bij ons en bracht een tekening voor vader en moeder mee. Op de tekening was een akker met daarop vader en moeder afgebeeld, al ploegende. Vader zei tegen Vincent dat de tekening niet compleet was, omdat de hond van de familie ontbrak, waarop Vincent een potlood pakte en de hond alsnog op de tekening zette." Verder vertelde Hannes dat de familie meerdere malen door Vincent was getekend.

Samen in de ouderlijke woning

In 1881, toen Vincent van Gogh te Etten-Leur verbleef, woonde Minus samen met zijn ouders en zijn oudere broer Hannes in de ouderlijke woning aan de Bredasebaan. Na het overlijden van moeder in 1898 en vader in 1904 bleven Minus en Hannes in dit huisje wonen. Hannes trouwde driemaal. Alleen uit het eerste huwelijk werden twee kinderen geboren die slechts korte tijd geleefd hebben.

Hannes verdiende zijn kostje door wat te boeren. Minus is altijd vrijgezel gebleven. Hij was zijn leven lang postbode, wat voor een belangrijke bron van inkomsten zorgde in huize Oostrijck.

De tekeningen

Tijdens zijn verblijf te Etten had Vincent verscheidene tekeningen aan de familie Oostrijck geschonken. Hoeveel precies is niet bekend. Nadat Van Gogh in 1890 in Frankrijk was overleden, werd hij steeds beroemder en werden zijn kunstwerken steeds meer waard. Waarschijnlijk hebben Minus en Hannes ook eens in huis gezocht naar tekeningen van Vincent. Er werden twee tekeningen gevonden. Een tekening met op de voorgrond vader Oostrijck die een akker aan het bewerken was met op de achtergrond de molen van Coppens aan de Roosendaalseweg. Waarschijnlijk is deze tekening gemaakt op de akker waar nu de papierfabriek van Schut-Superieur staat. In 1881 werd deze akker namelijk door vader Lam Oostrijck van de Diaconie Armen van de protestantse kerk in Etten gepacht.

Op de andere tekening was het Leurschestraatje (nu Stationstraat) afgebeeld, ongeveer ter hoogte van Den IJzeren Pot. Dit boerderijtje was vroeger tevens een café geweest en had daaraan zijn naam te danken. De straat waar dit boerderijtje stond, is er naar genoemd. De eerste tekening werd door de broers uitgeleend aan een dame uit Den Haag voor een expositie. Zowel de dame als de tekening hebben de broers nooit meer teruggezien.

Vanaf die tijd werden de broers zeer argwanend. Angstvallig werd de overgebleven tekening verborgen. Er werd zelfs gefluisterd dat Minus de tekening in een juten zak onder de kamervloer bewaarde. Op 18 juli 1944 overleed Hannes. Nu was Minus de enige eigenaar van de tekening.

Na zijn pensionering werkte Minus als grafdelver op de hervormde begraafplaats te Etten. Hij trok zich steeds meer terug en werd daardoor in Etten-Leur als een zonderling bestempeld. Niemand kreeg de tekening nog te zien. Zelfs Godfried Bomans niet, die naar Etten kwam om Minus voor Elseviers Weekblad te interviewen, maar de tekening kreeg hij niet te zien.

Na de dood van Minus

Op zondagavond 22 april 1956 overleed Minus op 80-jarige leeftijd. De laatste jaren van zijn leven werd Minus verzorgd door zijn buurman Jan de Visser. Als dank voor de goede zorgen liet Minus de tekening van Vincent van Gogh na aan Jan. Jarenlang werd niets meer over de tekening gehoord. Totdat Cees Maas, journalist van Dagblad De Stem de tekening in 1988 in het Metropolitan Museum in New York ontdekte. Hiermee kwam een einde aan het mysterie Minus.

Misverstanden

Er zijn vele verhalen rond Minus ontstaan, sommige waar, andere verzonnen. Zo zou er een tekening van Vincent zijn waarop Minus als ploegende boer staat afgebeeld. Ook vertelde dominee Van den Berg bij de begrafenis van Minus dat hij Vincent van Gogh aan het station van Etten-Leur ging ophalen en Vincent had aangeboden zijn koffer te dragen. Waarop Vincent geantwoord zou hebben: "in deze wereld draagt ieder zijn eigen lasten."

Wetende dat Vincent voor het laatst in 1881 in Etten verbleef en dat Minus toen zes jaar was, dan kunnen deze verhalen niet waar zijn. Er had zich een hele mystieke cultus rond Minus gevormd, die op 22 april 1956 door zijn overlijden eindigde.

Reacties (10)

Cor Kerstens zei op 4 september 2014 om 01:18
Correctie; Minus Oostrijck overleed op 22 april 1956
Jettie Luksemburg-Prins zei op 4 september 2014 om 12:33
Waarom zou dit laatste verhaal van Minus en Vincent niet waar kunnen zijn? Misschien vond Vincent het niet nodig om een jongen van 6 zijn koffer te laten dragen, maar het had wel gekund, per slot werkten ze dan ook al mee op het land. Vroeger werkten ze met 11 jaar ook al in de bouw
Rien Wols
Rien Wols bhic zei op 5 september 2014 om 14:40
Dag Cor, ik heb je correctie op het sterftejaar van Minus verwerkt in de tekst.
nienke denekamp zei op 9 december 2014 om 13:43
Het verhaal over het zware pakket staat ook opgetekend in het boek van Benno
Stokvis uit 1926, maar is volgens Stokvis afkomstig van een ouderling uit Zundert en zou stammen uit de periode dat Van Gogh op kostschool in Zevenbergen zat. Hij was toen een jaar of twaalf, dertien.

Er staat: 'De gebroeders Honcoop kwamen als ouderlingen dikwijls bij Ds. Van Gogh. Op verzoek van dominee heeft de oudste der broeders (thans 83 jaar)
eens Vincent uit Tilburg gehaald. Zij reisden met den trein van
Tilburg tot Breda; van Breda tot Zundert (d. i. ruim drie uren
gaans) moesten zij loopen. Bij die gelegenheid had Vincent een
groot pakket bij zich; toen na eenigen tijd de ander aanbood
dit van hem over te nemen, antwoordde de schilder: „Neen.
Dank U. Ieder moet zijn eigen pakje dragen." Dit gevleugelde
woord, overdrachtelijk opgevat, is den Honcoops hun geheele
leven bijgebleven, en is spreekwoordelijk geworden in het dorp.'
Cor Kerstens
Cor Kerstens zei op 9 december 2014 om 22:27
Beste Nienke, dankzij jouw reactie denk ik dat ik de opmerking van Ds. Van den Berg bij de begrafenis van Minus Oostrijck, "In deze wereld hoort ieder zijn eigen lasten te dragen" kan plaatsen. Voordat Van den Berg dominee in Etten was, was hij dominee in Zundert. Waarschijnlijk had ook hij tijdens zijn verblijf in Zundert gehoord van de uitspraak van Vincent tegen Honcoop "Ieder moet zijn eigen pakje dragen". Gezien de relatie van Oostrijck met Van Gogh lijkt mij dat Ds. van den Berg zich vergiste.
PS. Ben benieuwd naar je nieuwe publicatie "De grote atlas van Vincent van Gogh".
Nienke Denekamp zei op 10 december 2014 om 18:28
Hartelijk dank! Ik ben voor dat boek nog op zoek naar prentbriefkaarten uit Etten. Bij voorkeur van de Van Gogh-plekken. Mocht u mij daaraan kunnen helpen, of mocht u een archief weten waar ik terecht kan, dan hoor ik het graag.
Nienke Denekamp (nieden [at] xs4all.nl)
henk van den Bosch zei op 7 september 2015 om 12:34
Te gek verhaal ik ben bijna al lezend terugegaan in de tijd.
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 7 september 2015 om 20:31
Bedankt voor je enthousiaste reactie Henk en we hebben nog veel meer van dit soort verhalen, hoor. :)
Gerard W. Ch. Lemmens
Gerard W. Ch. Lemmens zei op 11 oktober 2015 om 13:36
Wat een prachtig en heel interessant verhaal, Cor !!

Bedankt daarvoor !
Gideon Barnhard zei op 9 april 2024 om 12:33
Wat een mooi, goed, genuanceerd verhaal.
Minus begroef in 1953 mijn oudere zusje dat slechts één dag leefde.
Het was tijdens de watersnoodramp van februari 1953. Artsen en verpleegkundigen waren er nauwelijks in Etten op dat moment omdat zij hulp moesten bieden in Zeeland.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen