Bij octrooi van 21 oktober 1768 verleenden de Staten-Generaal aan het stadsbestuur van Oss vergunning voor een boterwaag, met daarboven een raadhuis en daaronder een gevangenis. Hiervoor huisde de administratie van de stad in de particuliere woning van de secretaris.
Op vrijdagmiddag 2 december 1768 had de publieke aanbesteding plaats. De aannemingssom bedroeg f 4300,--, te betalen uit het batig saldo van 1764 en een geldlening à 3 procent voor de rest, af te lossen in 10 jaarlijkse termijnen van f 400,--. Quirijn van Grinsven werd de bouwmeester, toezicht hielden schepen Daniel Halmans en armmeester Joost Cuypers. Het zeer eenvoudige gebouw was nog zonder de latere architectonische “versiering”.
Het oude raadhuis van Oss, met op de voorgrond de kiosk, c. 1915 (coll. BHIC)
Het raadhuis was in het gebouw nog nevenzaak; alleen de president-schepen Cornelis Spuls kreeg beneden een eigen kamer, zijn lessenaar mocht in die kamer staan. De secretaris van het stadsbestuur had een honorarium van enige tientallen guldens per jaar. Naast deze personen huisde daar nog een gemeentebode die ook veldwachter was.
Honderd jaar later werden aan de voorgevel de trappen gebouwd. In 1869, onder burgemeester dr. Van der Steen, werd een stuk van het benedengedeelte ingericht als post- en telegraafkantoor. Op 6 maart 1872 werd onder zijn opvolger, burgemeester R. de Roy van Zuidewijn, besloten om de voorgevel te verfraaien met een zinken goot en o.a. een vergulde ijzeren wijzerplaat. Daarnaast heeft het gebouw nog dienst gedaan als kantongerecht met griffie. Het kantongerecht huisde in wat later de raadzaal zou worden, de 'oude' raadzaal werd na het vertrek van het kantongerecht burgermeesterskamer en archief. Beneden waren naast het politiebureau het huis van bewaring en de bergplaats van de brandspuit en ander materiaal. Er zijn talrijke en gewichtige zaken gebeurd binnen deze muren.
Voordat het oude raadhuis in 1921 werd afgebroken heeft G. Gerrits er in opdracht van de gemeenteraad nog een artistieke pentekening van gemaakt, die nu in de Collectie Jan Cunen te vinden is. Hij getuigt van de ontwikkeling tot stad en het economisch centum dat Oss hedentendage is.
De tekening van G. Gerrits (foto: Paul van der Werff; coll. Stadsarchief Oss)
De belastingontvangers zaten al Villa Constance, het huidige museum Jan Cunen, nadat in 1910 de kloostercongregatie aldaar in Oss opgeheven was. Van september 1921 tot 1974 diende dit monumentale pand als stadhuis.
Bronnen: archief en publicaties Dagblad Het Huisgezin (voornamelijk 10 sept. 1921)
