Rond 1870 stond op de Ollandseweg 161 een landbouwerswoning met erf en toebehoren van ouds genaamd de Kleine Beurs. Gereserveerd werden bij de verkoop de schuttersdoelen met schermen, de beugelbaan, de bijenhal en een koepel. In 1923 verkoopt rietdekker Adrianus Hermes het pand aan klompenmaker Leonardus van Aarle.
 |
 |
| De Kleine Beurs 1832 |
De Kleine Beurs na 1945 |
Diens zonen Karel, Antoon en Hendrik van Aarle hebben daar vlak voor de Tweede Wereldoorlog hun klompenmakersbedrijf. Het gezin van Karel woonde toen bij het bedrijf dat op twee oktober 1944 geheel afbrandde.
De nieuwe woning met op de achtergrond de noodwoning
Na de vernieling is het bedrijfskapitaal grotendeels door de drie gebroeders verdeeld. Karel heeft zich tot september 1945 met eigen middelen kunnen redden, maar aangezien de wederopbouw van het bedrijf tot dat moment nog niets had opgeleverd, zou het onjuist zijn om het bedrijfskapitaal te besteden aan levensonderhoud.
Daarom meldt hij zich op 2 september 1945 bij de gemeente aan als oorlogsslachtoffer.
Al op 8 november 1945 wordt zijn aanvraag voor een uitkering goedgekeurd door het ‘District-bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers’. Verder aanspreken van bedrijfskapitaal zou gevaar inhouden voor herstel van zelfstandigheid.
Bouwtekening van het klompenmakersbedrijf
Het huis van broer Antoon, weduwnaar met zeven kinderen, werd door granaten zwaar beschadigd. Al zijn vee ging verloren en van de fruitoogst ging ± 2.000 kilo verloren.
Zijn broers genieten reeds een uitkering en in verband daarmede vraagt hij nu ook een uitkering. Hij heeft natuurlijk dezelfde schade als zijn broers en ook van zijn landbouwbedrijf heeft hij minder inkomen.
Daar staat tegenover dat hij een reuze fruitoogst heeft gehad. De gemeente adviseerde daarom geen uitkering te verlenen. Volgens N. Muller is dit hier ook niet nodig.
Van Aarle echter redeneert dat hij evenveel schade heeft als zijn broers en daarom ook recht heeft op een uitkering. Het District-bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers houdt de poot stijf en Toon krijgt op 27 november 1946 de uitslag. Die luidt dat in verband met de inkomsten van de boomgaard, welke betrokkene dit jaar nog ontvangen heeft, hij niet voor een uitkering in aanmerking komt.
Ook Hendrik, die met vrouw en vier kinderen aan de Ollandseweg 84 woont, meldt zich als oorlogsslachtoffer. Het gezin geniet op dat moment een uitkering van ‘District-bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers’ van fl. 25, - per week, welke uitkering zij te klein achtten. De sociaal werkster N. Muller schijft in de bijlage: “Zij hebben nu eerst sinds zeven weken een uitkering. Zou het misschien mogelijk zijn dat zij een uitkering kunnen krijgen met terugwerkende kracht. Ik heb voorgesteld of hij niet zelf wat bij kan verdienen, daar hij nu toch niet in de zaak werkt. Hij verklaarde echter dat hij hoopte dat de zaak weer spoedig zou worden opgebouwd en hij dan weer voor zich zelf zou kunnen werken."
Beslissing van District-bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers: goedgekeurd. Uitkering werd vastgesteld op fl. 25,25 per week ingaande 30 september 1945.
De drie broers Hein, Toon en Karel zetten het klompenbedrijf na de wederopbouw door. Rond 1964 is het klompen maken definitief stopgezet en groeide het ‘Houtbedrijf Gebroeders van Aarle’ uit tot een houthandel en houtzagerij, gespecialiseerd in verduurzaming van hout.
Foto: Adri van Aarle.
Bronnen:
BHIC, Schepenbanken Sint-Oedenrode, 1548-7636 Toegang 7636.
BHIC, Archief Gemeentebestuur Sint-Oedenrode, 1934-1969.
BHIC, Gemeentelijk kadaster Sint-Oedenrode 1832-1971.
Ger van de Oetelaar, Gijs van Aarle en Femke en Lars Roobol, ‘Genealogie van Aarle 1250-1950’ (2013).
