Bind een lapje stof van een patiënt aan de tak van een koortsboom, heb veel vertrouwen en zie: de zieke zal genezen. Het klinkt misschien onwaarschijnlijk maar eeuwenlang hechten mensen hier sterk geloof aan. Ossenaar Arjan Aarts wil het gebruik van een dergelijke koortsboom nieuw leven in blazen, in de 21ste eeuw in de vorm van een wensboom. Met een vertrouwde plek: bij het Willibrordusputje in Oss.
Niemand mocht het zien en daarom slopen familie of buren midden in de nacht naar het bos, naar die ene boom met zijn geneeskracht. In de maneschijn werd een reepje kleding van de patiënt aan de boom gebonden. Soms werd er nog een bezweringsformule gepreveld en dan weer snel terug naar huis [niet omkijken!], hopend dat de koorts zou zakken. Zo zag het gebruik van een koortsboom er eeuwenlang uit.
Oss kende in vorige eeuwen ook een plek waaraan met heilzame krachten werd toegedicht. Een bezoek aan het Willibrordusputje – toen gelegen op de gemeentegrens met Heesch - zou zieken genezen. Dat volksgeloof zorgde tijdenlang voor een constante stroom bedevaartgangers naar deze locatie.
In de boeken wordt die genezende kracht vooral toegeschreven aan het water, zo blijkt uit het boek Sint Willibrord: Apostel van Brabant uit 1939 (collectie Stadsarchief Oss): "Aan het water der Willibrordusputten werd vaak genezende kracht toegekend" en "Een heel bijzondere kracht schijnt men aan dit water toegeschreven te hebben voor de genezing van kinderziekten.”
Koortslijders
In Berichten van de Rijksdienst voor het oudkundig bodemonderzoek uit 1950 komt ook de boom zelf aan de orde. Bij het Willibrordusputje nabij Oss van H. Halbertsma staat: "Bejaarde omwonenden weten zich nog te herinneren, hoe van heinde en ver pelgrims kwamen om Willibrord's voorbede af te smeken voor de genezing van koortslijders. Men bad op het puin van de kapel en bond een reepje linnen van de kleding van de zieke aan een tak van een der bij de put staande bomen. Dit zogenaamde koortsafbinden kan met tot op de huidige dag nog zien bij de ruïne van de St. Walrikskapel te Overasselt.
(verhaal gaat verder onder deze brief)
fragment uit de brief uit 1840
De eik bij het putje komt ook aan de orde in een brief uit 1840. De commissaris van het district van Boxmeer schrijft aan de commissaris van de Koningin over de gemeente Heesch: “Dat de wonderdadige of genezende kracht welke aan het water van deze put wordt toegeschreven, bestaat dat door het gebruik de koorts wordt weggenomen en genezen, komende meer van elders om aan den eiken boom welke aldaar mede is gepoot in vorige eeuwen, gebeden opterende en van het water te gebruiken.”
Op de kaart
Waar de boom precies stond, vinden we terug op kaarten uit de 19de eeuw. Op de topografische kaart van 1837 (omschreven als St. WilbrordusBoom), en ongeveer 15 jaar later, in 1850, als St. Willibrordusboom, tussen de heide van Oss en de Rijsvennen.
De traditie om ziekten af te binden, nam in de vorige eeuw steeds verder af. Maar Ossenaar Aarts denkt dat in deze tijd van pandemie een dergelijke plek van houvast, troost en hoop zinvol is. Als wensboom, om reikhalzend uit te kijken naar betere tijden.
Voor dit verhaal dook Gerard Schut van het Stadsarchief Oss in diverse bronnen: Sint Willibrord: Apostel van Brabant' (1939) en Berichten van de Rijksdienst voor het oudkundig bodemonderzoek (1950) en tipte Henk Buijks de kaart en de brief uit 1840. Dank aan beiden!
Waar de boom precies stond, vinden we terug op kaarten uit de 19de eeuw. Op de topografische kaart van 1837 (omschreven als St. WilbrordusBoom), en ongeveer 15 jaar later, in 1850, als St. Willibrordusboom, tussen de heide van Oss en de Rijsvennen.
