Niet voor niets heten de Broeders van Dongen officieel de Broeders van O.L.V. van Lourdes. In het verleden bouwden zij diverse Lourdesgrotten. En niet alleen van de broeders, ook de zustercongregaties lieten zich niet onbetuigd. Anno 2022 zijn er in Dongen nog drie grotten over.
De oudste Lourdesgrot bevindt zich bij het kerkhof van de zusters Franciscanessen van Dongen. Deze dateert van voor 1878 en is een van de oudste nog bestaande grotten in Nederland, opgericht in de zogenaamde eerste golf van Lourdesgrotten. Een prentbriefkaart waarop de grot te zien is bevat het jaartal 1875 in handschrift. Mogelijk is de grot dus nóg ouder. Er zijn diverse foto’s van, waarop de zusters met hun rug naar de fotograaf staan. Ze mochten anders eens ijdele gedachten krijgen!
De Lourdesgrot voor de restauratie (foto: Monumentenwacht, 2019. Bron: Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen)
Lourdesgrot op de binnencour van Maria-Oord (bron: Hkk De Heerlyckheit Dongen)
Lourdesgrot bij klooster Maria-Oord
In 1939 namen de Franciscanessen van Dongen het huis Maria-Oord aan de Schoolstraat 3 in gebruik als ziekenhuis en rusthuis voor de congregatie. Een miniatuur-grot stond aanvankelijk in het bidkoor van de zusters en later in een hoekje van de trap. Later werd er een grotere grot op de binnencour gebouwd en er kwam nu ook een beeldje van Bernadette bij.
Die grot is in 1982 door Van Gageldonk compleet nieuw opgebouwd op een andere plek in de tuin, waar hij nu nog staat. Hij is toen ook veel groter gemaakt.
Bij de inwijding in mei 1982 van de Lourdesgrot bij Maria-Oord door rector Asselbergs plaatst Mari van Gageldonk het Mariabeeld in de nis (bron: Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen)
Lourdesgrotten van de Broeders van O.L.V. van Lourdes
Lourdesgrot bij Huize Glorieux
In de tuin van Gasthuisstraat 19, Huize Glorieux, van 1923 tot 1971 een nevenvestiging van het klooster van de Broeders van Dongen, heeft een Lourdesgrot gestaan. De grot is inmiddels verdwenen; er is verder weinig over bekend.
De Lourdesgrot bij Huize Glorieux c. 1930 (bron: Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen)
Lourdesgrot bij het Gerardus Majellahuis
In 1906 werd het Gerardus Majellahuis gebouwd, waar Broeders van Dongen een juvenaat, een lagere jongensschool en een kweekschool hadden. Een Lourdesgrot bood de leerlingen en studenten de mogelijkheid hun devotie te beleven.
Lourdesgrot bij het Gerardus Majellahuis (bron: Regionaal Archief Tilburg, nr. 085383)
Lourdesgrot bij het Noviciaat van de Broeders van Dongen
De broeders begonnen in 1896 met een noviciaat waar aspirant-broeders werden gehuisvest en opgeleid. Ook daar werd in 1932 in de tuin van de nieuwbouw een Lourdesgrot gemaakt. Inmiddels zijn in het gebouw appartementen gecreëerd. Mede dankzij Mari Van Gageldonk is de Lourdesgrot in de tuin van het complex er nog steeds.
Lourdesgrot in de tuin van het noviciaat van de Broeders van Dongen (bron: Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen)
Lourdesgrot in de tuin van Sanatorium Overdonk
Aan de Heuvelstraat in Dongen stond Huize Overdonk, een sanatorium van de Broeders van Dongen. In de tuin heeft een Lourdesgrot gestaan, maar wanneer en waar precies is nog niet bekend. Het sanatorium werd in de jaren ’80 van de vorige eeuw gesloopt.
De Lourdesgrot bij sanatorium Overdonk, c. 1909. "Notre Dame de Lourdes, bénissez ma soeur en toute ma famille et guérissez mon père et ma soeur. Ayez aussi pitié de moi," schreef de jongen op de kaart (Onze Lieve Vrouw van Lourdes, zegen mijn zus en heel mijn familie en genees mijn vader en zuster. Heb ook medelijden met mij.) Of die laatste bede voort is gekomen uit heimwee of omdat de schijver ziek was: we zullen het waarschijnlijk nooit weten.
Lourdesgrot bij het H. Elisabeth Gasthuis
De Franciscanessen Alles voor Allen uit Breda waren actief in de verpleging. Bij het Elisabeth Gasthuis hadden ze een Lourdesgrot, die als ‘prefab’ in Breda was gemaakt. Het ziekenhuis is in 1974 gesloopt en ook de grot is verdwenen.
Lourdesgrot achter het Elisabeth Gasthuis (bron: Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen)
De gegevens voor dit artikel zijn ontleend aan: Piet van der Pluijm en Bert Kalter, Lourdesgrotten, in: De Wazerweijen 42 (2022), uitgave Heemkundekring "De Heerlyckheit Dongen".
Noot van de redactie
Dit artikel vervangt het verhaal van Rien Wols, dat hier tot 13 september 2022 heeft gestaan. De onderstaande reacties van vóór die datum hebben dus betrekking op dat verhaal.
in de gasthuisstraat was er vroeger een grot zover ik weet hoorde ik van mijn vader
de kaart was van de grot in de tuin van de broeders
en volgens mij is de 2e foto van de grot van de zusters in dongen aan de hoge ham in dongen omdat dit allemaal vrouwen zijn
Rien Wols
bhiczei op 25 september 2018 om 11:16
Dank voor je reactie, Ton. Jouw suggestie lijkt me zeer terecht. Dan hebben we dus foto's van drie grotten in Dongen. Ik heb de tekst aangepast.
ton van rooij
zei op 25 september 2018 om 14:06
bedankt voor het aanpassen
mijn bewering word gestaafd bij knipsel bij de site
oudefotosvandongen
ton van rooij
zei op 7 oktober 2018 om 19:08
jullie kunnen volgens mij toch ook die knipsels toevoegen op jullie website van oudefotosvandongen met toesteemming van de beheerder zodat jullie website completer kan worden
ook vind ik dat de derde foto weg moet hier en thuis hoort op de site van de zusters francenissen in dongen
Piet van der Pluijm
zei op 16 oktober 2018 om 21:15
De tweede foto met daarop knielende jongedames en enkele zusters is inderdaad de Lourdesgrot van de zusters Franciscanessen. Heemkundekring heeft zich ontfermt over deze grot en wil deze weer in oude luister herstellen. Tijdens werkzaamheden kwam ik nog resten van het mozaïek tegen. Proberen dit mozaïek weer te herstellen.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 17 oktober 2018 om 14:41
Bedankt Piet, voor je reactie. Wat mooi dat jullie het mozaïek weer proberen te herstellen. Mocht je een foto aan ons willen opsturen (info@bhic.nl) dan plaatsen we deze graag bij jouw reactie.
G. Brands
zei op 26 februari 2021 om 22:29
Ze zijn nu bezig om het mozaïek te herstellen
Thijs de Leeuw
bhiczei op 28 februari 2021 om 12:33
Bedankt, G. Brands, voor dit laatste nieuws over de Lourdesgrot van de zusters Franciscanessen. Zoals gezegd zijn foto's altijd welkom.
Bert Kalter
zei op 19 augustus 2021 om 23:17
Ik ben momenteel bezig met een artikel over de Lourdesgrotten in Dongen voor het verenigingsblad van de heemkundekring. Ik heb daarvoor o.a. de kloosterarchieven van de broeders en zusters, die zich in Sint Agatha bevinden, geraadpleegd. Ik wil ook graag wat informatie van deze website gebruiken, als dat mag. Als het artikel klaar is, wil ik hem met alle plezier voor deze website beschikbaar stellen.
Er waren overigens zeven Lourdesgrotten in Dongen en er zijn er nu nog drie over, waarvan één (in de tuin van het voormalige Mariaoord aan de Schoolstraat) zo overgroeid is dat je hem niet eens meer kunt zien.
De restauratie van de grot van Zusters Franciscanessen die op de twee foto's op website te zien is, is nagenoeg afgerond. We zijn nu nog druk bezig met het herstel van de sierbestrating.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 20 augustus 2021 om 13:34
Beste Bert, wat leuk dat je bezig bent met een artikel over de Lourdesgrotten in Dongen, we houden ons altijd aanbevolen voor je verhaal. Mooi om dat dan te mogen plaatsen op onze website. En je mag informatie van onze website daar altijd voor gebruiken hoor. Veel succes.
Ron de Groot
zei op 18 juli 2022 om 15:16
Ik was vandaag een beetje aan het ontdekken in Dongen (wij wonen in Oosterhout), en stuitten op een begraafplaats van zusters en nonnen. Deze was naast de rooms-katholieke begraafplaats aan de Bolkensteeg. Want daar waren we eerst geweest, omdat ik foto’s maak van oorlogsgraven van het Gemenebest (er zijn er daar 8). Ik keek op gegeven moment naar links en zag boven de begroeiing uit een stenen berg uitsteken, die mij veel leek op een Lourdesgrot. Nu lijken bijna alle Lourdesgrotten op elkaar, dus de herkenning was meteen gemaakt. Toen we daar naar toe reden kwamen een kerkje tegen en, naar wat later bleek, een klooster (wat nu verbouwd is tot verpleeghuis geloof ik). Na onderzoek bleek dit het klooster van de Franciscanessen van Dongen te zijn, het huis Maria-Oord aan de Schoolstraat 3.
Ik ging ‘googelen’ en kwam al snel uit op jullie website. Hier vond ik een topic over deze Lourdesgrot, en las onder meer dat iemand meldde dat er een herstel bezig was:
“G. Brands zei op 26 februari 2021 om 22:29 uur
Ze zijn nu bezig om het mozaïek te herstellen”
Het is nu juli 2022, en ik moet zeggen dat het er nogal triest uitziet nu. In de grot staan plastic stoeltjes, kratten, potten en andere rotzooi opgestapeld. Van de mozaïek vloer is weinig over, en er staat een betonmolen ergens naast. Maar het ziet er niet naar uit dat hier recent nog werkzaamheden zijn geweest. Het Mariabeeldje waar op de website over gesproken wordt staat er gelukkig nog wel.
Ik heb gisteren 2 uitgebreide reacties geschreven, omdat ik als één van degenen die met de restauratie bezig ben, ontzettend boos ben op de ongenuanceerde reactie van meneer Ron de Groot, die er blijkbaar verstand van heeft, maar er totaal niets van begrijpt.
Ik vraag me af waar die reacties dan blijven, want ik zie ze nergens terug.
Bert Kalter
zei op 19 juli 2022 om 21:51
Ik kan het artikel dat ik geschreven heb over de Lourdesgrotten in Dongen als PDF-bestand aan jullie mailen. Er zijn er 7 geweest, waarvan er nu nog 3 over zijn.
De lourdesgrot die we aan het restaureren zijn is daarvan de grootste en de oudste. Waarschijnlijk zelfs de oudste nog bestaande grot in Brabant. Hij is in ieder geval van voor 1875.
De restauratie van de grot zelf is klaar. We zijn nu nog volop bezig met het kiezelmozaïek dat ervoor ligt. En, meneer De Groot: we gebruiken de betonmolen die er staat om de kiezels schoon te schuren en de plastic stoelen om er op te zitten als we koffiepauze hebben. Overigens vindt de restauratie plaats in nauw overleg met de monumentenwacht.
Graag hoor ik van jullie hoe ik het artikel het beste kan aanleveren.
Paul Huismans
bhiczei op 20 juli 2022 om 06:40
Ah, we zien op de foto's van Ron de Groot dus werk in uitvoering, Bert. Dat werpt een heel ander licht op de zaak. Dank je wel voor de toelichting.
Je vraagt hoe je je artikel het beste kunt aanleveren. Dat kan via deze pagina op de website, maar je kunt het ook aanleveren op insturen@bhic.nl. Bij voorkeur met de foto's naast de PDF als losse bestanden.
We kijken er met belangstelling naar uit.
Bert Kalter
zei op 20 juli 2022 om 08:10
Ben nu op vakantie. Zodra ik weer thuis ben, stuur ik het artikel op.
Paul Huismans
bhiczei op 20 juli 2022 om 08:37
Dat is prima, Bert. Prettige vakantie; we zien het daarna wel een keer verschijnen.
Ik ging ‘googelen’ en kwam al snel uit op jullie website. Hier vond ik een topic over deze Lourdesgrot, en las onder meer dat iemand meldde dat er een herstel bezig was:
