Op een landschappelijk prominente zichtlocatie ten zuidoosten van Oss zijn vanaf de vroege Bronstijd tot in de vroege IJzertijd mensen begraven. Er loopt hier een dekzandrug die haaks op de terrasrand van het Maasdal staat. Zeer bewust zijn op deze hoge locatie grafheuvels aangelegd.
Ook de enkelvoudige palenrijen en de 4- of 6-palige structuurtjes die zijn gevonden (Paalgraven), kunnen in verband worden gebracht met deze grafheuvels. Ze maken allemaal deel uit van een ‘dodenlandschap’ aan lokale of regionale verbindingsroutes, waar geen ruimte was voor profane activiteiten.
Van dit dodenlandschap maakte ook het Vorstengraf van Oss met omliggende graven deel uit. Maar voor archeologen bleek Oss op veel meer plekken interessant.
Het was dankzij de oplettendheid van plaatselijke amateur-archeologen dat Oss sinds 1974 een waar Mekka voor archeologen is geworden. Het begon met het uitgraven van een bouwput voor een autospuiterij aan de IJsselstraat. Daar kwamen toen resten van een boerderij uit de Romeinse tijd tevoorschijn. Niet ver daarvandaan bleken enkele graven uit de IJzertijd te liggen.
Sindsdien zijn voortdurend groepjes Leidse beroepsarcheologen in Oss-West en Oss-Noord aan het werk, vooral op plaatsen waar woonwijken en industrieterreinen worden aangelegd. Op die manier is grootschalig onderzoek mogelijk. De wijk Ussen bleek sinds de Midden-Bronstijd (1800-1100 vC) nagenoeg continu bewoond te zijn. Hier stond de boerderij uit de IJzertijd waarvan in het Prehistorisch Museum te Eindhoven een reconstructie te zien is.
Ook het gebied ten zuiden van Oss schreef geschiedenis in de prehistorie. Het Knooppunt Paalgraven, waar de A-50 en de A-59 elkaar ontmoeten, is zelfs genoemd naar het complex grafheuvels en palenrijen dat daar is aangelegd van de Vroege Bronstijd tot de Vroege IJzertijd (2000-700 vC).
Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt is het zogenoemde Vorstengraf, de grafheuvel met een doorsnede van 54 en een hoogte van 3 meter waarin in 1933 een bronzen emmer werd gevonden met daarin onder andere een kromgebogen ijzeren zwaard.
Dit zwaard (van 700 vC) markeert voor Nederland het begin van de IJzertijd. De vondst is dan ook één van de topstukken van het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden.
Ook de enkelvoudige palenrijen en de 4- of 6-palige structuurtjes die zijn gevonden (Paalgraven), kunnen in verband worden gebracht met deze grafheuvels. Ze maken allemaal deel uit van een ‘dodenlandschap’ aan lokale of regionale verbindingsroutes, waar geen ruimte was voor profane activiteiten.
Sindsdien zijn voortdurend groepjes Leidse beroepsarcheologen in Oss-West en Oss-Noord aan het werk, vooral op plaatsen waar woonwijken en industrieterreinen worden aangelegd. Op die manier is grootschalig onderzoek mogelijk. De wijk Ussen bleek sinds de Midden-Bronstijd (1800-1100 vC) nagenoeg continu bewoond te zijn. Hier stond de boerderij uit de IJzertijd waarvan in het Prehistorisch Museum te Eindhoven een reconstructie te zien is.
Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt is het zogenoemde Vorstengraf, de grafheuvel met een doorsnede van 54 en een hoogte van 3 meter waarin in 1933 een bronzen emmer werd gevonden met daarin onder andere een kromgebogen ijzeren zwaard.
