Mels Aerts Schep was schout van Vrijhoeve-Capelle van 1626 tot zijn dood in 1651. Gedurende die tijd was de Langstraat een oorlogsgebied waar de Spaanse en Hollandse legers vochten om controle van de baronie van Breda en de meierij van 's-Hertogenbosch. Vrijhoeve-Capelle lag in de provincie Holland.
De familie Schep woonde in 's Grevelduin-Capelle maar had veel te doen met Waspik. Mels’ grootvader Adriaan Jans Schep was schipper in Waspik in 1560, en Mels’ vader Aart Adriaans Schep was vaartmeester van de Vrouwkensvaart in Waspik in 1606. Mels’ moeder was Truijcken Melsen uit Waspik.
Mels was geboren rond 1595 en hij trouwde rond 1620 met Barbara Peters Ockers, dochter van Peter Ockers, molenaar in Vrijhoeve. Mels en Barbara kregen 7 kinderen, waarvan 5 kinderen gedoopt werden in de Nederduits Gereformeerde kerk van Capelle. De andere 2 kinderen zullen ergens anders gedoopt zijn.
Mels was ongeveer 30 jaar oud toen hij tot schout benoemd werd, waarschijnlijk door de heer Aarnout van Raveschot, zoon van Jan van Raveschot, ambachtsheer van Capelle en Waspik. Aarnout had ook de schout van Waspik, Matthijs Otgens benoemd.
De schout had een belangrijke rol; hij leidde de heemraad van 7 heemraders, die zorgde voor bestuur en wetgeving van het dorp en verantwoordelijk was voor het onderhoud van wegen, vaarten en dijken, en voor de inning van belastingen. De schout was ook oppervoogd, een belangrijke rol in een tijd van oorlog.
Het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) had vrede en welstand gebracht in Holland, maar in 1622 waren de Spaanse en Hollandse legers weer actief om Breda en 's-Hertogenbosch te veroveren. De legers veroorzaakten veel vernieling en brachten ook ziekte en geweld met zich mee. In 1625 kwam ook de pest. De rechterlijk archieven van Vrijhoeve van 1626 tot 1630 zijn dan ook vol met rechtzaken van weduwen en weeskinderen en hun erfrechten. Ook Mels zelf verloor zijn broer, Adriaan, en zus Lijsken, die beiden stierven rond 1626.
In 1629 werd 's-Hertogenbosch door het Hollandse leger ingenomen, maar het duurde tot 1637 voordat Breda ook in Hollandse handen was. Daarna gingen de legers verder in het zuiden vechten en werd het rustiger in de Langstraat.
Maar ondanks de oorlog ging ook het gewone leven door. Mels als schout hield ook toezicht over de koop en verkoop van land en goederen, vaak met gebruik van een wilkeur (verordering) of een vrijgift (vrijlating van belasting).
In november 1636 trad Mels op als richter voor de inwoners van 's Grevelduin-Capelle (75 namen van huiselijke hoofden werden genoemd) om eventuele geschillen met jonker Bernard van Steenhuijsen en de erfgenamen van Jan van Raveschot (waarschijnlijk zijn zoon Aarnout van Raveschot) op te lossen. Bernard en Aarnout waren achterneven. Zes mannen werden gekozen om het dorp te vertegenwoordigen, maar Mels was daar niet bij.
In 1640 was Mels voogd namens de weesmeesters in Leiden voor de kinderen van Henriksken Laureijs en Salomon Gillis. In 1642 vertegenwoordigde Mels de kinderen van Neelken Gerrits Bijvoets in Waspik. In 1645 was Mels voogd van Jacobken en Joost Jacobs in Vrijhoeve. In 1649 Mels was oppervoogd (en oom) van de twee weeskinderen van Beatris Hendriks Back. In 1650 Mels was toesiender voor de weeskinderen van zijn zuster Wilmken in Waspik.
In 1648 maakte de Vrede van Munster een einde aan de oorlog tussen Spanje en de Hollandse Republiek. Lang heeft Mels deze vrede niet meegemaakt, want in december 1651 werd zijn erfdeling aangebracht door zijn zeven kinderen: Mels was gestorven. Een nieuwe schout, Peter Tonis Timmer, was toen al benoemd.
Klik op de kaft voor de inhoudsopgave
Het verhaal van Mels verscheen ook in: Theo J. ter Borg, People in History: My ancestors from Capelle, Loon op Zand and Sprang from 1500 to 1970, Auckland, New Zealand (Capelle Press, P O Box 147121, Ponsonby 1144, Auckland), 2021.
Bronnen Han Verschure, Overleven buiten de Hollandse tuin; Raamsdonk, Waspik, 's-Gravenmoer, Capelle, Sprang en Besoijen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. (2004). Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), website. Website Historische en genealogische bronnen van de gemeente Sprang-Capelle. Doekefkes website (with rechterlijk archieven for Raamsdonk, Groot en Klein Waspik, Capelle, Vrijhoeve-Capelle, Sprang and Dongen).
Illustraties Prent van een staande soldaat met speer, gekleed volgens de Nederlandse mode 1625-1635, door Salomon Savery naar ontwerp van Pieter Jansz. Quast. Bron: Rijksmuseum Amsterdam (Rijksstudio), cat.nr. RP-P-OB-5533.
Bedankt Theo, voor het beschrijven van de lotgevallen van deze schout. Als ik het goed lees is hij dus voor een periode van ruim 25 jaar schout geweest.
Mels was ongeveer 30 jaar oud toen hij tot schout benoemd werd, waarschijnlijk door de heer Aarnout van Raveschot, zoon van Jan van Raveschot, ambachtsheer van Capelle en Waspik. Aarnout had ook de schout van Waspik, Matthijs Otgens benoemd.
Het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) had vrede en welstand gebracht in Holland, maar in 1622 waren de Spaanse en Hollandse legers weer actief om Breda en 's-Hertogenbosch te veroveren. De legers veroorzaakten veel vernieling en brachten ook ziekte en geweld met zich mee. In 1625 kwam ook de pest. De rechterlijk archieven van Vrijhoeve van 1626 tot 1630 zijn dan ook vol met rechtzaken van weduwen en weeskinderen en hun erfrechten. Ook Mels zelf verloor zijn broer, Adriaan, en zus Lijsken, die beiden stierven rond 1626.
