Stapels en stapels boterhammen smeert Eelkje Timmenga (1892-1971) tijdens de oorlogsdagen voor de gevangenen in Kamp Vught. Maar ‘de moeder der gevangenen’ zet ook een uitgebreid netwerk op om mensen te voorzien van informatie over de lotgevallen van hun familie.
Natuurlijk, van Charlotte van Beuningen weten we dat ze zorgt voor 'behoorlijke boterhammen' in Kamp Vught. Eelkje Timmenga-Hiemstra werkt veel met Charlotte samen, net zoals Loes van Overeem. Maar waar de dames Van Beuningen en Van Overeem soms botsen als het gaat om de leiding van de hulp, gaat Eelkje Timmenga haar eigen gang. Tante Ee, zoals ze wordt genoemd, zet zich steeds meer in voor de contacten tussen gevangenen en familieleden. En als families niet bij machte zijn een pakket op te sturen naar hun gevangen genomen familielid, zorgt Eelkje daarvoor.
Om de pakketten te kunnen vullen zet zij een systeem op waarbij mensen een gevangene kunnen ‘adopteren’. Deze mensen kunnen dan tweewekelijks een pakket toesturen. En hoewel het misschien gek klinkt, zo’n adoptie, in de praktijk blijkt het prima te werken. Verder houdt Eelkje in het koffiehuis van station Vught regelmatig spreekuren voor familie. Ze verzamelt zoveel mogelijk informatie over transporten, vrijlaten en het reilen en zeilen in Kamp Vught. Voor familieleden vormt zij zo een betrouwbare bron van informatie: ieder teken van leven biedt dierbaren hoop – en dat geldt ook omgekeerd voor gevangenen.
Dat zij in staat is dit netwerk hier op te zetten, is extra bijzonder omdat de protestantse Eelkje een geboren Friezin is en pas naar het roomse Vught verhuisd is vanwege het werk van haar man Haite Timmenga. Wie een brief schrijft naar de Taalstraat 17 in Vught, waar Eelkje met haar echtgenoot en vijf dochters woont, krijgt antwoord.
Broodnodige informatie
En waar mogelijk, probeert ze ook de gevangenen van informatie te voorzien. Uit brieven die later opduiken, blijkt hoe zeer dat van waarde is geweest om die tijd te overleven. Ze is later wel eens getypeerd als ‘de moeder der gevangenen’. En ook haar dochter zet – weliswaar op een geheel andere manier – het werk van haar moeder voort: in dienst van Loe de Jong, directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, draagt zij bij aan de beschrijving van Kamp Vught in het overzichtswerk Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog.
Dat de hulp van Charlotte van Beuningen, Loes van Overeem en Eelkje Timmenga-Hiemstra zich specifiek heeft gericht op de politieke gevangenen – en niet op Joodse gevangenen – is een bijzonder pijnlijke constatering. Uit vrees de toestemming voor de hulp kwijt te raken, werd de hulp aan Joodse gevangenen doorverwezen naar de Joodse Raad. Dat wil zeker niet zeggen dat de hulp die Timmenga verleent, zonder risico is. Tot drie maal toe doet de SD een huiszoeking maar kan er niets vinden dat verboden is. Timmenga weet dus maar al te goed dat zij onder een vergrootglas ligt bij de bezetter maar desondanks haar werk voortzet.
In 2020 is er in Vught een straat naar haar vernoemd, op de hoek van de Jo van de Meerendonkstraat en Harry Hollalaan; beiden mensen die zeer actief zijn in het verzet van de Tweede Wereldoorlog.
