De Moeierboom

"Moeier" is een variant van "moeder" in  het ABN. In de jaren 1773-1774 werd de Markt opnieuw ingericht. Aan weerszijden van de Markt werden dubbele rijen zomerlinden aangeplant. Op dat moment moet op de kop van de Markt onze al volwassen Moeierboom gestaan hebben. Deze boom werd beschouwd als de moeder van de pas aangeplante jonkies. 

Volgens de versie van het hoofd van de gemeentelijke plantsoenendienst dankt de boom zijn naam aan de uitlopers onder aan de stam. Deze uitlopers schieten wortel en kunnen na verwijdering geplant worden en als een nieuwe linde door het leven gaan. De Moeierboom baart als het ware nieuwe kinderen.

Over de ouderdom van de boom bestaan ook nogal wat misverstanden. In 1974 onthulde de Stichting Etten-Leur Promotie een gedenksteen met het opschrift “Moeierboom 1774” ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de boom. Dit is echter niet juist.

Deskundigen hebben berekend dat de boom al een eeuw eerder, zo rond 1675 moet zijn geplant. Voordat de bomen, geplant in 1774, aan het eind van de vorige eeuw werden gekapt voor de herinrichting van de Markt, heeft men de omvang van de stammen opgemeten. Zij hadden na 220 jaar een gemiddelde omvang van 135 cm. Op dat moment had de Moeierboom een omvang van 209 cm. Uit deze gegevens maken deskundigen op dat de Moeierboom 100 jaar ouder moet zijn dan de in 1774 geplante bomen.

De Moeierboom is een grootbladige linde (Tilia platyphyllos). De boom heeft niet de normale vorm van een linde, die gezien zijn leeftijd 20 meter hoog had moeten zijn. Waarschijnlijk door blikseminslag of een storm is hij zijn top kwijtgeraakt. Zonder het ijzeren frame zou de boom het niet redden. De boom wordt door natuurlijke meststoffen in leven gehouden en kan nog wel vijf of zes eeuwen mee. 

Linden werden toegewijd aan allerlei goden. Bij de Germanen was dat Frigg of Freya, de godin van de liefde en vruchtbaarheid. Ook werden de godinnen Venus en Minerva geëerd. Het Christendom nam dit over onder de naam Mariaboom. Linde zou afgeleid zijn van het Latijnse ‘Lentus’, dat buigzaam, taai en veerkrachtig betekent. Het is zacht blank hout niet aangetast door insecten. Daardoor werd het veel gebruikt door houtsnijders die er vooral heilige beelden uit sneden. Hierdoor werd het ook wel ‘Lignum Sacrum’, heilig hout genoemd.

In Brabant speelde de linde een belangrijke rol in het sociale leven. In bijna ieder dorp stond in het centrum, meestal tegenover de kerk, een lindeboom. Voordat er gemeentehuizen waren, werden hier vaak aankondigingen door het gemeentebestuur gedaan. Soms werd er zelfs recht gesproken. Het vermoeden bestaat dat in Etten-Leur voordat de Moeierboom er geplant werd op deze plaats een vierschaar (openlucht rechtbank) was. In Brabant komen nogal wat veldnamen voor die naar de linde verwijzen zoals Leende, de Lind (Oisterwijk), Lindonk (Zevenbergen), Lijnsdonk (Bavel) en Lijnsheide (Tilburg).

In Etten-Leur staan er zo’n 1350 linden van verschillende soorten.  
Dat de Moeierboom een bijzondere boom is, mag blijken uit het feit dat hij in vele publicaties voorkomt zoals in het Shell-journaal van Nederlandse bomen. Ook in het kwartetspel Ontdek de schatten van Brabant, uitgegeven door de Provincie Noord-Brabant, komt de boom voor. Door de eeuwen heen was en is de boom nog steeds een belangrijke ontmoetingsplaats in onze gemeente.

Literatuur: Bomenboekje Etten-Leur, Uitgegeven door de Gemeente Etten-Leur, maart 1995.